دیدبان: روحانی در نشست روز گذشته مدیران ارشد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در اظهاراتی اینبار صادرات نفتی را به برجام گره زد و گفت: آنهایی که امروز در مورد برجام صحبت‌هایی می‌کنند گویا فراموش کرده‌اند که غرب به دنبال کاهش تأثیرگذاری توانمندی ایران در بحث انرژی بوده است و اگر برجام نبود امروز حتی یک بشکه نفت نمی‌توانستیم صادر کنیم.

به گزارش رجانیوز؛ این صحبت های روحانی در حالی صورت می گیرد که تاثیر پذیری میزان تولید نفت خام ایران از تحریم های هسته ای حداکثر یک میلیون بشکه نفت در روز بوده است.

برای بررسی صحت و درستی کارشناسان اقتصادی رجانیوز، صحبت های امروز روحانی به آمارهای منتشر شده از سوی سایت اوپک از سال 2010 تاکنون مراجعه کرده و آمار زیر مبتنی بر آن مشخص گردید.

 همانطور که در نمودار فوق مشخص است میزان تولید نفت خام ایران در دومین فصل 2011 ( فصل منتهی به شروع تحریم ها) 3 میلیون و 658 هزار بشکه نفت در روز بوده است که این میزان در فصل چهارم 2013 همزمان با توافق ژنو که در آن 1+5 توقف جلوگیری از فروش نفت خام ایران و اجازه به مشتریان برای ادامه خرید میزان کنونی را پذیرفتند به 2 میلیون و 706 هزار بشکه ، در زمان امضای برجام به 2 میلیون و 828 هزار بشکه در روز و در روز اجرای برجام به 2 میلیون و 880 هزار بشکه رسیده است.

آنچه از این آمار و نمودار بر می آید این است که :

1-    حداکثر میزان تاثیر تحریم های نفتی در میزان تولید نفت خام ایران 937 هزار بشکه بوده است. کمترین میزان تولید نفت ایران در فصل چهارم 2012 بوده که به 2 میلیون و 666 هزار بشکه در روز رسیده بود.

2-    صحبت های روحانی در صورتی دارای صحت خواهد بود که روند کاهشی تولید نفت ایران تا توافق ژنو یعنی فصل چهارم 2013 ادامه پیدا می کرد، در حالیکه جلوی تمام حربه‌های غرب برای ضربه زدن به صنعت نفت ایران قبل از شروع ریاست حسن روحانی در انتهای سال 2012 گرفته شد و روند کاهشی تولید نفت ایران قبل از انتخابات 1392 پایان یافته بود و این روند همانطور که در نمودار مشخص است تا قبل از توافق ژنو به تثبیت رسیده بود.

3-    میزان افزایش تولید نفت خام از پس از امضای برجام (فصل دوم 2015) و اجرای برجام ( فصل چهارم 2015) تاکنون روند کندی را داشته، بطوریکه میزان رشد تولید نفت خام از زمان اجرای برجام تاکنون حدود 300 هزار بشکه بوده است و این خود گواهی از کم تاثیر برجام و ضعف های ساختاری آن بر شکستن تحریم ها دارد.

4-   محمد علی خطیبی مدیرسابق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران اخیرا در مصاحبه ای با نسیم آنلاین در خصوص میزان صادرات نفت خام ایران اظهار داشت:

در بودجه سال آینده، پیشنهاد دولت صادرات دو میلیون و 250 هزار بشکه  نفت خام و میعانات گازی بوده، درحالیکه قبل از تحریم ها ایران روزانه  2.5 میلیون بشکه نفت صادر میکرده است. با توجه به لحاظ این ارقام در بودجه سال آینده، دستکم سهم میعانات گازی 250 هزار بشکه بوده که این امر، بیانگر آن است که نمی‌توان انتظار داشت که ایران در سال آینده هم به موقعیت صادراتی قبل از تحریم ها بازگردد.

با گنجاندن رقم 2 میلیون و 250 هزار بشکه ای صادرات نفت و میعانات گازی در سال آینده، صادرات نفت خام کشور در سال آینده دستکم  500 هزار بشکه کمتر از ارقام قبل ازتحریم ها است.

با این وصف خود دولت هم اعتقادی به تاثیر برجام بر بازگشت میزان صادرات نفتی به قبل از تحریم ها ندارد و برجام نافی تحریم های سال 2011 نیست چرا که اگر برجام نافی تحریم ها می بود، دولت می بایست در برنامه ریزی سال 95 خود، بازگشت صادرات به قبل از تحریم ها را می دیده است، نه اینکه این میزان در سال 95 فاصله 500 هزار بشکه ای با قبل داشته باشد.

نکته حائز اهمیتی دیگر اینکه، توانمندی ایران در اقتصاد انرژی بوده که در دولت روحانی به تدبیر ژنرال های نفتی کاهش یافته است، بطوریکه دیپلماسی ضعیف ژنرال های نفتی راه را برای ضربه اقتصادی غرب به اقتصاد نفتی ایران با کاهش بیش از 70 درصدی قیمت هموار کرد بطوریکه درآمد نفتی در پایان دولت دهم با همین میزان تولید نفت سه برابر دولت یازدهم بوده است.

دیپلماسی نفتی دولت تدبیر و امید عملا هیچ گامی را برای جلوگیری کاهش قیمت نفت بر نداشت که هیچ بلکه با همراهی با عربستان (که کمک غرب در ضربع اقتصادی به ایران بود) در تصمیمات اوپک، مسیر کاهش قیمت نفت را هموار کرد  که قبلا در این گزارش و این گزارش مفصلا در خصوص آن توضیح داده شده بود.

افزایش تولید نفت خام در شرایطی که قیمت‌ها پایین است و کمترین عایدی نصیب کشور می‌شود تنها به کاهش ذخایر کشور می‌انجامد. البته این به معنای مخالفت با بازپس‌گیری سهم کشور از بازار نفت نیست. در سال 2008 قیمت نفت از 120 دلار به 40 دلار کاهش یافت ولی دیپلماسی فعال ایران در اوپک (بعنوان یکی از دو ضلع اصلی اوپک) نه تنها یک همگرایی را در اوپک برای تجدید نظر در میزان تولید کشورهای عضو اوپک موجب گردید بلکه موجب تکاپوی فراوان آژانس بین المللی انرژی و تولید کنندگان عمده ای چون روسیه نیز گردید که خروجی آن بازگشت به قیمت واقعی نفت در بازار جهانی بود.

ژنرال های نفتی و سیاستمداران دولت تدبیر هنوز به این نرسیدند که قدرت کشورها به حجم صادرات آنها نیست بلکه به ظرفیت تولید آنهاست. نتیجه این تدابیر در دولت یازدهم برای جلوگیری از کاهش قیمت نفت صرفا به ارسال پیام از سوی روحانی به دو سه کشور خلاصه می گردد که در حیطه ریاست‌جمهوری می باشد؛ در حالیکه دیپلماسی انرژی فراتر از پیام به سه کشور است.

به نظر می رسد روحانی بجای گره زدن نفت و آب و هوا به برجام که به ضعم رهبر معظم انقلاب دچار نقاط ابهام و ضعفهای ساختاری است، به عملکرد ضعیف و پر اشتباه ژنرال های نفتی بی اندیشد تا با اصلاح و جایگزینی دلسوزان و متخصصین، جلوی خسارت های وارده به کشور گرفته شود. جلوی ضرر را از هر جا بگیریم، منفعت است.