دیدبان
حجت الاسلام خسروپناه در گفت و گو با دیدبان:

برای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیابد عجله کنیم

برای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیابد عجله کنیم

دیدبان: یکی از دغدغه های فعلی در نظام مدیریتی کشور، تدوین برنامه ششم توسعه است. برای تدوین این برنامه تاکنون به مدل های غربی تکیه شده است و به نظر می رسد ناکارآمدی این مدل ها در تدوین برنامه های بلند مدت در ایران با توجه به موفق نبودن برنامه های توسعه پیشین، ثابت شده است.

بنابراین نیاز است که برای تدوین این برنامه و دیگر برنامه های مدیریتی کشور، سراغ الگویی بومی برویم که بر پایه فرهنگ دینی و ملی کشورمان تدوین شده باشد. مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در حال تدوین این الگو است اما به نظر می رسد هنوز راه زیادی تا دستیابی به یک الگوی تدوین شده و قابل اجرا در برنامه های مدیریتی مانده است.

نکته مهم و ارزشمند آنکه رهبر معظم انقلاب بارها بر ضرورت وجود این الگو تأکید کرده اند و این تأکیدات در آخرین دیدار ایشان با اعضای شورای مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بیشتر شده است. در خصوص فعالیت های این مرکز و تأکیدات رهبر انقلاب با حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانید:

*در دیداری که مقام معظم رهبری با اعضای مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت داشتند در خصوص اینکه حرکت به سمت اهداف الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت حرکت صورت گرفته، صحبت شد. این مرکز چقدر توانسته به سمت اهدافی که برای این الگو درنظر گرفته شده حرکت کند و چه گام هایی در این جهت برداشته است؟

من فکر می کنم گام های اولیه ای را اعضای این مرکز توانسته اند بردارند. به عنوان مثال اندیشکده هایی را تعریف کردند که مولفه های پیشرفت را بررسی می کند. یعنی این مرکز تعریف و تلقی از پیشرفت داشتند و اندیشکده هایی در حوزه های مختلف اقتصاد خانواده، سیاست، کشاورزی و معنویت و علم به راه انداخته اند که این اندیشکده ها با همکاری محققان و پژوهشگران به دستاوردهایی برسند که حاصل آن سند و الگویی برای پیشرفت باشد.

اقدام دومی که در این مرکز انجام گرفته که می تواند به عنوان یکی از موفقیت های این الگو باشد، تنظیم مبانی آن است. مهم ترین مبانی کلی را نوشته اند و در هر اندیشکده ای به یکی از این مبانی پرداخته می شود. مثلا مبانی معنویت، مباحث اقتصادی، سیاست، خانواده. تا زمانی که مبانی مشخص نشود نوبت به مباحث بعدی نمی رسد.

کار سوم این مرکز این است که این مجموعه در کسب آن موفق شده و آن را دنبال می کند استادان علمی مختلف را با سلیقه های متفاوت جذب کرده و نظرات آن را جمع آوری می کند. جلسات علمی برگزار می شود که در این جلسات نقد و نظر استادان بررسی می شود و استادان ایده ها و نظرات خود را مطرح می کنند و ین ایده و نظریه با یک رویکرد انتقادی در جلسه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و در واقع مجمع هم استفاده می کنند.

طبیعی است که این فعالیت های کار دشواری است اما چون هنوز در حوزه علوم انسانی به تحولی دست نیافته ایم، شاید در مسیر این حرکت با دشواری های خاص و بیشتری مواجه شویم.

*چرا رهبر معظم انقلاب برای چندمین بار در سخنان خود به این موضوع اشاره کردند. آیا این تکرار می تواند به این دلیل باشد که نسبت به اهمیت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بی توجهی صورت گرفته است؟

حضرت آقا خود تأکید دارند که تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و استفاده از آن در برنامه های پیشرفت، کاری نیست که در کوتاه مدت بتواند به نتیجه برسد. به همین دلیل نباید انتظار داشت که خیلی سریع به جمع بندی و نتیجه گیری برسیم. مباحث باید با حوصله دنبال شود. فکر می کنم تأکید رهبر انقلاب بر این نیست که در انجام و تدوین این الگو عجله صورت گیرد، بلکه تأکید ایشان بیشتر بر کار با دقت است.

*طی کردن روند عبور از مرحله تشکیل دولت اسلامی در مراحل پنج گانه انقلاب اسلامی که توسط رهبر انقلاب مطرح شد، چه مقدار زمان می برد و چه اقداماتی باید انجام شود تا به مرحله تحقق تمدن اسلامی نزدیک شویم؟ در این مسیر وظیفه مردم و مسئولان چیست؟

اصولا تمدن یک کار فرآیندی است. دستوری نیست. جهات مختلفی هم دارد. اینطور نیست که مرکزی پژوهشی یا دانشگاهی آن را طراحی کند و بگوید تمدن ایجاد می شود. بلکه باید همه مراکز و مجامع مختلف در راستای فعالیت هایی که دارند درست عمل کنند و تلاش مثمری را انجام دهند. طبیعی است که در یک فاصله بلند مدت به تمدن خواهیم رسید اما در ابتدا جامعه نیاز به نظم و انضباط اجتماعی دارد و بعد پیشرفت و پس از آن مسئله تمدن مطرح می شود که در نهایت می توانیم بر جوامع دیگر هم تأثیر بگذاریم.

*فرصت گفتمان سازی در مسیر الگوی پیشرفت اسلامی را چطوری ارزیابی می کنید و با توجه به بیانات رهبر انقلاب که وجه ایرانی بودن را در کنار اسلامی بودن الگوی پیشرفت تأکید می کنند، این مسئله را چطور می توان بسط داد و برای نسل های آینده انقلاب گفتمان سازی کرد؟

تا زمانی که فرهنگ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت عمومی نشود و گسترش پیدا نکند و تبدیل به یک گفتمان عمومی نشود، پیشرفت تحقق پیدا نمی کند. مقوله پیشرفت یا تمدن یک توصیه اخلاقی یا سیاسی یا دستورالعمل اداری نیست که کسی بیاید و دستور بدهد و بعد تحقق پیدا کند.

حتما باید افرادی با اراده و جدیت و به صورت عمومی در سطح کشور تلاش کنند تا این الگو و گفتمان سازی حول محور آن تحقق پیدا کند. راه تمدن سازی به نظرم این است که آن را به یک فرهنگ و گفتمان تدبیل کنیم. این فرهنگ و گفتمان سازی هم با راه هایی می تواند تحقق پیدا کند که ازجمله به تکرارهای مؤکدانه رهبر معظم انقلاب اشاره می کنم که ایشان این تأکید را به صورت های گوناگون دارند و راه دیگر هم این است که ساختارهای جامعه به سمت الگوی یپشرفت و تمدن سازی تغییر پیدا کند. تغییر ساختارهای می تواند بسیار مفید و منشأ تحولات در جامعه باشد.

*یکی از زمینه های تحقق الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی را رهبر معظم انقلاب توجه به فرهنگ، تاریخ، جغرافیا و آداب و سنن و حتی سرمایه های انسانی و طبیعی می دانند. این سخنان را چطور تحلیل می کنید؟

این نکته بسیار مهمی است که هر جامعه که می خواهد به تمدن دست یابد باید به دو مقوله توجه کند؛ یکی میراث علمی خود و دیگری میراث جامعه و از میراث عالمان گذشته استفاده کند. این جامعه باید تاریخ خود را بشناسد و عوامل انحطاط جامعه و رشد جامعه خود را در بستر تاریخ ببیند. همچنین از تجربیات جوامع دیگر هم استفاده کند و ببیند چرا یک جامعه ای رشد می کند  و جامعه ای دیگر عقب می افتد. این مسائل می تواند درس های مهمی برای جامعه ای که می خواهد به تمدن سازی دست یابد، مفید است.

مرتبط‌ها

آتش به اختیار با خشاب بصیرت انقلابی

خورشید‌ بی‌غروب امام خمینی(ره)

اختیارات پیامبر و امامان معصوم (ع)

عزاداری حسینی؛ امتداد سیاست خارجی جمهوری اسلامی

نهادینه‌سازی آموزه‌ مهدویت برای کودکان

رابطه سختی و آسانی در قرآن/ ما به چه کسانی بدهکاریم؟