دیدبان
تسلط افتصادی دشمن/

بازخوانی ابزارهای نفوذ- شرکت های چند ملیتی

بازخوانی ابزارهای نفوذ- شرکت های چند ملیتی

به گزارش دیدبان، مفهوم شرکت چند ملیتی در طول حیات خود به نام‌های گوناگون نامیده شده است: «موسسه بازرگانی بین‌المللی»، «بنگاه بین‌المللی»، «گروه شرکت‌های بین‌المللی»، «بنگاه چند ملیتی»، «شرکت‌های چند ملیتی»، «واحد بازرگانی بین‌المللی»، «گروه هم‌بسته بین‌المللی» و حتی «هیولای شرکتی ایالات‌متحده» (پل‌باران- نظریه پرداز(
 

 

اما به صورت عملیاتی تعبیر شرکت چند ملیتی (Multinational corporation) محصول دوره پس از جنگ جهانی دوم است .

یکی از مهمترین ابزارهای اقتصاد بین الملل در دوران پس از این دوران گسترش و توسعه فعالیت شرکتهای چند ملیتی در سراسر جهان می باشد. دوران پس از جنگ جهانی دوم برهه ای حساس در اقتصاد جهانی و حیات شرکت های چند ملیتی بود، چراکه خسارت ناشی از جنگ در اروپا و شرق آسیا، سبب گردید تا زمینه مناسب برای افزایش نفوذ اقتصادی و سیاسی آمریکا در جهان فراهم آید.

اما به نظر می رسد کاربرد تعبیر چند ملیتی از هنگام انتشار ضمیمه اختصاصی مجله بیزنس ویکتحت عنوان شرکت‌های چند ملیتی آغاز گردید ، اما نقش کنونی شرکت‌های چند ملیتی در اقتصاد جهانی به دوران مرکانتیلیسم  برمی‌گردد.

 اهمیت دستیابی به منابع ارزشمند معدنی، همچون طلا و نقره سبب گردید تا کشورهای قدرتمند آن دوران، همچون بریتانیا، فرانسه، هلند، اسپانیا و پرتغال با استفاده از شرکت‌های تجاری جدیدالتاسیس، ثروت کشورهای مستعمره را به صورت شمش‌های طلا و نقره به کشور خود انتقال دهند. همزمان با گسترش قدرت این کشورها در جهان و تاسیس شرکت‌های تجاری و ناوگان‌های بزرگ دریایی، کالاهای تولیدی در کارخانجات این کشورها به سوی بازارهای محلی مناطق مستعمره سرازیر گردید و در مقابل منابع معدنی و ثروت‌های طبیعی کشورهای مستعمره به سوی کشورهای قدرتمند انتقال یافت.(1)

 این دادوستد از کانال شرکت‌هایی می‌گذشت که مادر اولیه شرکت‌های چند ملیتی امروزی هستند، از مهم‌ترین این شرکت‌ها می‌توان به کمپانی‌های "هند شرقی"و "رویال آفریکن" اشاره کرد. در یک تعریف جامع می‌توان گفت که شرکت‌های چند ملیتی بنگاه‌های بزرگ صنعتی- تجاری هستند که پایگاه اصلی آنها در یک کشور واقع است؛ اما علاوه بر آن در چند کشور خارجی دیگر از طریق شبکه‌ای از واحد‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های‌تابع،فعالیت‌تولیدی‌و‌فروش‌دارند.
در سال 2003 تعداد شرکت‌های چند ملیتی به 63000مورد می‌رسید که 700000 شعبه در کشورهای دیگر داشتند این شرکت‌ها و شعبات آنها با 86 میلیون نیروی کار، 25 درصد از تولیدات جهان را در اختیار داشتند و تقریبا 3/2 صادرات جهانی کالا و خدمات را انجام می‌دادند .آمار و اطلاعاتی که از درآمد 188 شرکت بزرگ چند ملیتی به دست آمده، نشان می‌دهد ارزش تولید این شرکت‌ها بالغ بر 18 هزار میلیارد دلار است که تقریبا 25 درصد تولید ناخالص داخلی جهان به حساب می‌آید. 27 شرکت از این 188 شرکت یعنی 14 درصد از این شرکت‌ها در بخش نفت و گاز فعالیت می‌کنند که نشان‌دهنده اهمیت این بخش اقتصادی در فعالیت‌های اقتصاد جهانی است. نکته قابل تامل در این خصوص این است که 7 شرکت اول از 10 شرکت اول هم در بخش نفت و گاز فعالیت دارند. خدمات مالی دومین رشته‌ای است که شرکت‌های چندملیتی را به خود جذب کرده است. در میان 188 شرکت بزرگ جهان، 24 شرکت در زمینه خدمات مالی فعالیت می‌کنند



 

 

به نظر می رسد قدرت های استعمار گر و در راس آنان آمریکا با نفوذ سیاسی خود مقدمات لازم برای  سرمایه گذاری  شرکت های تابع را فراهم کرده و درپی آن ، میلیاردها دلار در اروپا، امریکای لاتین و آسیا و همچنین سایر نقاط دنیا سرمایه گذاری می دهد. در ان برهه در پشت همه فعالیت های اقتصادی دولت امریکا، مشخصا انگیزه های سیاسی نیز وجود دارد.

 

 

سرمایه گذاری‌خارجی

آمریکا در کشور های هدف

دنبال کردن انگیزه‌های سیاسی

ورود شرکت‌های چند ملیتی

 

 


                                                                                  

 

 

اما یک بررسی ساده که مبتنی بر نگاه تاریخی حضور شرکت های چند ملیتی در کشور های هدف است نشان می دهد مشکلات زیر از ابتدایی ترین تبعات فعالیت این شرکت ها در جوامع هدف  می باشد.

  1. مشکلات تکنولوژیک:

تکنولوژی منتقل شده برای کشور های در حال توسعه مناسب نبوده، چرا که اولا وابستگی تکنولوژی را در کشور های در حال توسعه افزایش می دهد و در ثانی شرکت های محلی توان و امکان استفاده از این تکنولوژی ها را بدست نمی آورند

  1. تعارضات مذهبی و فرهنگی:

در برخی کشور ها مشاهده شده یهودی یا مسیحی بودن  و همچنین مواریث فرهنگی تعدادی از شرکتهای چند ملیای با سنن کشور های میزبان تعارض دارد. در کشور های خاورمیانه مدیران و تکنسین فعال در حوزه های نفتی این منطقه رفتار هایی متعارض با قوانین اسلام مانند  استفاده  از الکل و بی بندباری از خود بروز داده اند. همچنین استفاده از  زنان در این شرکت ها به عنوان رایزن و و مجری جهت انجام مسئولیت هایی جون مذاکره و تصمیم گیری در برخی کشور هایی اسیایی و آفریقایی منجر به بروز تعارضات ذکر شده گردیده است.

  1. انحصار:

 با توجه به سرمایه انبوهی که این شرکتها در اختیار دارند، بازار را به انحصار خود درآورده و رقبای دیگر را از صحنه رقابت خارج می کنند . مشخصا چنین رویکردی تولید داخلی را با چالش های جدی رو به رو می کنند.

  1. اعمال  حاکمیت:

 بعضی کشور های میزبان در یافته اند که کنترل خارجی بر بخش صنایع کلیدی به زیان امنیت ملی و سیاست خارجی آن هاست.  در حقیقت فعالیت شرکت های چند ملیتی  به ویژه در حالتی که دولت میزبان یک کشور در حال توسعه باشد، بدون بار مالی برای کشور میزبان نیست. در واقع یکی از نگرانی های کشور میزبان این است که این شرکت ها در روابط اقتصادی و سیاسی از قدرت خود به نفع کشور مادر استفده کنند. همچنین این شرکت ها با تسلط بر سرمایه و مشاغل محلی نفوذ قابل ملاحظه ای در تصمیمات سیاسی در تمامی سطوح پیدا کرده و با پرداخت های مستقیم به احزاب و مقامات دولتی، این گروه های در گیر فساد ساختاری می کنند. به عنوان مثال کشور کنیا که شرکت های چند ملیتی نقش مهمی در تصمیم سازی های سیاسی این کشور بر عهده داشتند.

  1. سیطره بر منابع طبیعی و مواد خام:

جستو جوی کننده های مواد خام ، این مواد را از هر کجا که پیدا شود برای صادرات و یا فرایند های بعدی و فروش در کشور های میزبان استخراج می کنند. مشخصا موسسات و بنگاههای فعال در زمینه نفت، معادن، زراعت و صنایع جنگلی در حوزه جای می گیرند.

6-حجم فعالیت غیر عادی:

حجم فروش سالیانه تعدادی از این شرکت ها متجاوز از جی دی پی بعضی کشور های در حال توسعه است. در سال 1985 حجم فروش ناخالص دو شرکت چند ملیتی به نام های جنرال موتورز  و اگزون بیشتر از تولید ملی 5 کشور درحال توسعه ایران، برزیل هند ،مکزیک و کشور پرجمعیت چین بوده است

منابع:

 

1-نقش شرکت‌های چند ملیتی در اقتصاد بین‌الملل-1389

 

2-احمد گل محمد، جهانی شدن فرهنگ و هویت نشر نی ۱۳۸۵

 

 

مرتبط‌ها

ضربه تصمیمات غیرکارشناسی به بازار مسکن

درباره مناقشه گازی با ترکیه

دولت بهانه‌ای ندارد/ راهکارهای فعال سازی بخش صنعت

راهکار حل و فصل بحران کاسپین چیست؟

درآمدها در اقتصاد خانواده

بایدهای خروج صنعت خودرو از رکود