یه گزارش دیدبان، از زمانى که قیام امام حسین(ع) با توجه به شرایط و ویژگى هاى خاص آن زمان اتفاق افتاده است، سؤال‌هایى در میان نخبگان و حتى مردم عادى مطرح بوده است که، پیام قیام امام حسین (ع) چیست؟، آیا رفتار یاران امام حسین (ع) در واقعه عاشورا نشان دهنده امید است؟، امید جبهه ی حق به ارزش ها در مقابل توان و ابزار مادی جبهه باطل چطور ارزیابی می شود؟ و غیره که این پرسش ها، هر کدام نشان دهنده رویکرد افراد به این واقعه است

حجت الاسلام محمد مهدی بهداروند،کارشناس دینی با اشاره به اینکه قیام حضرت ابا عبدالله حسین (ع) در طول تاریخ اسلام بی نظیر است، از پیچیدگى خاص و ابعاد این نهضت گفت که مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید.

* به نظر شما پیام قیام امام حسین (ع) چیست و آیا این پیام می تواند محور اتحاد و اجتماع انسان­ها باشد؟

باید تأکید کرد که واقعه عاشورا و قیام امام حسین (ع) قبل از اینکه یک واقعه اسلامی، دینی و شیعی باشد یک رویکرد و نگرش انسانی است. شخصیتی نظیر امام حسین (ع) در مقابل یک حکومت و حاکم جاعل ایستادند بری اینکه از مردم دفاع و عدالت را برای جامعه برقرار کنند لذا چنین رویکرد خوبی باعث می شود که گاندی، رهبر فقید کشور هندوستان اعلام می کند که برای آزادسازی هندوستان از استعمار کشور انگلستان از قیام امام حسین (ع) الگو گرفته است؛ این مهم نشان دهنده وجود آموزه های انسانی در قیام عاشورا و حرکت امام حسین (ع) است که می تواند محور اتحاد انسانها در سراسر جهان باشد و در این میان فرقی هم بین مسلمان و غیر مسلمان دیده نمی شود.

توجه به نکته آموزه های انسانی می تواند امام حسین (ع) را محور وحدت انسان های آزادی خواه که به دنبال برقراری اتحاد، انصاف و عدالت هستند قرار دهد؛ فارغ از اینکه در این زمینه دین و آیین را محور عدالت و انسانیت تعریف کنیم.

اما همین که امام حسین (ع) محور رویکردهای اخلاقی، اجتماعی و مبارزاتی هستند نشان دهنده این است که بسیاری از ملت ها و انسان ها از این رویکرد حضرت سید الشهدا (ع) نه به عنوان یک واقعه دینی بلکه به عنوان یک روایت انسانی اقتباس و بهره برده اند از این رو این امر نقطه متمایز و محوری تلقی می شود که در تحلیل عاشورا می تواند مورد وحدت انسان ها قرار بگیرد.

 * آیا برگزاری مراسم پیاده روی اربعین نیز می تواند نمونه ای از وحدت انسان­ها فارغ از دین یکسان باشد؟

با کمی تأمل در مراسم پیاده روی اربعین که همه ساله برگزار می شود می توان دید کسانی که در این اجتماع بزرگ شرکت می کنند بعضا شیعه و مسلمان نیستند و حتی نسبتی هم با وجه اسلام ندارند بلکه بخاطر وجود محبت حضرت سید الشهدا (ع) و عشق و علاقه به ایشان در این پیاده روی حضور دارند از این رو پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "محبت حسین در قلب مؤمنین خاموش شدنی نیست" لذا در اجتماع بزرگ اربعین اندیشه ها، رویکرد ها و اشخاصی با افکار مختلف دیده می شود که همراه این موج انسانی شده اند و همه این اتفاقات نشاُت گرفته از نمایش رفتار اخلاقی امام حسین (ع) در روز عاشورا است.

* چرا مردم برای عزاداری در روز اربعین فاصله بین نجف تا کربلا را پیاده طی می کنند و آیا مراسم پیاده روی اربعین در گذشته نیز به همین سبک بوده است؟

عزاداری طویریج یکی از انواع عزاداری های مرسوم میان مردم عرب عراق است. در این مراسم عزاداران با پای پیاده حرکت و در حالی که هروله می کنند خود را به حرم حضرت سید الشهدا (ع) می رسانند، البته بعد از زیارت چند دقیقه ای کربلا را به سمت خانه های خود ترک می کنند.

نباید از یاد برد که نام دیگر منطقه طویریج، "هندیه"  است و در زمان قیام حضرت سید الشهدا (ع)، محل قبیله بنی‌اسد بوده و عزاداران امام حسین (ع) در کربلا به رسم دیر رسیدن این دسته در عصر عاشورا به سرزمین کربلا مراسم عزاداری خود را در این منطقه شروع می‌کنند و تمام این مسیر را با پای پیاده و هروله کنان طی می کنند.

عزاداران صبح روز عاشورا از شهر طویریج واقع در 20 کیلومتری کربلا حرکت می کنند و پیش از ظهر در منطقه قنطره السلام توقف و پس از ادای فریضه نماز ظهر و عصر، حرکت خود را به سمت سرزمین کربلای ادامه می دهد. هیأت عزاداران با جمعیت چند میلیونی شامل اهالی شهر طویریج، زائران و مجاوران حرمین شریفین در بدو ورود به شهر کربلا به خیمه گاه حسینی می روند و سپس از صحن باشکوه امام حسین (ع) به سمت صحن زیبای حضرت اباالفضل (ع) حرکت می کنند.

عزاردان حسینی در طی مسیر هروله کنان شعارهایی مانند "أبد والله ما ننسى حسینا"، "وا حسین" و غیره نیز سر می دهند. چنین مراسم عزاداری که با برگزاری مراسم پیاه روی اربعین همراه است متاثر از پیاده روی اسراء بعد از واقعه عاشورا است

*بعد از وقوع واقعه عاشورا چطور این مراسم تا امروز ادامه داشته است؟

برگزاری مراسم پیاده روی اربعین نشان دهنده وجود محبت امام حسین (ع) است زیرا هر ساله در روز عاشورا مراسم های عزاداری، گریه کردن ها، سیاهه ها و سینه زدن ها ساده تر، پویاتر و بالنده تر می شوند و همه این موضوعات بخاطر محبت امام حسین (ع) است.

حضرت سید الشهدا (ع) با قیام خود یک جامعه تاریخی را تعریف کردند که صرفا معطوف به جامعه سال 61  مدینه و جهان اسلام آن زمان نبود لذا ایشان با این اقدام تاریخ را تربیت کرد؛ با توجه به تصرف حضرت سید الشهدا (ع) در تاریخ، امروزه هرچه شناخت ها افزایش می یابد طرفداران حضرت نیز بیشتر می شوند و مراسم پیاده روی اربعین نیز مصداق بارزی از این مهم است.

*واقعه عاشورا دارای جلوه های مختلفی بوده که دارای اهمیت است، این جلوه ها چطور در قیام عاشورا بروز و ظهور می کند؟

دلدادگی مردم به ولی امر و رهبر جامعه خودشان در أن زمان اولین جلوه واقعه عاشورا محسوب می شود زیرا عده ای بدون ترس به جنگ می روند و هر کدام قبل از شهادت­شان اولین موضوعی را که از حضرت ابا عبدالله حسین (ع) می پرسیدند این بود که "مولایم آیا به عهدم وفا کردم" که نشان دهنده نهایت دلدادگی به  ولی امر است.

در واقعه عاشورا جلوه های اخلاقی زیبایی به نمایش گذاشته شده است و در این میان هیچ گونه رفتار متقابلی مانند بی احترامی و ... از سوی یاران امام حسین (ع) نسبت به دشمنان­شان دیده نمی شود.

استقامت و ایستادگی نیز از جمله جلوه های مهم و زیبای واقعه عاشورا محسوب می شود زیرا امام حسین (ع) و یاران­شان از مواضع و آرمان های خود عقب نشینی نکردند که معنای واقعی ایستادگی است است؛ ایستادگی یعنی اینکه از ارزش ها عبور نکنیم بدین جهت حضرت ابا عبدالله حسین (ع) فرمودند "دشمن من را بین مذاکره و ذلت قرار داده و ما اهل بیت از ذلت به دور هستیم" لذا این سخن نشان می دهد که رهبری یک جامعه باید بر سر آرمان ها بایستد باشد.

* آیا می توان گفت که رفتار یاران امام حسین (ع) در واقعه عاشورا نشان دهنده امید است و در صورت وجود این مهم، امید جبهه ی حق به ارزش ها در مقابل توان و ابزار مادی جبهه باطل چطور ارزیابی می شود؟

بله، امید در واقعه عاشورا و ما بین یاران حضرت ابا عبدالله حسین (ع) موج می زد زیرا آنها نسبت به ولی امر خود معرفت داشتند و امام حسین (ع) را  فرهیخته انسانی و انسان مافوق نمی دانستند بلکه مافوق انسان و قطعه ای بریده شده از عرش می دیدند.

باید گفت که در واقعه عاشورا جنگ نظامی مطرح نبود بلکه جنگ بر سر اراده ها بود، از این رو تقابل 72 نفر با خیل عظیمی از افراد منطقی به نظر نمی رسد که مصداق بارز آن نیز جنگ تحمیلی هشت سال دفاع مقدس است که با اراده به ثمر رسید زیرا 23 کشور از سراسر دنیا در مقابل کشورمان ایستاده بودند.

امروزه نیز چنین خصیصه ای در بین افرادی که تحت تاثیر آموزه انسانی امام حسین (ع) هستند وجود دارد که حضور پرشور مردمی در مراسم پیاده روی اربعین تائیدکننده این مطلب است.