دیدبان

بررسی تطبیقی مدیریت رهبر انقلاب در دوران فتنه با امام علی (ع)

بررسی تطبیقی مدیریت رهبر انقلاب در دوران فتنه با امام علی (ع)

به گزارش دیدبان، به نقل از نکته آنلاین، دوران امیرالمومنین (ع) یکی از دوران های مثال زدنی و عبرت آموز تاریخ اسلام برای مواجه شدن جامعه اسلامی با انواع فتنه های دشوار و پیچیده است. فتنه هایی که از بسیاری جهات شبیه اتفاقات و فتنه های امروز نظام جمهوری اسلامی ایران است. امروز نیز به مانند زمان علی (ع)، خواص با نفوذ و با سابقه انقلابی و ثروتمند که به علت ثروت اندوزی های بی حساب و اختلاف برسر منافع دچار نوعی نفاق شده اند، در برابر ولایت ایستاده اند. بررسی شیوه حضرت علی (ع) در برخورد با فتنه گران و رفتار امام خامنه ای در فتنه اخیر، به وضوح این شباهت را نشان می دهد.

با مطالعه تاریخ درمی یابیم به طور کلی راهبردهای حضرت علی (ع) در برخورد با مخالفان در سه محور گفتگو و آگاهی بخشی، مدارا و برخورد قاطع خلاصه می شود. حضرت علی (ع) به طور مشخص در برخورد با فتنه های شاخص زمان خود ( قاسطین، مارقین و ناکثین) به تناسب ماهیت وجودی و ساختار آن ها از این سه شیوه بهره می بردند. یکی از نخستین گام‌هایی که آن حضرت در مواجهه با مخالفان خود برمی‌داشت این بود که تا حد ممکن با فروتنی و تواضع کامل با آنان به گفت‌وگو می‌پرداخت و سخنان، براهین و ادلّه‌ی آنان را می‌شنید و شبهه‌های فکری آنان را پاسخ می‌داد.

به طور مشخص در مواجحه با مخالفان، بنای حضرت برروشنگری، تبیین و  آگاهی بخشی مردم جامعه نسبت به افکار ، شبهات و انحرافات بوده است تا با مصونیت بخشی جامعه اسلامی، سبب انزوا و طرد فتنه گران شوند. سعی حضرت بر این بوده است که تا جای ممکن با مخالفان گفتگو و مدارا کنند تا بلکه از گمراهی رهایی یابند. البته ایشان این مدارا را تا جایی می دانند که حرکات و اقدامات مخالفان سبب مفسده¬ای در جامعه و گسیختگی در نظام اسلامی نشود و در صورت ورود مخالفان به عرصه نبرد با حکومت اسلامی و سلب امنیت جامعه، حضرت با قاطعیت تمام فتنه را خاموش می کردند. در ادامه نمونه هایی از برخورد امام علی (ع) با فتنه های زمان خود مرور می شود:

فتنه ی جمل 

در جریان فتنه ی جمل که حاصل فتنه گری طلحه و زبیر که از خوش سابقه ترین یاران پیامبر (ص) و عایشه بود، امام از تمامی وسایلی که ممکن بود آنها را از غفلت رهایی دهد یا لااقل موجب تنبه گروهی از آنان گردد و از بروز جنگ و خونریزی میان مسلمین جلوگیری کند، بهره بردند. از اقداماتی که حضرت علی (ع) برای جذب ناکثین انجام داد، سخنرانی هایی است که خود آن حضرت و دیگر اصحاب بزرگوار پیامبر اکرم(ص) ایراد کردند و در آن به شبهاتی که سران ناکثین در بین مردم القاء می کردند پاسخ می¬گفتند و به استناد ادله محکم و مستدل حقانیت آن حضرت و باطل بودن اصحاب جمل را اثبات می کردند، از آن جمله سخنرانی حضرت علی(ع)، خطبه امام حسن مجتبی و خطبه عمار یاسر است. حضرت مرز تساهل و مدارا با مخالفان را تا مرحله ‏اى مى‏دانند که حرکت مخالفان و اقدامات عملى آنان سبب مفسده و گسیختگى نظام جامعه اسلامى نگردد. اما اصحاب جمل بدون توجه به بیانات ایشان، لشکرکشى کردند و در بصره عده‏اى را به شهادت رساندند و جنگى تمام عیار با امام(ع) به راه انداختند و عملاً تمام راه‏ هاى مسالمت‏آمیز را بستند.

در این هنگام حضرت با قاطعیت تمام با فراخواندن نیروهاى خود براى دفع فتنه جملیان به سوى بصره حرکت کردند. حضرت در جواب جمعى از سربازان که ایشان را از تعقیب طلحه و زبیر منع مى‏کردند، فرمودند: "به خدا سوگند، من چون کفتار نباشم که با آهنگ به خوابش کنند و فریبش دهند و شکارش کنند. من تا زنده‏ام، با یارى جویندگان حق و فرمانبران یکدل، به رویگردانان از حق و نافرمانان بددل خواهم تاخت."

فتنه خوارج

در مواجهه با فتنه خوارج ، حضرت نزدیک به شش ماه در مقابل خوارج فقط به ارشاد و هدایت می پرداختند تا شاید از این راه به اشتباهات خود پی برده و اصلاح گرددند. حضرت علی(ع) برای هدایت خوارج کارهای متعددی انجام داد. یکی از اقدامات حضرت ملاقات¬های خصوصی بود که با رهبران آنها انجام می داد. در این ملاقات ها امام(ع) سعی می کرد شبهات آنان را پاسخ گوید و متوجه اشتباهاتشان نماید تا از راهی که انتخاب کرده اند بازگردند. آنها در اعتراض های خود به هیچ وجه رعایت ادب را نمی کردند و از ناسزاگویی، هتاکی و ... نسبت به امام (ع) خودداری نمی کردند. با این حال حضرت علی(علیه السلام) در مقابل آنان در نهایت بردباری و تحمل رفتار می کرد و از هر گونه اقدام خشونت باری که به تحریک احساسات آنها بیانجامد، به شدت پرهیز می نمود و تنها زمانی به نبرد با آنها پرداخت که در مقابل حضرت به جنگ و خونریزی و حرکت مسلحانه اقدام کردند. 

امیر مؤمنان(ع) در مقابل آنها همانند پدری مهربان در نهایت عطوفت، مهربانی و رحمت رفتار می¬کرد تا در حد امکان آنان را هدایت کند و از گمراهی نجات بخشد و با همین روش توانست دو سوم آنها را جدا کند و تنها با یک سوم باقیمانده مجبور به نبرد شد. این سعه صدر حضرت در برخورد با مخالفان و فتنه گران گاهاً تا جایی پیش می رفت که حتی مورد سؤال یاران حضرت قرار می گرفت. تا جایی که از حضرت پرسیدند: "اگر آنان (معاویه و یارانش) دشمن هستند، پس چرا حضرت در صدور فرمان جنگ با آنان شتاب نمی کنند؟" حضرت علی (ع) در این خصوص می فرمایند: "این که می گویید: خویشتن داری از ترس مرگ است، به خدا سوگند، باکی ندارم که من به سوی مرگ روم یا مرگ به سوی من آید، و اگر تصور می کنید در جنگ با شامیان تردید دارم، به خدا سوگند، هر روزی که جنگ را تأخیر می اندازم برای آن است که آرزو دارم عده¬ای از آنان به ما ملحق شوند و هدایت گردند و در لابه لای تاریکی ها، نور مرا نگریسته، به سوی من بشتابند، که این برای من از کشتار آنان در راه گم راهی بهتر است، گرچه در این صورت نیز به جرم گناهشان گرفتار می گردند." 

شیوه رفتار امام خامنه ای فتنه گران

امام خامنه ای در خطبه های نماز جمعه بعداز حوادث انتخابات 88، مشی اصولی نظام در برابر معارضان نظام را این گونه بیان کردند: "برخلاف برخی تبلیغات، اگر کسی یا جریانی، عقیده ای مخالف داشته باشد و اصطلاحاً دگراندیش باشد نظام با او کاری ندارد اما اگر جریانی به معارضه و ضربه زدن روی آورد و برروی انقلاب شمشیر بکشد، همچنان که در هیچ جای دنیا تحمل نمی شود، در ایران نیز، نظام در دفاع از خود با او برخورد قاطع خواهد کرد. نظام تا جایی که مجبور نباشد با جریانی برخورد نمی کند بنابراین اگر کسی و جریانی دنبال خشونت نرود، برای بر هم زدن امنیت و آسایش جامعه تلاش نکند، با مبانی نظام معارضه نکند و دنبال دروغ پراکنی و شایعه سازی نباشد، در فعالیت ها و ابراز عقاید خود، آزاد است و هیچ کسی با او کاری نخواهد داشت."

با بررسی شیوه امام خامنه¬ای در برخورد با فتنه گران در حوادث پس از انتخابات در می یابیم، در مرحله اول ایشان بر اساس رأفت و رحمت اسلامی در موارد متعدد به این افراد تذکر داده و راه بازگشت و هدایت را برای آنان باز نگه می دارند. در مرحله ی بعد با ارائه معیارهایی به آحاد مردم جامعه در بیش از 30 سخنرانی بعد از انتخابات، با شفاف سازی گام به گام و با سعه صدر نسبت به گستاخی های پیاپی فتنه گران، با اتخاذ راهبرد روشنگری، به تدریج فضا را شفاف و فتنه گران را با ریزش شدید هوادارانشان، منزوی کردند. تدبیر هوشمندانه و سعه صدر رهبر معظم انقلاب در برابر فتنه گران، سبب زندانی شدن سران فتنه شد. زندانی که زندانبانان واقعی آن مردم می باشند. این سیاست‏ها و اقدامات را می توان یه سه مقطع زمانی تقسیم کرد:

1. از روز انتخابات تا خطبه های نماز جمعه 29 خرداد: در این فاصله زمانی، حفظ جریان غیر پیروز در چارچوب نظام و جلوگیری از شکسته شدن مرزهای قانونی و جمهوریت توسط آنها، محوری¬ترین رهیافت رهبر معظم انقلاب در این مقطع و محدوده زمانی است.

به طور اجمالی این اقدامات عبارتند از پذیرفتن کاندیدای شکست خورده در روز 24 خرداد علیرغم صدور بیانیه¬های تحریک برانگیز وى که انتخابات را شعبده بازى مى‏دانست و آگاه کردن او از عواقب و پیامدهاى مواضع هنجار شکن پس از انتخابات. دستور  پیگیری اعتراضات و شکایات از طریق مرجع قانونی شورای نگهبان و تلاش جهت هدایت و آگاه سازی کاندیدای شکست خورده که با اشاره به تحریکات دشمن و طراحی های پشت صحنه برای به آشوب کشاندن خیابان ها، خطاب به او فرمودند که جنس شما با این افراد متفاوت است و لازم است که کارها را با متانت و آرامش پیگیری کنید. دیدار با اعضاى ستاد کاندیداهاى انتخابات و گفتگوى شفاف و رودرو با آنها و در همین راستا دستور بررسی شبهات و اشکالات مطرح شده در آن جلسه. خطبه های تعیین کننده  29 خرداد که سبب آگاهی بخش عمده از مرددین و معترضین و ریزش شدید در میان جریان فتنه شد.

2. از 29 خرداد تا حادثه عاشورا در 7 دی ماه 88: مهمترین رویکرد رهبر انقلاب در این دوره بصیرت بخشی و آگاه سازی مردم و خواص نسبت به ابعاد مختلف این فتنه و اتمام حجت با جریان فتنه برای بازگشت به مسیر انقلاب و جبران خطاها و اشتباهات گذشته است. از جمله اقدامات ایشان در این بازه زمانی می توان به این موارد اشاره کرد. تفکیک مردم معترض از آشوبگران و ضد انقلاب. گفتگو با نخبگان به طور مستقیم براى اصلاح ذهنیت‏ها. افشا و برجسته کردن نقش استکبار در حوادث بعد از انتخابات. محکومیت حوادثى مانند کهریزک و کوى دانشگاه و دستور برخورد با متخلفان. آگاهى بخشى به مردم و نخبگان به طورى که جاى متن و حاشیه جابجا نگردد. هشدار دائمى به نخبگان و خواص براى ایفاى نقش روشنگرى و شفاف ‏سازى و پرهیز از سخن دوپهلو. تأکید بر جذب حداکثرى و دفع حداقلى به عنوان سیاست محورى نظام در عین برخورد قاطع با کسانى که در معارضه عملى با نظام قرار گیرند. بازخوانى تجربه ده ساله اول انقلاب و مشى امام (ره) در برابر جریانات و حوادث فتنه گون آن. برجسته کردن مسئله برائت از ضد انقلاب داخل و خارج در فضاى افکار عمومى و مردم و در انفعال قرار دادن جریان فتنه.

3. از حادثه عاشورا تا نهم دی و 22 بهمن: در این مقطع حباب توهم فتنه گران ترکید و شاهد خروش تاریخی غیرت ملت مسلمان ایران در برابر گستاخی های جریان فتنه بودیم به طوری که فتنه گران عملاً به مرده ای متحرک تبدیل شدند. نمونه بارز کرامت و سعه صدر امام خامنه¬ای در این مقطع به خوبی نمایان است. درست در زمانی که آتش خشم ملت ایران علیه فتنه گران شعله¬ور شده بود و مردم از اقصی نقاط کشور خود را آماده ی برخورد قاطع با توهین کنندگان و حامیان آن ها به عزیزترین اعتقادات شیعه در روز عاشورا کرده بودند، امام خامنه ای 19 دی ماه 1388 در پاسخ به درخواست های مکرر مردم برای صدور اجازه ایشان در برخورد قاطع با سران فتنه و فتنه گران فرمودند: "یک نکته را هم به جوانان عزیز انقلابى، به فرزندان عزیز انقلابى خودم، به فرزندان بسیجى عرض بکنم. جوانان از اطراف و اکناف کشور، از آنچه که تهتّک بیگانگان از ایمان دینى به گوششان می خورد یا با چشمشان مى‌‌‌‌بینند، عصبانى هستند، وقتى مى بینند روز عاشورا چگونه یک عده‌‌‌‌اى حرمت عاشورا را هتک می¬کنند، حرمت امام حسین را هتک می¬کنند، حرمت عزاداران حسینى را هتک می¬کنند، دل¬هاشان به درد مى‌‌‌‌‌آید، سینه‌‌‌‌‌هاشان پر می شود از خشم؛ البته خوب، طبیعى هم هست، حق هم دارند؛ ولى می خواهم عرض بکنم جوانهاى عزیز مراقب باشند که هرگونه کار بى رویه ‌‌‌اى، کمک به دشمن است. اینجا جوانها تلفن می¬کنند – می¬فهمم من، می¬خوانم، غالباً تلفن¬ها و نامه ها را خلاصه می¬کنند، هر روز مى آورند، من نگاه می¬کنم - مى بینم همین طور جوانها گله‌‌‌‌‌مند، ناراحت و عصبانى؛ گاهى هم از بنده گله می¬کنند که چرا فلانى صبر می¬کند؟ چرا فلانى ملاحظه می¬کند؟ من عرض می¬کنم؛ در شرائطى که دشمن با همه‌‌‌ى وجود، با همه‌‌‌‌ى امکاناتِ خود درصدد طراحى یک فتنه است و می¬خواهد یک بازى خطرناکى را شروع کند، باید مراقبت کرد او را در آن بازى کمک نکرد. خیلى باید با احتیاط و تدبیر و در وقت خودش با قاطعیت وارد شد. دستگاه‌‌‌‌هاى مسئولى وجود دارند، قانون وجود دارد؛ بر طبق قانون، بدون هیچگونه تخطى از قانون، بایستى مُرّ قانون به صورت قاطع انجام بگیرد؛ اما ورود افرادى که شأن قانونى و سمت قانونى و وظیفه ى قانونى و مسئولیت قانونى ندارند، قضایا را خراب می¬کند."

مرتبط‌ها

بهترین هتل های شهر مشهد

گرگ یا گوسفند ناتو پشت آیفون است

آل خلیفه در سراشیبی سقوط

تحقیر با تدبیر رئیس‌جمهور چه نسبتی دارد؟

درس‌های عملیات آزادسازی خرمشهر

بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی و عزت نفس