نویسنده: علی شاکری

دیدبان: کتاب موج سوم دموکراسی که در حدود سال 1373 در ایران ترجمه شد در واقع رساله عملیه رفرمیست ها (که در ایران به اصلاح طلبان شناخته می شوند) در دنیاست. اگر مقدمه چهل صفحه ای ترجمه فارسی این کتاب را بخوانید دقیقاً متوجه خواهید شد که ترجمه این کتاب هدفمند صورت گرفته است. نویسنده این کتاب ساموئل هانتینگتون، یکی از استراتژیست های ارشد غرب است. در این کتاب به صورت موعظه و ارائه دستورالعمل، راهکارهای رفرم و اصلاحات سیاسی به سمت لیبرال دموکراسی و وابستگی هر چه بیشتر به غرب را بیان می کند.

واژه های اقتدارگرایی و از این دست واژه ها که در دوران اصلاحات در ایران زیاد تکرار می شد از این کتاب گرفته شده است و همجنین تعابیری مثل گذار به دموکراسی و حتی خود واژه اصلاحات که اگر بخواهیم دقیق تر بیان کنیم باید بگوییم رفرم اما به اشتباه در ایران به اصلاحات و رفرمیست ها به اشتباه به عنوان اصلاح طلبان شناخته شده اند. کلمه اصلاح از صلح و صلاح می آید و در مقابل افساد است. همان طور که می بینیم مفهوم این کلمه قرآنی با کلمه رفرم کاملاً متفاوت است.

تبدیل معاند به مخالف

یکی از مسائلی که در دوران اصلاحات مطرح شد این بود که چگونه معاند را به مخالف تبدیل کنیم سپس به موافق تبدیل کنیم و شعار زنده باد مخالف من سر داده می شد که این تعابیر دقیقاً از این کتاب گرفته شده است. در جایی از این کتاب می خوانیم که توصیه می شود که عدم خشونت را تبلیغ کنید ولی خود خشونت بورزید که این اتفاق را دقیقاً در فتنه سال 1378 و بعد از آن در فتنه سال 1388 به وضوح دیدیم که چگونه خود خشونت می ورزیدند و شعار عدم خشونت سر می دادند. این ترفند و دستورالعمل دقیقاً در کتاب هانتینگتون تبیین می شود. وقتی آیت الله مصباح یزدی که قبل از خطبه های نماز جمعه مباحث حکومت اسلامی را مطرح می کردند، در یکی از این سخنرانی ها به آیه شریفه ی " وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّـهِ وَعَدُوَّکُمْ " (انفال-61) رسیدند، بعد از آن کلی سر و صدا و جنجال به پا شد که کسانی در کشور ما خشونت را تئوریزه می کنند. کار به جایی رسید که در زمان اصلاحات حتی محاکمه فرمانده نیروی انتظامی نیز مطرح شد.

در راستای این توصیه که "خودت خشونت بورز ولی بر علیه خشونت تبلیغ کن" آشوب های زیادی جریان اصلاحات به راه انداخت و علیه اقدامات امنیتی نظام شعارهایی سر می دادند با این عنوان که حزب پادگانی راه انداخته اند و مفاهیمی از این دست. کار به جایی رسید که 24 تن از فرماندهان سپاه به شخص رئیس جمهور وقت نامه نوشتند و عنوان کردند که تا کی باید به اسم دموکراسی این آشوب ها را در کشور ببینیم؟ در هیچ کجای دنیا نظامیان این گونه عمل نمی کنند و سریع اقدام عملی می کنند اما چون فرماندهان ما طبق کتاب موج سوم دموکراسی از قبل می دانستند که اهداف این افراد چیست پس به صورت نامتقارن عمل کردند. جریان اصلاحات می خواست فضای کشور را امنیتی کند تا به محض ورود نیروهای امنیتی، بهره برداری خودش را از این مسئله انجام دهد اما نظامیان ما هوشمندانه زمین بازی را به گفتگو تغییر دادند.

ترویج کننده شاخص کتاب

یکی از طرفداران و ترویج کنندگان کتاب موج سوم دموکراسی محسن سازاگارا بود. به طوری که در اولین مواجهه با افراد، مطالعه این کتاب را به وی پیشنهاد می داد.  یکی از شعارهایی که در دوران اصلاحات مطرح شد و به شعاری معروف تبدیل شد، شعار "فشار از پایین و چانه از بالا" بود که توسط سعید حجاریان مطرح شد که این مفهوم را نیز می توانید در صفحه 179 کتاب موج سوم دموکراسی ببینید.

هانتیگتون در جایی از کتاب موج سوم دموکراسی می گوید: "اسلام با دموکراسی جور در نمی آید هرچقدر هم که تئوری های مشابه داشته باشد در عمل با هم سازگاری ندارند" مشابه این حرف را بارها از زبان اصلاح طلبان به گوش مردم رسید. به عنوان مثال عبدالکریم سروش در حدود سال 1385 در دانشگاه سوربن سخنرانی می کند و می گوید"مبنا دموکراسی است و چون امام زمان(عج) با چهارچوب های دموکراسی سرکار نخواهد آمد پس حکومتش قابل قبول نیست." براساس این کتاب در کشورهای هدف حزبی با نام مشارکت راه می اندازند. کشورهایی که در آن ها بر اساس کتاب موج سوم دموکراسی دارد تلاش می شود، فیلیپین، پرو، ونزوئلا، آرژانتین، بولیوی، ترکیه، پاکستان، هند، افغانستان، عراق و ایران و برخی کشورهای دیگر هستند. سال ها پیش بخش قابل توجهی از شخصیت های معروف اصلاح طلب مدت ها از نظرها گم شدند تا در خلوت خودشان بر این کتاب حاشیه بنویسند.

ساموئل هانتینگتون

نظریه نابود کردن تمدن ها

تمدن شناسان معتقدند که یک تمدن وقتی به زمان پیری خودش می رسد به مکان دیگری منتقل می شود مثل دیدگاه هندوییست ها و بودیست ها که معتقدند روح انسان بعد از مرگ حلول می کند در اشیا یا حیوانات یا گیاهان. یورگن هابر ماس معتقد است مدرنیته یک پروژه ناتمام است و اگر کاملش کنیم و نقایصش را برطرف کنیم هیچ گاه دچار فراموشی نخواهد شد. آلوین تافلر نیز نظری شبیه به هابر ماس دارد و معتقد است باید اشکالات مدرنیته را برطرف کنیم و به پیش برویم اما هانتیگتون معتقد است غرب در حال فروپاشی است و باید قبل از فروپاشی، آن تمدنی که قرار است روح تمدن ما در آن حلول کند را نابود کنیم در نتیجه این روح همان جا باقی می ماند. نظریه در نگاه اول بسیار ساده لوحانه است اما بخش عمده ای از لشگرکشی های سال های اخیر به غرب آسیا بر اساس همین نظریه است. بر اساس این نظریه سه دکترین طراحی شده است:

1. تضعیف تمدن ها
2. نابودی تمدن های معارض
3. حل کردن این تمدن ها در حوزه تمدنی غرب

هانتینگتون در کتاب موج سوم دموکراسی به جز تمدن غرب از سه حوزه تمدنی اصلی امروز جهان نام می برد که تمدن اسلامی با محوریت ایران، تمدن کنفسیوسی با محوریت چین و تمدن ارتودکسی با محوریت روسیه است. وی می گوید باید مشکلاتی برای این سه حوزه تمدنی به وجود بیاوریم که همیشه به خودشان مشغول بشوند و نتوانند مزاحمتی برای ما به ایجاد کنند. تمدن چین و روسیه را باید در تمدن غرب حل کرد اما تمدن اسلامی قابلیت حل شدن ندارد و باید نابود شود.

مفهوم ارزش های آمریکایی اگر در هر حوزه تمدنی باشد کاری با آن حوزه ندارند اما دیگران باید به این ارزش ها نزدیک شوند. آن تمدن هایی هم که خیلی از این ارزش ها دور هستند باید نابود شوند. این فرمولی است که مد نظرشان است. به طور خلاصه ارزش های آمریکایی را در دو کلمه می توان گفت: "لیبرال دموکراسی" آلن دوبنوا یکی از منتقدین اصلی لیبرال دموکراسی معتقد است دموکراسی آن قدر که در تئوری زیبا به نظر می آید در عمل می تواند به چیزی هراس انگیز بدل شود. او دموکراسی را به سه موج تقسیم می کرد. موج اول افرادی سرکار می آیند که افراد صالحی هستند و خودشان انقلاب را رقم زدند و شایستگی لازم برای هدایت مردم را دارند،  موج دوم تکنوکرات ها هستند، موج سوم که همان چیز هراس انگیز است کسانی هستند که نگاه می کنند برای اینکه اراده جمعی را غلیان بدهند باید روی چه چیزی دست بگذارند. کسانی مثل نوام چامسکی، آلن دوبنوا، شون پیتر و ... که منتقد دموکراسی بودند به سرعت در غرب طرد شدند.              

حدود  بیست سال بعد از این انتشار کتاب، جین شارپ کتابی در تکمیل این کتاب می نویسد و به سمت انقلاب های مخملی و استحاله از درون و جنگ نرم حرکت می کنند و انواع انقلاب های رنگی را در کشورهای مختلف راه می اندازند. هانتینگتون در کتاب موج سوم دموکراسی توضیح می دهد که حتی اتفاقاتی همچون نوسانات سکه ، ارز و ... در راستای انقلاب مخملی اقتصادی است.

کلام آخر

بنابراین همان طور که ملاحظه می شود ریشه یابی اندیشه و اهداف جریانات سیاسی و پیدا کردن آبشخور فکری هر جریان مسأله ای مهم و ضروری است که می تواند از ابتدا اعمال و اهداف یک جریان را برای ما پیش بینی کند.  لذا شناخت و مطالعه ی کتاب هایی مانند موج سوم دموکراسی بسیار ضروری است و آگاهی بخشی نسبت به این مسائل می تواند از خسارات و توطئه هایی که انقلاب کبیر اسلامی ایران را تهدید می کند بکاهد.