دیدبان: کارشناسان این روزها معتقدند که دولت آمریکا از یک طرف در پی حل مهم‌ترین مسئله خود با ایران، یعنی تبدیل شدن ایران به یک "قدرت مستقل منطقه‌ای" است و از سوی دیگر در پی سیطره‌بخشی به جریانی است که در انتقال ایران از یک "قدرت مستقل منطقه‌ای" به یک کشور معمولی وابسته، به آمریکا کمک کند. بخشی از این ساز و کار در قالب مذاکرات هستهای محقق شده و این روزها گروه ها مختلف خارجی و داخلی به دنبال واردکردن ایران به روندی به نام برجام 2 و 3 برای تحقق آن هدف ذکر شده از سوی آمریکا هستند. ارزیابی این شرایط را با سیدهادی سید افقهی کارشناس مسائل سیاست خارجی به گفتگو نشستیم تا بررسی مجددی بر برنامه ریزی آمریکا برای منطقه و نوع رفتار ایران و کشورهای منطقه داشته باشیم. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح این گفتگو است:
«نسیم آنلاین»: ارزیابی شما از ایران مجموعه برجام و اقدامات قبل و بعد از آن بویژه از سوی دولت آمریکا؛ و نهایتا نسبت آن با مسائل منطقه‌ای و برجام های 2و 3 چیست؟
سید افقهی: آن بسته اصلی که آمریکا برای دام انداختن ما تدارک و طراحی کرده بود پکیج کاملی بود که برجام یک؛ گام اول هستهای آن بود، گام دوم بحث موشکی، گام سوم موضوع منطقه‌ای (یا حمایت ایران از سازمان‌های به اصطلاح تروریستی) و گام چهارم آن بحث حقوق بشر است.
آمریکایی‌ها در گام اول به زعم خود از احتمال تولید بمب هستهای ایران عبور کردند و اولین شمشیری که در مورد آن نگران بودند را از دست ایران خارج کردند و حال در گام دوم مسئله اصلی که تهدید مستقیم آنها است بحث پروژه موشک‌های بالستیک ایران است و بعد از اینکه دست ما را از این دو دستاورد و تکنولوژی بازدارنده خلع کردند دیگر خیلی راحت‌تر می‌توانند در بحث منطقه‌ای و حقوق بشر به ما زورگویی کنند و خواسته‌هایشان را تحمیل کنند، به زعم آنها وقتی ایران خلع سلاح شد در مسیر و پروژه آمریکایی‌ها در مورد منطقه می‌افتد.
مقام معظم رهبری از همان ابتدا با این بسته کاملاً آشنا بودند لذا دو مسئله و دو خط قرمز را پیش پای هیئت مذاکره کننده از شخص رئیس‌جمهور تا افراد دیگری که مذاکره می‌کردند چه در سطح کارشناسی و چه در سطح وزرا قرار دادند، اولین این بود که شما به جز در مساله هستهای حق ندارید راجع به هیچ مسئله دیگری بحث کنید و خط قرمز دیگر این بود که تمام مذاکرات با تضمین عملی باشد و نه فقط روی کاغذ که این مسئله به وضوح در نامه مقام معظم رهبری به ریاست جمهور در قالب نامهای 9 ماده‌ای آمده و مقام معظم رهبری کاملاً خطوط قرمز، هشدارها، توصیه‌ها و زوایای پنهان این قضیه را در آن جا توضیح دادند اما متأسفانه در همان گام اول بدعهدی‌ها، بداخلاقی‌ها و آن نیت‌های ناپاک و پلید آمریکا و شریکان آنها مشخص شد.
هرچند برخی در داخل معتقدند که اکنون اروپایی‌ها بهتر از آمریکایی‌ها برخورد می‌کنند اما این حرف‌ها، تصور آدم‌های کوته‌فکر و نزدیک بین است چون اساساً آمریکا و اروپا هیچ فرقی با هم ندارند و باوجود اینکه ممکن است در شدت و ضعف شرارت مقداری تفاوت کنند اما آن هم به خاطر نفشی است که به قول خودشان باید کدخدا و دیگر شاگردان کدخدا در اروپا در مقابل ما بازی کنند.
اما امروز ما در همان برجام یک مانده‌ایم و خود دولتمردان از جمله آقای صالحی، سیف و به نحوی آقای عراقچی و همچنین به شکل دیگری آقای هاشمی رفسنجانی به این موضوع اعتراف کرده‌اند حالا یکی اسم آن را بداخلاقی گذاشته و دیگری به آن نقض برجام گفته تا اینکه به وقاحت بالاتر که دستبرد به دارایی‌های بلوکه شده است رسیده و این یعنی نه تنها برجام چیزی به ما ندادند بلکه دارند به وسیله آن چیزی هم تحت عناوین مختلف از ما می‌گیرند.
البته تمام این مسائلی که عرض می‌کنم خلق الساعه نبود و اینها تماماً سناریویی از پیش طراحی شده بود منتهی به دلیل اعتماد و حسن نیت بیش از حد برخی از مسئولین ما به یک دشمن غدّار و به کسی که خودکامگی، تبهکاری و بد عهدی‌اش برای ما ثابت شده است و اینکه هر چیزی که آقای جان کری و اوباما می‌گفت را وحی منزل دانستند ضربه خوردیم؛ متأسفانه تا الان نیز هم همین برخورد و حسن نیت نسبت به آمریکا نیز در برخی از اظهارات، تحلیل‌ها و محاسبات مسئولین ما مشاهده می‌شود و ما داریم بیشترین ضربه را از این مسئله در داخل می‌خوریم.
مقام معظم رهبری مرتباً می‌فرمودند من به شما اعتماد دارم و شما را قبول دارم ولی دشمن غدّار است که این یعنی شما ضعف دارید و من باید پشت سر شما حرکت کنم و مواظبتان باشم تا کلاه برندارند که در نهایت هم برداشتند و الآن هم دارند فرافکنی می‌کنند، ببینید همین الان در مورد دو میلیاردلاری که آمریکا به بهانه کشته شدن نیروهای مارینزش در سال 1983 در لبنان روی دست ما گذاشته چقدر بازی و لفاظی می‌کنند و این موضوع را گردن آن و این می‌اندازد.
یکی می‌گوید که پول‌ها در زمان دولت آقای احمدی نژاد منتقل شده اما بعد کاشف به عمل می‌آید که اصلاً برای دوران آقای خاتمی بوده، یکی حرف دیگری میزند، در همه این دعواها آمریکایی‌ها هستند که موفق شده‌اند؛ مقام معظم رهبری هشدار داده بودند که مبادا مسئله هستهای باعث دو قطبی شدن جامعه شود اما الآن در فضای مجازی می‌ببینید که چه خبر است و جامعه یواش یواش دارد به سمت دو قطبی شدن بین موافقین و مخالفین برجام و دل خوش‌کنندگان و منتقدین برجام می‌رود و آمریکا هم دقیقاً روی همین مسئله مانور می‌دهد و می‌خواهد شکاف جامعه ما را عمیق‌تر کند که این همان چیزی است که مقام معظم رهبری در آغاز مذاکرات نسبت به آن هشدار داده بودند.
رهبری در راس نظام تمام توطئه‌ها و نقشه‌ها را قرائت می‌کردند و هشدار می‌دادند و می‌گفتند که دزد دارد از این طرف می‌آید یا دشمن می‌خواهد از این سوراخ شما را نیش بزند اما متاسفانه مسئولین با کمال آسودگی با این مار بازی می‌کردند و در نهایت هم این مار نیششان زد و نه تنها در این برجام چیزی به ما ندادند بلکه یواش یواش دارند نیات پشت پرده خود را نیز آشکار می‌کنند که اگر بیایید به کشورهای همجوار که از اقتدار و توسعه نفوذ استراتژیک شما هراسناک هستند اطمینان بخشی کنید و وارد گفتگو با آنها شود و همچنین اگر کمک کنید که مسئله سوریه و یمن حل شود و به علاوه مسئله موشکی را با ما به نتیجه برسانید شاید اجازه دهیم که شما تعاملات را با دلار انجام دهید.
اینکه دشمن این مقدار وقیح، جسورانه و تحقیرآمیز با ما برخورد می‌کنند همه‌اش به دلیل آن وادادگی اولیه است که حضرت آقا بارها تذکر دادند که محکم باشید.
همین خانم شرمن در مذاکرات چندین بار به ملت و هویت ایرانی جسارت کرد؛ گفت ژن ایرانی فریبکار است! و هیچ کسی هم جواب او را نداد تا زمانی که حضرت آقا به ستوه آمدند و گفتند که چرا جواب نمی‌دهید و چرا می‌گویید که این حرف‌ها به ما ربطی ندارد و برای مصرف داخلی آنهاست؟ آقا فرمودند اگر جلوی این گفتارها را نگیرید بعداً تبدیل به رفتار می‌شود و شما جوابشان را بدهید؛ این یعنی نوعی وادادگی واقعاً غیرقابل قبول و غیرمنطقی که هنوز هم وجود دارد.
در این منطق هنوز هم یک عده می‌ترسند به آمریکا تشر بزنند در حالی که اگر وقتی همان بدعهدی اول و کارشکنی سوئیفتی در مورد حساب‌های مبادلات بین بانکی و بحث گشایش اعتبار LC انجام شده بود شروع می‌کردند چند سانتریفیوژ را فعال کنند دیگر این اتفاقات نمی‌افتاد.
باید قبل از اینکه قلب راکتور اراک را خارج می کردند یک تضمین عملی می‌گرفتند تا همانطور که آقا فرمودند هرگامی که شما بر می‌دارید یک گام هم آنها بردارند؛ اما فقط برای اینکه ثابت کنیم آدم‌های خوبی هستیم عجله کردیم؛ حال مگر آمریکا این حرف‌های اخلاقی حالی‌اش می‌شود؟ او فقط و فقط به دنبال این است که اول از همه منافع خودش را تأمین کند و دوم ما را نابود کند اما در طرف مقابل ببینید افق دید آقا تا کجا بود که فرمودند اینها دست از ما بر نمی‌دارند و اگر این چند پرنده را هم حل کنیم در نهایت به ما می‌گویند که باید دست از انقلاب بردارید که این راهبرد آمریکایی‌ها برای ایران این است اما یک عده این راهبرد را قبول ندارند و با تلاش برای کشاندن جامعه به سمت سکولاریسم و لیبرالیسم هم در عرصه فرهنگ و هم عرصه اقتصاد و سیاست می‌خواهند کشور را دچار استحاله کنند.
«نسیم آنلاین»: عده‌ای استفاده از راه‌حل برجام برای انجام مذاکرات منطقه‌ای با عربستان با واسطه گری یا حضور مستقیم آمریکا و 1+5 را پیشنهاد می کنند؟
سیدافقهی: در پاسخ می‌گوئیم که مگر ما عاجز هستیم که خودمان بنشینیم و با سعودی‌ها مذاکره کنیم؟ ما نیازی به واسطه‌گری یا حضور آمریکا نداریم. آمریکا اصلاً این وسط چکاره است که بخواهد بین ما و سعودی‌ها واسطه شود؟
«نسیم آنلاین»: بالاخره آمریکایی‌ها در منطقه حضور دارند و با سعودی‌ها نیز رابطه ویژه ای دارند
سیدافقهی: آنها با اسرائیل هم روابط دارند آیا ما باید بنشینیم و با آنها در مورد اسرائیل هم مذاکره کنیم؟ ما کاری نداریم که آمریکا در منطقه چیکار می‌کند و برای چه چیزی در منطقه ما حاضر شده‌اند البته دلیل حضور آنها را می‌دانیم اما آمریکا حق ندارد در مسائل منطقه‌ای دخالت کند. به چه دلیل آمریکا می‌خواهد بین ما و بحرین و سعودی‌ها دخالت کند؟ مگر خود ما کر و کور و لال هستم که آنها بخواهند واسطه شوند؟ آنها دنبال طرح خودشان هستند.
آنها می‌گویند آقای ایران باید بیایید طبق این فرمول‌ها و قواعد بین المللی که ما ترسیم، طراحی و مهندسی کرده‌ایم و طبق آن نقشه راهی که نهایتاّ هویت، ساختار و انقلاب شما را نابود می‌کند عمل کنید.
آنها معتقد هستند که ما باید در مسیر آنها بیائیم، منتها محمل‌ها فریبنده است و ممکن است واژگان زیبا و فریبنده باشد کما اینکه یک عده‌ای هم اکنون فریب خورده‌اند و می‌گویند این ما هستیم که آمریکا را تحریک می‌کنیم، می‌گویند ما داریم شعار مرگ بر آمریکا می‌دهیم و آنها را تحریک می‌کنیم اما نمی‌گویند که ما چرا مرگ بر آمریکا می‌گوئیم؟ نمی‌گوید آمریکا با ملت و کشور ما و منافع و امنیت ما چکار کرده؟ اینها را نمی‌بینند بعد می‌گویند که همه این دشمنی‌ها تقصیر ما است.
یکی از همین افراد گفته بود علت اینکه برجام اجرا نمی‌شود مشکلاتی است که ما در داخلی داریم چرا که عده‌ای در داخل ایجاد فضای نا امنی می کنند و در نتیجه سرمایه‌داران و کشورهای مختلف می‌ترسند که در ایران سرمایه گذاری کنند.
این افراد اصلاً نمی‌دانند آمریکا دارد آنها را تهدید می‌کند، نشنیده‌اند که آقای جان کری و وزیر خزانه‌داری آمریکا گفتند "هر شرکتی و هر بانکی که بخواهد با ایران معامله کند ما جریمه‌اش می‌کنیم" و حتی نشنیدند که آقای عراقچی چند وقت پیش گفت "آمریکا سه تا از بزرگترین بانک‌های اروپا را به دلیل رابطه با ایران تحریم کرده و هنوز هم آنها تحریم‌ها هستند و به این سادگی نیز این تحریم‌ها برداشته نمی‌شود."
آقای جان کری در ملاقاتش با آقای ظریف می‌گوید معاملات بانکی بسیار پیچیده است و شما به روز نیستید و تا بخواهید به روز هم بشوید یک سال طول می‌کشد؛ یعنی دارند گروکشی می‌کنند و می‌گویند فعلا خبری نیست تا بیائید پای مذاکره در مورد مسئله موشکی که عرض کردم بنشینید.
مسئله هستهای گام اول بود که آن را گرو کشیده‌اند و در نتیجه آن ما قلب رآکتور را در آوردیم، اورانیوم غنی شده خود را فرستادیم مسکو، سانتربفیوژها را از 16تا هزار به 5 هزار رساندیم و همینطور غنی‌سازی را از 20 درصد به 3 و نیم درصد.
دوربین‌های حساس و هوشمند را در تمام تاسیسات اتمی خود کار گذاشته‌ایم، فوردو را تبدیل به موزه کردیم و حالا نشسته‌ایم و می‌گوئیم بده در راه خدا، در این شرایط آنها هم می‌گویند که حالا نوبت من است، اگر بخواهم با تو حرف بزنم نمی‌توانید من را تهدید کنید که شش ماهه غنی سازی را به 90 درصد برسانید.
در مورد مذاکرات منطقه‌ای نیز آقای ظریف بعد از امضای توافق مقدماتی ژنو همان جا مصاحبه کرد و گفت این توافق برضد هیچ کسی نیست و حتی حاضریم بیائیم با کشورهای دوست و همسایه عربی و حاشیه خلیج فارس مانند عربستان سعودی گفتگو کنیم و مشکلات خود را حل کنیم که همین لحن نرم باعث شد آقای عادل الجبیر، شخصی که سرش به تنش نمی‌ارزد شروع به هتاکی و تهدید ما کند و روز به روز نیز عربستان رفتار تهاجمی خود بر علیه ما را بیشتر و ما را متهم به حمایت از تروریسم می‌کند.
عربستان در اتحادیه عرب و در محکومیت ما قطعنامه صادر کرد و در اجلاس سازمان همکاری اسلامی در استانبول، قطعنامه‌ای در چهار بند برای ما صادر کردند اما نگاه و محاسبات غلط دولت در مدارای بیش از حد با عربستان ادامه پیدا کرده که این رفتار نباید اینگونه ادامه پیدا کند و ادامه این لحن باعث می‌شود دشمن در ما طمع کند.
ما یادمان هست اوایل انقلاب حضرت امام فرمودند اگر شما یک قدم در مقابل دشمن عقب نشینی کنید آنها ده قدم جلو می‌آیند؛ همین عقب نشینی باعث می‌شود که پارلمان کشوری میکروسکپی مثل بحرین که باید با ذره‌بین در نقشه دنبال آن بگردید برعلیه ایران اعلام جنگ کند. اینکه وضع ما به اینجا رسیده نتیجه تساهل و تسامح غیرمنطقی، غیرحکیمانه، غیرعزتمندانه و غیر مصلحت‌مآبانه وزارت خارجه ما است و به دلیل ادبیات بسیار شکننده و مسامحه‌گرانه‌ای است که بعضی از مسئولان ما ارائه می‌کنند و در این صورت است که دشمن طمع می‌کند و این برخلاف اقتداری است که کشور ما باید به رخ دشمن بکشید.
گزارش موثق هست که بعد از حادثه منا سعودی‌ها اصلاً مایل نبودند حتی یک جنازه را تحویل بدهند نشان به آن نشان که جنازه حجاج هیچ کشوری را ندادند و اگر آن نهیب حضرت آقا نبود امکان نداشت که حتی آنها با ما برسر بازگرداندن اجساد، مجروحین و بازماندگان مذاکره کنند اما همان تشر سعودی‌ها را سر جایشان نشاند والا این جماعت جماعتی نیستند که منطق، مدارا، ادب، دیپلماسی، وقار و متنانت حالی‌شان شود.
شما باید جواب کسی را که جری می‌شود و به شما جسارت و پرخاش می‌کند را بدهید و او را مدیریت کنید حالا پاسخ یا بحران مدیریت است یا بحران‌زایی یا تنش‌زدایی، این دیگر بستگی به ما دارد اما کاری نکنیم که دشمن به ما طمع کند.
آمریکایی‌ها با تمام پر رویی و بر خلاف تمام قوانین و مقررات جهانی، حقوقی و بین المللی ما را محکوم به مصادره 2 میلیارد دلار از اموالمان کرده‌اند و قبل از آن هم گفته‌اند که ایران در 11 سپتامبر دخیل بوده است این در حالی است که گزارش سازمان سیا در 28 صفحه اذعان دارد که بعضی از امرای خاندان سلطنتی با تروریست‌های 11 سپتامبر همکاری کرده‌اند و حتی از بندر بن سلطان نام برده که 180 هزار دلار به یکی از همان تروریست‌هایی که در عملیات انفجار دو برج تجارت جهانی دست داشتند داده و کار به جایی رسید که عربستان گفت من تمام دارایی‌ها، اوراق قرضه و متملکاتم را از آمریکا خارج می‌کنم.
ببینید حتی یک کشور نوکر هم در مقابل اربابش چموش می‌شود آنوقت ما که مقتدرترین کشور منطقه هستیم باید اینقدر ضعیف و با تسامح و تساهل غیرموجه با دشمنانمان برخورد کنیم.
«نسیم آنلاین»: مذاکرات منطقه‌ای برای ایران و جریان مقاومت چه فرصت‌ها و چه تهدیداتی دارد؟
سیدافقهی: همانطور که عرض کردم ما مخالف مذاکرات منطقه‌ای نیستیم اما نه مذاکره ای که با واسطه‌گری آمریکا باشد. آن مذاکره منطقه‌ای که اینها می‌گویند یعنی بنشینیم عین برجام بدون هیچگونه تضمینی امتیاز بدهیم.
الآن حرف عربستان این است ایران نباید در کشورهای منطقه دخالت کند حال سوال این است که آیا ما داریم دخالت می‌کنیم یا آنها دخالت می‌کنند؟ چه کسی از تروریسم حمایت می‌کند؟ آنها از مذاکره با ما به دنبال این هستند که ما از مطالبات مردم در فلسطین، لبنان، سوریه، عراق و بحرین حمایت نکنیم؛ می‌گویند بگذارید هرکاری که می‌خواهیم را انجام دهیم و هر کشتار و گردن زدنی در مورد هر مجتهد یا علامه‌ای مثل شیخ نمر باشد را مرتکب شویم و بگذارید مردم شیعه قطیف و احسا را بکشیم و شما هم حق ندارید حرفی بزنید.
آیا این با آرمان انقلاب می‌خواند که ما دست از حزب الله بکشیم تا اسرائیل خواب راحت کند؟ یا دست از حمایت از حماس و جهاد اسلامی بکشیم که اسرائیل راحت‌تر مردم فلسطین را قتل عام کند؟ یا دست از حمایت مردم سوریه برداریم تا حکومت داعشی اسرائیلی سرکار آید و به قول حضرت آقا در مرزهای غربی‌مان یعنی در همدان و کرمانشاه با آنها بجنگیم؟ چیزی که آمریکا می‌خواهد همین است و منظور آنها از مذاکره منطقه‌ای این است که می‌گوید قواعد و مربع بازی را من تعریف کردم و من باید نشان دهم که کجا بازی کنید و بیائید در مربع من و با قواعد من بازی کنید.
منظور آنها از مذاکرات منطقه‌ای این است وگر نه به طور طبیعی همانطوری که ما نشستیم با 1+5 توافق کردیم (البته توافقی که نه به بار است و نه به دار است) آیا با بحرین و کویت نمی‌توانیم مذاکره کنیم؟ آمریکا دارد این کشورها را مدیریت می‌کند که ایران را پشت میز مذاکره بیاورید و من از پشت پرده شما را هدایت می‌کنم و به شما می‌گویم که چطور ایران را در تور بیندازیم و کاری می‌کنم که دیگر کسی به ایران اعتماد نکند.
ایران وقتی قواعد بازی و نقشه راه آمریکا را بپذیرد یواش یواش احزاب، گروه‌ها، سازمان‌های جهادی و مردم انقلابی منطقه به ما بی‌اعتماد می‌شوند؛ علت نفوذ ما در منطقه نه مثل عربستان پولی است نه زور بلکه یک نفوذ معنوی، فرهنگی، اخلاقی و سیاسی است حال اینها می‌خواهند ما را همانطور که در تور هستهای انداختند در تور برجام 2 و برجام 3 که موشکی و منطقه‌ای است بیندازند و این موضوع را مقام معظم رهبری به خوبی می‌دانستند که فرمودند سخن از برجام 2 و 3 و 4 یک طرح آمریکایی است ولی هنوز هم متأسفانه یک عده‌ای نمی‌خواهند بفهمند چون اصلاً محاسباتشان غلط است.
چیزی که مقام معظم رهبری از آن بیمناک بود همین است که دشمن موفق شود دیدگاه، محاسبات و تحلیل دولت و مردم ما را یا در عرصه تصمیم‌گیری و یا در عرصه تصمیم‌سازی عوض کند؛ متأسفانه یک عده‌ای دارند همین راه و حرف دشمن را می‌زنند؛ مگر یکی از آنها نگفت که زمان زمان گفتمان است و زمان موشک نیست، این یک سم مهلت برای انقلاب است که حضرت آقا نیز از این سخنان ناراحت شد و فرمودند کسی که این حرف‌ها را میزند یا نادان ست یا خائن و راه دیگری آقا فرض نکردند.
الآن منطق بعضی که در مراکز تصمیم‌گیری یا در مراکز تصمیم‌سازی هستند چنین نگاهی به غرب و آمریکا است که می‌گویند همه‌اش ما مقصریم و ما باید امتیاز بدهیم و ما اشتباه کردیم که مرگ بر اسرائیل و مرگ بر آمریکا گفتیم حالا هم باید دهنمان را آب بکشیم و هر چیزی که آمریکا بگوید را قبول کنیم؛ چون ما اشتباه می‌کردیم و چون آمریکا درست می‌گوید، ما باید به آمریکا اعتماد کنیم و اشتباه از ما هست که این سهم مهلکی برای انقلاب، برای اسلام و جامعه ما است.