دیدبان: با شروع تب و تاب انتخابات دهم مجلس شورای اسلامی، یارکشی های دو جریان سیاسی مطرح کشور اصولگرایان و اصلاح طلبان آغاز گردیده، به طوری که مهمترین یارکشی ها در مورد سیاستمداران قدری است که می توانند به عنوان سر لیست از سوی این احزاب معرفی شوند و عامل کسب کرسی های حداکثری در بهارستان باشند؛ حجت الاسلام و المسلمین ناطق نوری یکی از مهمترین و جنجالی ترین سیاستمدرانی است که معمولا در ایام انتخابات بسیار مورد توجه قرار می گیرد لذا مهمترین سوالی که در بین اذهان عمومی در رابطه با انتخابات دهم مجلس شورای اسلامی مطرح می شود این است که آقای ناطق نوری در این رقابت، از سوی کدام جناح به عنوان سرلیست انتخاباتی و یا حداقل به سوی کدام جناح متمایل خواهد شد؟ که در ادامه دیدبان به این مسئله می پردازد.
بیوگرافی ناطق نوری
حجت الاسلام ناطق نوری یا همان علی اکبر جمشیدی متولد تیرماه 1323 از توابع شهرستان نور استان مازندران می باشد. نام مستعار ناطق نوری برای ایشان از زمانی رواج پیدا کرد که در اربعین شهدای تبریز مسئولیت سخنرانی مسجد اعظم قم را در حضور نزدیک به صد هزار نفر به عهده گرفت . ناطق نوری بعدها پس از مطرح شدن بازگشت امام به تهران، همراه آیت الله مطهری و شهید بهشتی و شهید مفتح کمیته ای به نام کمیته استقبال امام در مدرسه رفاه تشکیل داد که تمام قشرهای جامعه، به ویژه روحانیت مبارز در آن شرکت داشتند. ایشان در سن 15 سالگی به تحصیل علوم حوزوی پرداخته و بعدها در رشته فقه و فلسفه اسلامی در شهر قم به کسب علم نزد استادانی همچون حضرت آیت الله بروجردی، امام خمینی، مرحوم فلسفی و آیت الله مجتهدی پرداخته و همزمان فعالیت های سیاسی خود را با مبارزه علیه شاه با همراهی سه برادر دیگرش به نام های محمد، عباسعلی (که در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسیدند)، احمد (نماینده مردم نور و محمود آباد در مجلس شورای اسلامی) در سال 1342 شروع کردند. ایشان از سال های 1342 الی 1350 بارها به علت فعالیت های مبارزاتی و سخنرانی علیه رژیم شاهنشاهی دستگیر و ممنوع المنبر و خلع لباس شدند.
فعالیت های سیاسی بعد از انقلاب
حجت الاسلام ناطق نوری بعد از پیروزی انقلاب در عرصه های مختلف سیاسی فعالیت های چشم گیری داشتند، در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال 1359 به عنوان نماینده تهران وارد مجلس شدند. ایشان در دوره اول ریاست جمهوری رهبر انقلاب به عنوان وزیر کشور مشغول به فعالیت بوده و در سال 1365 از سوی جامعه روحانیت مبارز که خود از فعالان قبل از انقلاب آن جامعه بودند، به عنوان نامزد نمایندگی مجلس شورای اسلامی معرفی گردید که با حمایت قشرهای مختلف جامعه به مجلس راه یافت و در دوره های سوم، چهارم و پنجم مجلس شورای اسلامی توسط نمایندگان به ریاست مجلس شورای اسلامی انتخاب گردید. در سال 1376 در انتخابات دولت هفتم، نامزد مورد تائید جامعه روحانیت مبارز برای این سمت بود که ناموفق ماند و بعد از آن دیگر در هیچ انتخاباتی شرکت نکرد.
اظهار نظر سیاسیون از ناطق در آستانه انتخابات مجلس
الف) شیخ از دیدگاه اصلاح طلبان
نام ناطق نوری در این ایام زمانی در بین اصلاح طلبان مطرح شد که برخی از آنها به هر دلایلی سرلیستی ناطق نوری را بهتر از عارف می دانستند اما این سوال مطرح بود که آیا با توجه به سوابق سه دهه ای آقای ناطق نوری در جناح راست می توان ایشان را به عنوان رهبر و سرلیست اصلاح طلبان در انتخابات مجلس شورای اسلامی معرفی کرد؟ آنچه در سخنان اصلاح طلبان و یادداشت ها و مقالات آنها در مطبوعات و خبرگزاری ها دیده می شود، اصولگرا بودن آقای ناطق نوری است؛ لذا سعید حجاریان تئوریسین اصلاح طلبان با صراحت بیان می کند که « ناطق نوری اصلاح طلب نیست اما مواضعش – نسبت به اصلاح طلبان- در قیاس با گذشته نزدیک شده است» و همچنین محمد عطریانفر عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی و معاونت سیاسی وزارت کشور در دولت اصلاحات می‌گوید «به صفت اصلاح طلبی معتقدیم اصولگرایان با شرافتمندی و اقتدار و با محوریتی که ارزش تکیه داشته باشد باید به صحنه بیایند یعنی با فردی شاخص، دلسوز و مخلق مانند آقای ناطق نوری.» و حتی روزنامه آرمان در یکی از یادداشت های خود چنین می نویسد« ناطق نوری برای اصلاح طلبان دارای احترام ویژه ای است اما ذات اصولگرایی او و تاکید خودش بر عدم حضور مستقیم در جریان انتخابات برخی سوالات را در اذهان ایجاد کرد» که آقای ناطق نوری را فردی ذاتاً اصولگرا معرفی می کند.
علاوه بر آن برخی از اصلاح طلبان با اینکه آقای ناطق نوری را فردی قوی و محبوب در عرصه سیاسی می دانند ولی سرلیست شدن ایشان به عنوان رهبر اصلاح طلبان را بر نمی تابند و بر این باورند که ایشان فاقد تفکر اصلاح طلبی است برای همین رسول منتجب نیا، قائم مقام حزب اعتماد ملی می گوید«حجت الاسلام ناطق نوری به خصوصیات مثبتی در جناح اصولگرایان و در بلوک اصولگرایی تعریف می شود لذا برای اصلاح طلب ها باید محقق شود که کاندیدای اصلاح طلب باید از جنس خود آنها باشد و مواضع اصلاح طلبی را قبول داشته و نسبت به آن معتقد باشد... چنانچه آقای ناطق نوری و هر فرد داوطلب دیگر از جناح و تفکر مقابل بخواهد از سوی اصلاح طلبان مورد حمایت قرار گیرد، طبیعی است که از نظر جامعه مفهوم صحیحی در پی نخواهد داشت که جناح اصلاح طلب از فرد و کاندیدایی حمایت کند که اعتقادی به آن جریان نداشته باشد بلکه در جریان رقیب تعریف شود.» از این رو اصلاح طلبان علاوه بر اینکه حضور آقای ناطق نوری به عنوان سرلیستی اصلاح طلبان را فاقد امتیاز می دانند، ایشان را به عنوان رهبر اصولگرایان معرفی کرده و در کل حضور ایشان در جناح خودشان را نهی می کنند. به همین علت عباس عبدی روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب با لحنی تند می گوید« آمدن ناطق نوری به سمت اردوگاه اصلاح طلبان، چیزی به اصلاح طلبان اضافه نمی کند (در همان اردوگاه اصولگرایان) بماند و حزب بازی کند.»
ب) شیخ از دیدگاه اصولگرایان
ناطق نوری از اول انقلاب تاکنون در مسیر انقلاب و آرمان های آن گام برداشته که می توان آن را مهمترن شاخصه سیاسی ایشان نام برد، لذا چه اصولگرایان و چه اصلاح طلبان این مسئله را جزء بارزترین ویژگی های شخصیتی ایشان می دانند. حال اصولگرا بودن آقای ناطق نوری از زبان خود اصولگرایان به عینه تکرار شده است به طوری که آقای حبیبی دبیرکل حزب موتلفه اسلامی چنین اظهار کردند که «ما در موتلفه ملاقات هایی با اشخاص یا تشکیلات داشته ایم و باب این مذاکرات را نیز باز گذاشتیم و آن را مفید هم می دانیم و معتقدیم که آقای ناطق نوری یک اصولگرای تمام عیار است. آقای ناطق خودشان گفتند که اگر مرا ریز ریز هم کنند اصولگرا هستم. از این رو درباره تعاملات سیاسی ممکن است بین نظرات ناطق و سایر اصولگرایان و اصلاح طلبان تفاوتی باشد اما من احساس می کنم سیاست کلی آقای ناطق این نیست که داخل حزب و یا جناح خاصی باشد ضمن اینکه ایشان گفته است که یک اصولگراست.» همچنین محمدرضا باهنر؛ دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین و نائب رئیس دوم مجلس نیز قائل به اصولگرا بودن ایشان بوده و اذعان می کند« ما از ناطق نوری درخواست کردیم تا بیاید و فعال شود اما فعلاً که گفته قصد ورود ندارد شما دعا کنید تا دلش کمی نرم شود اما در هر صورت او از سرمایه های اصولگرایی است.»
فارغ از این اظهارات، سابقه کاری ایشان به روشنی بیان می کند که حضور ایشان در جامعه روحانیت مبارز، ریاست شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی، ریاست مجلس شورای اسلامی در سه دوره با حمایت جامعه روحانیت مبارز و انتخاب توسط جریان راست و حمایت از لاریجانی در انتخابات 84 و ایجاد اتحاد در بین اصولگرایان برای پیروزی در مجلس هفتم شورای اسلامی و دومین دوره شورای شهر، گواه بر اصولگرا بودن ایشان می باشد و حتی ایشان در انتخابات ریاست جمهوری 1376 به عنوان رقیب محمد خاتمی که فردی چپ و اصلاح طلب بود معرفی می شد و لذا دوری ایشان از فعالیت های انتخاباتی بعد از سال 76 و به مراتب بیشتر، از سال 84 بخاطر اختلاف نظر با برخی از افراد اصولگرا، عاملی بر خارج شدن ایشان از زمره اصولگرایان نمی گردد به طوری که با صراحت می توان گفت که ناطق نوری فردی با پتانسیل بالا برای اصولگرایان در انتخابات آتی مجلس، ریاست جمهوری و یا خبرگان می باشد.
دلایل معرفی ناطق به عنوان سرلیست
تحلیل گران دلایل زیادی را درباره علت معرفی آقای ناطق نوری از سوی اصلاح طلبان برای پذیرش سرلیستی انتخابات مجلس بیان کرده اند اما آنچه مهم است امتناع ایشان تا به حال برای حضور در انتخابات بوده که به اختصار به بیان برخی از دلایل معرفی از سوی اصلاح طلبان می پردازیم.
مهره های سوخته اصلاح طلب
با توجه به وجود افراد شاخص در بین جریان اصلاح طلبان، علت معرفی آقای ناطق نوری به عنوان سرلیست اصلاح طبان، نبود مهره ای با پتانسیل بالا می باشد، با این توضیح که بعد از وقایع فتنه 88 برخی از سیاسیون اصلاح طلب با اتهاماتی مواجه شدند که تا حدودی به عنوان مهره های سوخته یا خاکستری در بین اذهان عمومی مردم و صحنه سیاسی کشور معرفی شدند؛ به طوری که حتی افرادی مانند زیبا کلام بر این باور است که « زمان موسوی خوئینی ها و محتشمی سپری شده و اکنون ناطق نوری و علی مطهری برای اصلاح طلبان خیلی مهم تر از موسوی خوئینی ها هستند.» لذا سخن دکتر زیباکلام می تواند نشانگر این باشد که در بین اصلاح طلبان فردی با ویژگی های ناطق نوری وجود ندارد و حتی معرفی دکتر عارف و نجفی نیز نمی تواند خلاء حضور یک رهبر قدرتمند سیاسی همچون ویژگیهای ناطق نوری را در بین اصلاح طلبان پر کند.
تعامل بهتر با دولت بر سرکار
رابطه نزدیک سیاسی و جناحی آقای ناطق نوری و دکتر حسن روحانی از زمان قبل از انقلاب در جامعه روحانیت مبارز و بعد از انقلاب در دو دوره مجلس شورای اسلامی به عنوان رئیس و نائب رئیس هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی، برخی از اصلاح طلبان را که امروزه حسن روحانی را از طیف خود می دانند، بر این جمع بندی رسانده است که بهترین گزینه برای سر لیستی اصلاح طلبان در انتخابات پیش روی مجلس شورای اسلامی آقای ناطق نوری است. در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری در سال 92 با اینکه حسن روحانی تا حدودی بی طرفی و حضور خود به طور مستقل را معیار انتخاباتی خویش اعلام کرده بود، اما روحانی و عارف را نمایندگان جریانهای نزدیک به هم می دانستند. و با رد صلاحیت هاشمی، روحانی از سوی آقای ناطق نوری مورد حمایت قرار گرفت و بعدها با رایزنی ایشان عارف هم از صحنه انتخابات کناره رفت که برخی از فعالان سیاسی اصلاحات نقش آقای ناطق نوری در این امر را خیلی مهم و موثر می دانند، برای همین حجت الاسلام علی عسگری مشاور پارلمانی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و از چهره های نزدیک به هاشمی رفسنجانی در این باره اذعان می کند که «نقش آقای ناطق در انصراف عارف از انتخابات بسیار مهم بود. تصور همگان بر این است که آقای خاتمی در انصراف آقای عارف نقش مهمی داشته است.» از این رو در اوضاع کنونی، تعامل بهتر دولت با مجلسی ممکن خواهد بود که بر اکثریت اصلاح طلب، شخصی مانند ناطق نوری، کرسی ریاست را هدایت کند.
تبدیل شدن به گزینه مشترک
بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال 84 و 88 و حضور شخصیتی همچون دکتر محمود احمدی نژاد در بین اصولگرایان، نقطه عطفی شد بر ایجاد اختلاف در بین برخی از شخصیت های اصلی اصولگرایی، لذا در انتخابات ریاست جمهوری 84 با چند دسته شدن اصولگرایان در انتخابات که برخی همچون آقای ناطق نوری از دکتر لاریجانی حمایت کرده و برخی دیگر از دکتر احمدی نژاد؛ و همچنین با اظهارات دکتر احمدی نژاد در مناظره انتخاباتی خود در سال 88 و بیان اظهاراتی در مورد آقای ناطق نوری و فرزندانشان، باب اختلاف نظر در بین اصولگراها باز شده و تا حدودی ناطق نوری را از حمایت برخی اصولگرایان منصرف ساخت. این اختلافات، از دید برخی اصلاح طبان تغییر موضع آقای ناطق نوری از مواضع اصولگرایی است به طوری که سعید حجاریان در مورد ایشان چنین اظهار نظر می کنند که «ما نمی گوییم ناطق اصلاح طلب باشد همین مواضعش برای ما خوب است.» لذا امروزه می تواند گزینه ی مناسبی برای سرلیست قرار گرفتن ایشان در انتخابات پیش رو برای اصلاح طلبان باشد و همچنین از سوی اصولگرایان نیز هنوز آقای ناطق نوری یک اصولگراست، برای همین، یکی از گزینه های مشترک بین اصلاح طلبان و اصولگرایان جناب آقای ناطق نوری می باشد، که هم دارای سوابق قوی و هم مقبولیت زیادی است.
نتیجه گیری
به نظر دیدبان با توجه به سوابق و فعالیت های سیاسی آقای ناطق نوری و اظهارات فعالان سیاسی هر دو جناح، نمی توان آقای ناطق نوری را یک اصلاح طلب، و یا یک اصولگرای تغییر موضع یافته نامید، بلکه ایشان هنوز یک اصولگراست، و علت اصلی دعوت از آقای ناطق نوری از سوی هر دو جناح، به خاطر این ویژگی جناب آقای ناطق نوری است که ایشان در اتحادها و ائتلاف های تمام جناح های سیاسی برای پیشبرد هرچه بهتر آرمان های انقلاب و منافع ملی تلاش می کنند. با وجود همه این مسائل، لازم به ذکر است که اظهار نظر قوچانی یکی از اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی، مبنی بر «تکرار مجلس پنجم شورای اسلامی با ریاست ناطق نوری امروزه می تواند به نفع اصلاحات باشد.» را اینگونه تحلیل کرد که یا اصلاحات فعلاً در پی حضور هر چه بیشتر در مجلس، حتی با قبول ریاست یک اصولگرای معتدل مانند ناطق نوری است؛ و یا اینکه ضدیت اصلاح طلبان با ناطق نوری، از نماینده ی طالبان نامیدن تا شعار «مجلس زوری نمی خواهیم- ناطق نوری نمی خواهیم» را بر اثر گذشت زمان فراموش کرده اند.
منابع:
http://etedaal.ir/fa/news/84447
http://didban.ir/fa/news-details/7604
http://safirnews.com/index.aspx/n/13875/
http://didban.ir/fa/news-details/28122
http://www.khabaronline.ir/detail/382044/Politics/parties
http://www.afkarnews.ir/vdcci0q0x2bqpx8.ala2.html