به گزارش دیدبان، تصویب بدون مخالف قدرتمند ترین زیر ساخت تحریم ایران در قوانین داخلی امریکا در سنای امریکا، عبارت مرسوم "بی اعتمادی به امریکا" را بر سر زبان ها انداخت. این قانون را عده ای تحلیل گران سیاسی خصمانه ترین سند "تحریم ثانویه بخش انرژی می دانند، که طی آن نفت، گاز، بنزین و پتروشیمی ایران در این قانون هدف اصلی است.
بر اساس بند a از ماده 5 قانون ISA، تحریم های زیر در برجام متوقف شده بود و اکنون بازگشته است (با فرض اینکه اوباما قانون را امضا خواهد کرد؛ 1- تحریم سرمایه گذاری در میادین نفتی ایران 2- تحریم سرمایه گذاری و معامله در بخش پالایش 3- تحریم ارائه خدمات برای حمل و نقل نفت خام ایران و دیگر محصولات پالایشی 4- تحریم سرمایه گذاری و معامله در بخش پتروشیمی ایران
واکنش رئیس دولت تدبیر و امید
واکنش دولت تدبیر و امید هم در طی سال های گذشته بی سابقه بود. روحانی در موضع گیری صریح و قابل تقدیر خود ضمن بیان این که ایران به تعهدات خود پایبند بوده است، آمریکا را عهدشکن و ناقض پیمان خواند و از پاسخ قاطعانه ایران در صورت اجرایی شدن این مصوبه خبر داد. وی با اشاره به اقدام مجلس نمایندگان و سنای آمریکا در تصویب طرح تمدید تحریم معروف به ISA گفت: «در این جا لازم است به چند نکته اشاره کنم. اول آنکه گزارش‌های متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مؤید این واقعیت است که از زمان اجرایی شدن برجام، جمهوری اسلامی ایران به تمام تعهدات خود عمل کرده و به آنها پایبند بوده است.»
روحانی در سخنانش اقدام اخیر مجلس آمریکا را به صراحت نقض برجام دانست: «بنده به عنوان رئیس‌جمهور کشور و رئیس‌شورای عالی امنیت ملی به صراحت اعلام می‌کنم که نقض برجام را از سوی هیچ یک از اعضای 1+5 تحمل نخواهیم کرد و به آن پاسخ مناسب خواهیم داد. مصوبه اخیر کنگره آمریکا به اعتقاد ما با برجام مغایرت داشته و ناقض آن است.»
وی، دولت و رئیس‌جمهور آمریکا را موظف دانست تا با استفاده از اختیارات خود از تأیید و به ویژه اجرای قانون تمدید تحریمها جلوگیری کنند و صریحا اعلام کرد: «چنانچه این مصوبه به اجرا گذاشته شود نقض فاحش برجام بوده و پاسخ قاطعانه ما را به دنبال خواهد داشت.»
روحانی حتی امضای این مصوبه را توسط رئیس‌جمهور آمریکا خلاف تعهدات این کشور عنوان کرد که با عکس‌العمل مقتضی روبه‌رو خواهد شد و وعده داد که «در چارچوب مصوبات شورای عالی امنیت ملی و قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در جلسه هفته پیش روی هیئت نظارت بر اجرای برجام تصمیمات لازم را اتخاذ و به اطلاع مردم خواهیم رساند. ما در اجرای مطلوب برجام مصمم هستیم اما در مواجهه با هرگونه بدعهدی، تعلل، تأخیر و یا نقض در اجرای برجام قاطع عمل خواهیم کرد.»
واکنش جهانگیری به نقض برجام از سوی آمریکا
اسحاق جهانگیری پیش از ظهر دیروز (یکشنبه) در نخستین همایش ملی صیانت و گفتمان سازی اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر، خاطرنشان کرد: برجام حاصل گفتگوهای طولانی و پیچیده جمهوری اسلامی ایران با شش قدرت بزرگ دنیا، سازمان ملل متحد، آژانس بین المللی انرژی اتمی و اتحادیه اروپا بوده است.
معاون اول رییس جمهور ادامه داد: برجام برنامه مصوب هم در داخل کشور و نهادهای رسمی و مهم مثل مجلس شورای اسلامی ، شورای عالی امنیت ملی ، هیات وزیران و نهایتاً رهبر معظم انقلاب بوده است و هم در عرصه بین المللی مصوب شورای امنیت سازمان ملل متحد، آژانس بین المللی انرژی اتمی و اتحادیه اروپاست و کارشکنی و نقض آمریکا در برابر برجام فقط دشمنی با ملت ایران نیست بلکه به معنای اقدام علیه گفتگو، تعامل و توافقات بین المللی است.
جهانگیری با اشاره به اینکه پس از برجام با دستور مقام معظم رهبری نهادی نظارتی برای آن ایجاد شد، گفت: رییس جمهور رییس این نهاد است و رییس مجلس شورای اسلامی ، نماینده مقام معظم رهبری و تعدادی از وزرا نیز در آن عضو هستند و باید نظارت کنند و در برابر هر گونه تخلف برخورد مناسب داشته باشند.
محمدجواد ظریف که در راس هیئتی سیاسی- اقتصادی به هند سفر کرده است، در بدو ورود به دهلی‌نو در خصوص تمدید تحریم‌های ایران از سوی آمریکا اظهار داشت: «تمدید تحریم‌های ضدایران از نظر جامعه بین‌المللی بی‌اعتباری دولت آمریکا را نشان میدهد».
او با تاکید بر اینکه آمریکا برخلاف تعهدات خودش عمل می‌کند، افزود: «همانطور که در گذشته مقامات آمریکایی موظف بودند اجرای تحریمها را متوقف کنند، اکنون هم اجرا متوقف است و شرایط برای کشورهای ثالث تفاوتی ندارد. کاری که کنگره آمریکا کرده است در صورتی که به امضای رئیس‌جمهور آمریکا هم برسد، اثر اجرایی ندارد».
ظریف:تمدید قانون ایسا مغایر با برجام است
وزیر امور خارجه کشورمان خرداد ماه 95 در صحن علنی مجلس درباره احتمال تصویب طرح تمدید تحریم‌های «ایسا» (داماتو)، با تاکید بر مغایرت تمدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران با مفاد توافق هسته‌ای، صراحتا اعلام کرد تمدید قانون ایسا نقض برجام است. او در این باره اظهار داشت: «ببینید؛ قانون داماتو که دیگر وجود ندارد و قانونی هست به نام ایسا که این قانون در پایان سال 2016 مدتش تمام می‌شود. یک گروهی از سناتورها و نمایندگان مجلس (آمریکا) به دنبال تمدید آن هستند. ما هم به دولت آمریکا تذکر دادیم که باید برجام رعایت شود و تمدید قانون ایسا مغایر با برجام است».
ظریف ادامه داد: «آنها (دولتمردان آمریکا) هم در جلسه استماع کنگره اعلام کردند که نحوه برخورد با این قانون باید به شکلی باشد که برجام را نقض نکند. اینجا ما تاکید می‌کنیم که برجام مشخص است، اهداف برجام، چارچوب‌های برجام و دولت آمریکا؛ ربطی هم به این ندارد که دولت کجاست، کنگره کجاست و چه کسی در کاخ سفید نشسته، تعهدات بین‌المللی دولت آمریکا مشخص است و نباید تحریمها مجددا ایجاد شود».
واکنش رسانه های اصلاح طلب به نقض برجام
به طور کلی رسانه های اصلاح طلب سه رویکرد رسانه ای را در نظر گرفتند و به آن پرداختند. این رویکردهای رسانه ای در قالب کانال های تلگرامی، فتوگرام های اینستاگرامی، توئیت، مطالب فیس بوکی، مقاله، یادداشت و گزارش در روزنامه های زنجیره ای و سایت های اصلاحات منتشر شد.
این رویکرد رسانه ای اردوگاه اصلاحات عناوینی چون "مانور روی بی اعتباری تحریم ها"، "مانور روی موضوع محمود صادقی" و "خوشحالی دلواپسان از تحریم ایران" را در خود دید و این موضوعات نتوانست مرهمی بر زخم مخاطبان این رسانه ها باشد.
ظریف هم به کاغذ پاره های احمدی نژاد رسید
در موضوع اول، به بحث بی اعتباری تحریم ها پرداخته شد. این موضوع با استناد بر اظهارات ظریف که تحریم ها اثر اجرایی ندارد، شکل گرفت. محمد جواد ظریف همانطور که در بالا اشاره شد در هنگام ورود به دهلی نو، اظهار داشت: این تحریمها هیچ تأثیری بر کشورهای ثالث بر جای نمیگذارد. همان طور که در گذشته مقامات امریکایی موظف بودند اجرای تحریمها را متوقف کنند، در حال حاضر نیز همین وظیفه را دارند. در صورتی که تمدید تحریمها به امضای رئیس جمهوری امریکا برسد، برغم اینکه اثر اجرایی ندارد, ولی از نظر جامعه بین المللی بی اعتباری دولت امریکا را نشان میدهد.
در این موضوع با مطرح شدن اثر اجرایی نداشتن تحریم ها، دو هدف برای القا به مخاطب در نظر گرفته شده بود. اول اینکه از مهم نبودن "تحریم مجدد امریکا" پرده برداری کنند و دوم اینکه با مانور روی این سخنان ظریف مخاطب را تا جایی پیش ببرند که مخاطب یاد سخنان "تحریم ها کاغذ پاره اند" از محمود احمدی نژاد بیافتند.
با این تفاسیر طوری در ذهن مخاطب القا می شود که اتفاقی نیافتاده این موضع ظریف همان موضع احمدی نژاد در چند سال گذشته بود و مخاطب را طوری پر کنند که چرا منتقدین برجام در زمان سخنان احمدی نژاد که همان حرف ظریف را می زد، سکوت کرده بودند.
اما این رسانه ها به این موضوع اشاره ای نکردند که زمان احمدی نژاد ده ها هزار سانترفیوژ فعال در کشور کار می کرد و قلب راکتور اراک بتن ریزی نشده بود اما حالا که ما بخشی از قدرت هسته ای خود را به واسط با مذاکرات و برجام از دست داده ایم، اظهاراتی چون "تحریم ها اثر اجرایی ندارد" کاملا کلامی گزاف و بیهوده است.
پاک کردن مسئله، بهترین راه فرار
برخی رسانه های اصلاح طلب به طوری جنجال محمود صادقی را پیگیری می کنند که انگار این موضوع همین چند ساعت پیش رخ داده است. کانال های تلگرامی آن ها طوری بحث های فرعی را مطرح می کنند که مخاطب با نگاهی سطحی می فهمد که مغز متفکر رسانه ای اصلاحات، راه حل قدیمی "فرار روبه جلو" را در پیش گرفته است.
این رسانه ها علاوه بر مانور عجیب روی ماجرای محمود صادقی و لاریجانی، مسائل فرعی دیگری نظیر توئیت آیفونی حداد عادل را به موضوع اول مباحث خود تبدیل کرد که آسمان به زمین آمده و حداد عادل از گوشی آیفون استفاده می کند.
در این روز ها کانال های سیاسی و توئیت نویس های سیاستمدار موضوع "کریم بنزما" را به اولویت اصلی کشور تبدیل کرد و به طور وحشتناکی موضوع تحریم ها را سانسور می کنند. این در حالی است که علاوه بر رسانه های اصلاح طلب، سانسور عجیب خبری رسانه های بین المللی از نقص برجام در جامعه رسانه ای کاملا مشهود است.
خوشحالی دلواپسان از تحریم ایران
اردوگاه رسانه ای اصلاحات علاوه بر راه های فوق به موضوع " خوشحالی دلواپسان از تحریم ایران" پرداختند. برای مثال در همین راستا خبر آنلاین که در مطلبی طنز با عنوان " چرا دلواپسان عروسی گرفته اند؟!" با انتشار شعری نوشت:
شادی کنید ای دوستان! تحریم ها تمدید شد
از بخت خوش در این خزان یک بار دیگر عید شد
بر طبل شادانه بزن، خوشحال و مستانه بزن
یا نه، چو دیوانه بزن، بر آسمان مهشید شد
البته این مباحث که فقط برای کری ها کودکانه ای از جنس کری ها استقلال و پرسپولیس، مناسب است و مصداق کامل "توپ را به زمین رقیب انداختن" است. رسانه های حامی دولت به جای آنکه دولت و وزارت امورخارجه را مماشات کنند در حال کنایه انداختن به کسانی هستند که چند سالی است بیشترین خون دل را سر ماجرای برجام خورده اند.
در اینجا خوب است یادی کنیم از آن حکایت، خانه فردی مورد سرقت قرار گرفت. مردم هر چه خواستند به صاحب خانه گفتند که چرا فلان کار را نکردی و صاحب خانه در جواب به آن ها گفت مقصر من هستم اما کاش کنایه ای هم به آن دزد می انداختید.
تحریم سیاسی دوستان داخلی امریکا
تیم آقای روحانی در وضعیت بسیار دشواری قرار گرفته است. گزینه هایی پیش روی آنهاست که در اصطلاح کوچه و بازار همه آنها "دو سر ضرر" نامیده شود. اگر همچنان با راهبرد قبلی به برجام بچسبند باید از تحریم های بیشتر استقبال کنند و اگر به تحریم های بیشتر تن بدهند باید ایده مرکزی دولت خود را که "عبور از دوران تحریم" بود پس بگیرند.
اگر به تعامل با امریکا ادامه بدهند گرفتار پدیده ای مانند "ترامپ" خواهند شد و حتی بدتر از آن زخم خورده اوبامایی که برای تحریم بیشتر ایران با ترامپ همدست شده؛ و اگر تعامل با امریکا را قطع کنند، ملت خواهند فهمید - وهمین حالا هم فهمیده اند- که کل آدرس های آقایان غلط بوده است. اگر به سراغ ایجاد گشایش اقتصادی واقعی برای مردم بروند باید "تیم کاسب ها" را طرد کنند و اگر نروند شب انتخابات بیش از این دست خالی خواهند بود. خلاصه اینکه تمام آنچه آقای روحانی سرمایه های لایزال خود می پنداشت در بدترین موقعیت ممکن در حال دود شدن و به هوا رفتن است. تازه همه اینها در حالی است که فرض کنیم هیچ اتفاق غیرمنتظره ای در راه نیست.
دولت آقای روحانی در عالی ترین سطح گفته در صورت نهایی شدن این قانون به آن واکنش نشان خواهد داد. این خوب است اما حداقل کاری است که باید کرد. کار بزرگ تر آن است که با بازگشت امریکا به دوران تحریم، فکری به حال آن تفکر سیاسی بشود که خوش خیالانه دوران فشار را پایان یافته می دید و لذا تا توانست کشور را در مقابل ابزار تحریم خلع سلاح کرد. پاسخ درست به تحریم ایران از سوی امریکا، "تحریم سیاسی" دوستان داخلی امریکا از سوی ملت ایران است.
*علیرضا شیرزادی