دیدبان
سر ترک ها بی کلاه ماند

ساز ناکوک ترکیه با آتش بس سوریه

ساز ناکوک ترکیه با آتش بس سوریه

نویسنده: رامین ولی زاده میدانی

دیدبان: ترکیه به عنوان یکی از بازیگرانی که کاسه داغ تر از آش قصه بحران سوریه شده است، این بار نیز ساز ناکوک خویش در مخالفت با آتش بس توافق شده مسکو- واشنگتن را نواخت. با این حال ذهن هر مخاطب بیرونی به این سوال سوق داده می شود که این نوع رفتار ترکیه در برخورد با آتش بس از چه خاستگاه هایی برمی خیزد؟ در این نوشتار تلاش می شود که به علل مخالفت آنکارا با توافق قدرت های جهانی که مورد حمایت سازمان ملل متحد قرار گرفته اشارت شود. زخم های التیام نیافته، تشکیل کریدور کردی در شمال سوریه و خطر مکمل کردی در جنوب شرق ترکیه از جمله عللی است که زمینه مخالفت ترکیه را فراهم کرده است.

1- سر ترک ها بی کلاه ماند

نیمه شب 27 فوریه اتفاق تازه و در عین حال خیلی مهمی در صحنه بیرونی سوریه با حمایت طرفین عمده مساله سوریه رقم خورد که تداوم آن می تواند نویدبخش پذیرش مشروعیت دمشق در سرنوشت سیاسی این سرزمین باشد. توافق مسکو و واشنگتن برای «توقف خصومت ‌ها» در حالی انجام شد که پیش از آغاز آتش ‌بس، شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه شماره 2268 به اتفاق آرا از تمامی طرف ‌های درگیر در سوریه درخواست کرد که به توافق مسکو- واشنگتن برای برقراری آتش ‌بس در سوریه پایبند بمانند. «استفان دی ‌میستورا»، نماینده ویژه سازمان ملل متحد در سوریه نیز در نشست شورای امنیت اعلام کرد که در صورت پابرجا ماندن آتش ‌بس، مذاکرات بین ‌المللی سوریه از 7 مارس آغاز خواهد شد. (1)

ترکیه در پنج سال گذشته در همکاری مستقیم با گروه های تکفیری- تروریستی قرار داشته است. تربیت نیروهای میانه رو در پایگاه های نظامی ترکیه با همکاری ایالات متحده آمریکا و گسیل دادن آن ها به سوریه از حقایقی است که بر کسی پوشیده نیست. حال با توجه به مخالفت های علنی مقامات ترک از توافقی که بین مسکو و واشنگتن انجام گرفته است، به نظر می آید که به نظرات طرف های ترک در این باره وقعی نهاده نشده است. این در حالی است که ترکیه در پنج سال گذشته یکی از عناصر مهم مداخله گر در سوریه به شمار می رود و در صورت تداوم روند آتش بس در سوریه، سر طرف های ترک بی کلاه خواهد ماند.

2- زخم های التیام نیافته

ترکیه به دنبال بحران سوریه متحمل آسیب های جدی شده است که هنوز این معضلات ادامه دارد. ترکیه در این اندیشه بود که مشکلاتی را به جان می خرد اما در مقابل صاحب امتیازات بیشتری می شود.

2-1- سیل عظیم پناهندگان

سیل عظیم پناهندگان که تعداد آن ها از 2 میلیون نفر تجاوز کرده است، مشکلات عدیده ای را در شرایط نابسامان ترکیه ایجاد کرده است. این پناهندگان موجب ایجاد آسیب های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در این کشور شده اند. این وضعیت به علاوه اعتراض ها و مخالفت های مردمی، سران دولت ترک را با سرگیجگی رو به رو ساخته است.

ترکیه در حال حاضر شرایط متعادلی را پشت سر نمی گذارد و اضافه شدن چنین وقایعی، تصمیم گیری را بس دشوار می کند. این خیل عظیم پناهندگان نیاز به شغل، درآمد و سرپناه دارند اما این در حالی است که خود مردم ترکیه با توجه به شاخص های اقتصادی از نظر بیکاری، درآمد و غیره در شرایط مساعدی قرار ندارند.

2-2- سلب امنیت از مرزها

مرزهای جنوب شرق ترکیه در شرایط بحرانی سوریه از پنج سال گذشته در وضعیت ناامنی قرار داشته است. سلب امنیت این مرزها که یکی از حساس ترین مرزهای این کشور به شمار می آید، ضربه های جبران ناپذیری را بر پیکره حاکمیت آنکارا وارد ساخته است. در ادامه این نوشتار توضیح داده خواهد شد که چرا فقدان امنیت در مرزهای جنوب شرق ترکیه، منافع حیاتی آنکارا را در خطر قرار می دهد.

2-3- کاهش چشم گیر توریست

افت آمار توریست های ترکیه یکی از مهم ترین ضربه هایی است که حاکمیت ترکیه در طی پنج سال گذشته متحمل شده است. درآمد سی و یک میلیارد دلاری ترکیه از صنعت توریسم این کشور در سال های گذشته موید این نکته است که در حال حاضر ترکیه بازنده ترین بازیگر صحنه میدانی سوریه است. کاهش توریست ها و تبلیغ کشورها به عدم مسافرت به این کشور موجب شده است که آینده صنعت توریسم آن با ابهامات زیادی همراه باشد.

گفتنی است که در شرایط نابسامان اقتصادی ترکیه، افت میزان توریست ها می تواند ضربه مهلکی بر پیکره نیمه جان اقتصاد این کشور وارد سازد.

2-4- افت رشد اقتصادی

کشوری که در اوج بحران اقتصادی کشورهای مهد سرمایه داری، رشد اقتصادی 8 درصدی را تجربه کرده بود، در حال حاضر تقریبا حدود 50 درصد افت کرده است؛ به طوری که رشد آن به میزان 5/3 درصد و حتی کمتر از آن رسیده است. بی شک بحران سوریه و امنیت زدایی از منطقه در افت رشد اقتصادی ترکیه نقش جدی داشته است.

پارامترهایی که در بالا گفته شد، در یک سلسله زنجیروار با همدیگر ارتباط دارند و علت و معلول یک­دیگر به شمار می آیند. حال ترکیه چنین زخم هایی که به سادگی قابل درمان نیست، بر پیکره نیمه جان خویش احساس می کند. سران خیال باف حزب عدالت و توسعه به دنبال مرهمی برای دردهای دیگر خویش بودند که از قضا سرکنگبین صفرا فزود، روغن بادام خشکی می‌نمود.

3- خطر بیخ گوش ترک ها

غیر از عوامل پیش گفته یکی از مهم ترین علل نواختن ساز ناکوک ترک ها در قبال توافق مسکو- واشنگتن، مربوط به فراتر از مرزهای این کشور می باشد. حزب اتحاد دموکراتیک نامی آشنا است که در چندین سال اخیر پای خویش را در شمال سوریه محکم تر کرده است و بی شک یکی از تصمیم گیرندگان و بازیگران جدی در آینده سیاسی سوریه به ویژه در شمال آن خواهد بود.

حزب اتحاد دموکراتیک (پ‌.ی‌.د) و یگان های مدافع خلق (ی.پ.گ) به عنوان شاخه نظامی آن شاخه ای از حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) محسوب می شوند که در چهار کانتون عفرین، جزیره، تل ابیض و کوبانی حاکمیت نسبی خویش را برقرار کرده اند و در همکاری با بشار اسد علیه گروه های تکفیری- تروریستی نبرد می کنند.

ترکیه بارها از تشکیل کریدوری از کردها در شمال سوریه ابراز نگرانی کرده است و حمله توپخانه ای ارتش ترکیه به مواضع آن ها در چندین هفته گذشته نیز نمود بارز آن است. گلوله باران مناطقی از استان لاذقیه از سوی ارتش ترکیه و تروریست هایی که از سوی این کشور به سمت تل ابیض گسیل داده شده اند، توافق آتش بس را به صورت آشکار نقض کرده است.

4- جنوب شرق ترکیه؛ خطر مکمل

مکمل بحث قبلی در این بخش تکمیل می شود و پازل نگرانی ترکیه را شکل می دهد. بعد از هفتم ژوئن و شکست اولیه حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی آن روز، ترکیه روزهایی را تجربه می کند که یادآور دهه 90 و سرکوب گری های دولت های آن موقع است. جنگ داخلی در جنوب شرق ترکیه هر روز آتشین تر از دیروز می شود و آینده پرابهامی را در مقابل چشمان نظاره گر بیرونی قرار می دهد. حکومت نظامی در مناطق مختلف جنوب شرق ترکیه همراه با کشتارهای فجیعی که انجام گرفته است، موید این آینده مبهم است. قتل عام بیش از 3500 نفر از اعضای حزب کارگران کردستان و کشته شدن صدها نفر از نیروهای پلیس و شهروندان ترکیه گوشه ای از حکایت تلخ این روزهای ترکیه است.

در چنین شرایط آشفته و هرج و مرج، تشکیل کریدور کردی در شمال سوریه که هم مرز با جنوب شرق ترکیه است، بر ابهامات این قصه می افزاید و احتمالات گسترده شدن جنگ داخلی ترکیه به فراتر از مرز آن را جدی تر می سازد. حال آتش بس در سوریه و فراغ بال کردهای شمال سوریه تسهیل کننده این قضیه است و قرابت سیاسی بین حزب کارگران کردستان و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه فراهم کننده جنگ کردی علیه خیال پردازی های اردوغانی است.

فرجام سخن

ضرب المثل هایی در ادبیات غنی فارسی به چشم می خورد که حکایت حال شرایط تصمیم گیری های امروز ترکیه است. «چاه مکن بهر کسی، اول خودت بعدا کسی»، «از ماست که بر ماست» و ضرب المثل های دیگر به خوبی قصه آشفته سران حزب عدالت و توسعه را حکایت می کنند. کشوری که پنج سال پیش با خیال پردازی های خویش دست به جنایت بزرگی علیه حقوق مردم سوریه زد، در حال حاضر سرش بی کلاه مانده است. توافق مسکو- واشنگتن و مخالفت مقامات ترکیه از این اتفاق مصداق حقیقی این ماجرا است. غیر از خیال های خام اردوغانی که حال حکایت «آب در هاون کوبیدن» را دارد، زخم های دردناکی بر پیکره نیمه جان ترکیه وارد شده است که تصور بازنده بودن با مشاهده این زخم ها به سختی مورد پذیرش است. سیل عظیم پناهندگان، سلب امنیت از مرزها، کاهش چشمگیر آمار توریست و افت رشد اقتصادی ترکیه از زنجیره های متصلی است که بحران سوریه و آشفته شدن امنیت منطقه به این کشور به ارمغان آورده است. «خود کرده را تدبیر نیست»، ترکیه کاسه داغ تر از آشی شد که این زخم ها در پیکره اش ایجاد شد. ایجاد کریدور کردی در شمال سوریه در فراغت بال از بحران سوریه، خطری است که در بیخ گوش ترکیه قرار دارد. حال حزب اتحاد دموکراتیک سوریه چنین کریدوری را ایجاد کرده است و این امر در حالی است که ترکیه ایشان را شاخه ای از حزب کارگران کردستان کشور خویش می داند که از نه ماه پیش در جنگ داخلی با این حزب است. در محتمل ترین سناریو فراغت بال ناشی از آتش بس سوریه در کوتاه ترین زمان ممکن، گسترده شدن جنگ داخلی ترکیه به فراتر از مرزهایش در شمال سوریه را به دنبال خواهد داشت.

ارجاعات:

1. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13941208000041

مرتبط‌ها

بیشترین سقوط ارزش سهام وال استریت در یک روز

دولت آمریکا به کشتن شهروندان ایرانی افتخار می‌کند

مقابله با کرونا از منظر حکمرانی (1)

آمریکا برای آزادی مزدور اسرائیلی، دست به تهدید و ارعاب زد

افشای نام‌های جدید از شاهزادگان بازداشت‌شده

استیصال رسانه‌ای ائتلاف در یمن