به گزارش دیدبان، تیر ماه سال 94 بود که دولت یازدهم خبر به سرانجام رسیدن برجام را به مردم ایران داد. این خبر چنان برای مردم ایران مهم بود که به سرانجام رسیدن مذاکرات را دلیلی برای رهایی از مشکلات اقتصادی و مشکلاتی که در اثر تحریم های آمریکا به وجود آمده بود، می دانستند.

مردمی که به کوچه و خیابان ها ریختند و از از پایان این مذاکرات خوشحال بودند گمان می کردند که ایران توانسته دست امریکا را زیر ساتور خودش بگذارد و دولت تدبیر و امید بدون انکه حرفی از جنگ نظامی به میان بیاید با یک دیپلماسی درست و قوی، امریکا را به زانو در بیاورد.

پایان یافتن مذاکرات ایران و شش کشور دیگر، دولت های دیگر را ترغیب کرد تا خود را برای یک بازار 80 میلیون نفری اماده کنند در همین راستا ایرباس که یک شرکت فرانسوی در زمینه تولید هواپیما بود توانست نظر ایران را به خودش جلب کند و از رقیب امریکایی اش یعنی بوئینگ جلو بزند.

بهمن ماه سال گذشته، رئیس جمهور و وزیر راه و شهرسازی پس از سفر به کشور فرانسه خبری مبنی بر نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی را رسانه ای کردند. این خبر حاکی از آن بود که دولت قصد خرید 118 فروند هواپیما از شرکت ایرباس فرانسه را دارد. خرید هواپیما به عنوان اولین اقدام دولت پس از برجام با واکنش ها و نقدهای تند کارشناسان مواجه شد چراکه انها معتقد بودند خرید هواپیما در برابر انبوه مشکلات اقتصادی به عنوان اولویت اول نیست و دولت باید تمرکز خود را بر اشتغال جوانان و تولید ملی و هزاران هزار مشل دیگری بگذارد که از حمل و نقل هوایی بسیار مهم تر است.

برخی کارشناسان مسائل بین الملل با انتقاد از خرید هواپیما بدون انتقال تکنولوژی ساخت آن به ایران معتقد هستند: «صرف خرید هواپیما بدون انتقال تکنولوژی، روش خرید عربی محسوب می شود و کشورهای عربی نفتی این کار  را می کنند و ما که صاحب فن و تکنولوژی هستیم باید فناوری کشورهای پیشرفته را وارد کشور کنیم» اما با تمام انتقادات کارشناسان دولت تصمیم خودش را گرفته بود و بر تصمیم خود پافشاری می کرد.

شرکت فرانسوی ایرباس به قدری از معامله خود با ایران خوشحال بود که طرح اینفوگرافیک تعداد و مدل های هواپیماهای درخواستی از سوی ایران را در اکانت توئیترش منتشر کرد.

در این میان آمریکا کارشکنی هایی را برای تحویل هواپیما ها به ایران انجام می داد چراکه برایشان بسیار سنگین بود تا رقیبش چنین معامله پر سودی را با ایران انجام دهد. به دلیل آنکه ده درصد قطعات هواپیما های ایرباس امریکایی است، مجوز فروش هواپیما ها را صادر نمی کرد و این کارشکنی را می توان به عنوان اولین قدم بدعهدی های این کشور دانست.

حال با وجود اینکه حدود 300 روز از خبر خرید هواپیما می گذرد هنوز چرخ هیچ هواپیمای جدیدی فرودگاه های کشور را لمس نکرده است به جز هواپیمای ایرباس 350 که دقایقی بر روی فرودگاه ایران فرود آمد تا عده ای ذوق زده با آن عکس یادگاری بیاندازند و مانوری تبلیغاتی شود برای سرپوش گذاشتن به همه بد عهدی های طرف مذاکره.

دولت فکر می کرد که در زمان ریاست جمهوری اوباما می تواند پروژه نوسازی ناوگان هوایی را به اتمام برساند و هر طور که هست دولت اوباما را راضی نگه دارد اما تا به امروز از پس این کار بر نیامده و با دو مشکل اساسی رو به رو است.

اول انکه صندلی کاخ سفید بر خلاف تمام تصورات دولت به ترامپ رسید در حالی که دولت تصور می کرد با پایان یافتن ریاست اوباما به احتمال قوی هیلاری کلینتون هم حزبی اوباما بر راس قدرت بیاید که چنین اتفاقی نیافتاد و حالا دولت به تمام مشکلات خودش در جهت خرید هواپیما باید ترامپ را هم اضافه کند، چراکه پیش از انتخابات امریکا ترامپ گفته بود: «ایرانی‌ها باید از بوئینگ آمریکا هواپیما بخرند و نه از اروپا»

از این رو نمی‌توان به صورت قاطع رای داد که ترامپ پس از جابجایی قدرت در کاخ سفید اقدام به سنگ اندازی در معامله می کند یا نقش یک دلال سیاسی را بازی می کند اما هرچه که هست، زمزمه سفت و سخت شدن شرایط فروش هواپیما به ایران به دلیل سیاست های احتمالی ترامپ، اضطراب عجیبی را برای آخوندی و روحانی به دنبال داشته است.

دوم آنکه وزارت راه و شهرسازی در داخل دچار مشکلاتی شده است؛ سهل انگاری و وقوع حادثه برخورد دو قطار مسافربری در سمنان که منجر به کشته شدن 49 نفر شد و همچنین اعتصاب متقاضیان مسکن مهر پردیس به دلیل عدم تحویل واحدهایشان، نمایندگان مجلس را مجاب به استیضاح آخوندی-وزیر راه و شهر سازی کرده است. اگر این استیضاح رای بیاورد و رای به برکناری اخوندی صادر شود، پروژه خرید هواپیماها نیز ناتمام باقی می ماند.

از این رو رئیس جمهور روحانی تمام تلاشش را می کند تا نمایندگان، آخوندی را به مجلس نکشانند چراکه این دولت برای بقای خود در دوره بعدی نیاز دارد تا حداقل یک دستاوردی ولو به اندازه خرید چند هواپیما داشته باشد تا بتواند با مانور دادن به روی آن چهار سال بعدی را نیز در پاستور بماند.

* سعید داودآبادی