دیدبان: قطار دولت تدبیر با انبوهی از طرح های بر روی کاغذ و شعارهای پر طمطراق ، تیر 92 به راه افتاد . این در حالی بود که در ایستگاه اول ، معرفی برخی چهره های آشنا و مسن(بخوانید با تجربه!)، انتقاداتی را از سوی موافق و منتقد ، متوجه دولت ساخت. در پاسخ به انتقادات به کابینه معرفی شده، دو توجیه از سوی دولت مطرح شد. ابتدا اینکه کابینه متشکل از افرادی با تجربه است که در شرایط بحرانی و حاد موجود در فضای کشور ، تجربه این عزیزان می تواند گره گشای امور باشد. دوم اینکه کابینه متشکل از افرادی است که به شعار اعتدال دولت پایبند هستند و به هیچ حزب و جناحی تعلق ندارند. در هر صورت بسیاری از این افراد ، با تایید مجلس، به کابینه وارد شدند که تا پیرترین کابینه پس از انقلاب با میانگین سنی 57 سال، سکان مدیریت را در دولت تدبیر را بدست گیرند. با گذشت نیمی از عمر دولت به دو دلیل انتظار می رفت تا شاهد تغییراتی هر چند محدود، در کابینه دولتمردان تدبیر و امید باشیم. اول اینکه با این فرض که با نزدیک شدن به توافق و گفتگو های ادامه دار ایران با گروه 1+5 ، به گفته رئیس جمهور ، فضا بسیار مطلوب شده و بسیاری از فشارها از روی ایران برداشته و درب ها به روی جامعه جهانی باز شده است، پس قطعا شرایط بحرانی که تا پیش از این ایجاب می کرد که وزرایی با میانگین سنی بالا و با تجربه را در راس امور قرار دهیم، از بین رفته است و حضور چنین افرادی در شرایط پساتوافق ، سالبه به انتفاء موضوع است. دلیل دیگر نیز اینکه، با فرض اینکه وزرای دولت به شعار انتخاباتی دولت مبنی بر عدم گرایش به جریان یا حزبی خاص، وفادار بوده اند (گرچه برخی وزرا عملا خلاف این روند را ثابت کردند) ؛ اما قطعا نمی توان برای کارنامه برخی از وزیران نمره قبولی در نظر گرفت و عملکرد برخی از آنها به گونه ای است که جای هیچ دفاعی باقی نمی گذارد.
حتی برخی از چهره های اصلاح طلب که دولت را وامدار جریان اصلاحات می دانند و به دفاع بی چون و چرا از آن می پردازند نیز از ضرورت تغییر در کابینه سخن به میان آوردند. حسین مرعشی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در صدر سایر چهره های اصلاح طلب از جمله چهره هایی بود که گفت: «من به آقای روحانی توصیه می‌کنم که برخی از وزرا و استانداران را که نتوانسته اند در کلاس و شأن دولت ظاهر شوند تغییر دهد و این ترمیم در کابینه و استانداریها باید در جهت افزایش یکدستی و صلابت دولت انجام شود.»، و همچنین محمدجواد حق شناس عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی نیز در این رابطه افزود: « اگرچه جریان اصلاحات همچنان از آقای روحانی و دولت ایشان حمایت می کند اما نسبت به کابینه انتقادات جدی دارد .در انتخاب استانداران و برخی اعضای کابینه نیز همچنان مشکلاتی وجود دارد لذا من فکر می کنم آقای روحانی وقت زیادی ندارد و باید تغییرات را در کابینه اعمال کند». از این رو است که از هر جنبه ای به قضیه بنگریم، با گذشت بیش از دو سال از عمر دولت تدبیر، برخی اصلاحات را برای کابینه، ضروری خواهیم یافت.
زمزمه های تغییر
از اوایل امسال و با بالا گرفتن انتقادات به روند ثابت کابینه و برخی اعضای هیات دولت ، زمزمه های تغییراتی در کابینه مخصوصا وزیر صنعت ، نعمت زاده، وزیر ورزش، گودرزی به گوش رسید. این خبر اولین بار از زبان حسام الدین آشنا ، مشاور رئیس جمهور، به گوش رسید. آشنا برای اولین بار در مصاحبه با نشریه اندیشه پویا، این خبر را اینگونه مطرح کرد : «برخی سفرهای استانی برای تیم رییس‌جمهور روشن کرد که برخلاف تصور اولیه برخی استانداران توانایی کافی برای اداره استان ندارند. لذا تغییرات در دولت اتفاق خواهد افتاد، هم در سطح وزرا و هم در سطح استاندارها». تغییر استانداران امر عجیبی در دولت تدبیر نبوده و نیست. آمار تغییرات اتوبوسی دولت در بخش های مختلف ، گواه این موضوع است. اما آنچه در این عبارت به چشم می خورد ، سخن از تغییر در کابینه است. این خط خبری که توسط حسام الدین آشنا شروع شد، با سخنان سخنگوی دولت و اظهار نظر شفاهی روحانی ، به واقعیت نزدیک تر شد. نوبخت در شهرکرد در جمع خبرنگاران افزوده: «در مقابل اختیاراتی که رییس‌جمهوری بر عهده دارد، مردم نیز مطالباتی از وی دارند که طبیعی است رییس‌جمهوری از عملکرد خود و مجریان کشور ارزیابی داشته باشد و در این ارزیابی‌ها، جابه‌جایی برخی افراد نیز ضروری باشد.» پیش تر رییس جمهور در نشست خبری سفر خود به شیراز درپاسخ به سوالی درباره ترمیم کابینه گفته بود: « وزرای فعال کم نداریم اما در عین حال چنانچه کابینه نیاز به ترمیم داشته باشد انجام می دهیم».
شروع گمانه زنی ها
با جدی تر شدن احتمال تغییرات در کابینه، حدس و گمان ها درباره چگونگی و چرایی این تغییرات بالا گرفت. برخی رسانه ها ، تغییرات در کابینه ی روحانی را نشان از عدم موفقیت دولت در وعده های انتخاباتی اش می دانستند. برخی دیگر نیز خبر از طرح های پشت پرده می دادند. عده ای بر این باور بودند که با نزدیک شدن انتخابات مجلس ، دولت در صدد برکناری نعمت زاده است تا از این طرق بتواند هم رضایت منتقدان را جلب کند و هم این سیاستمدار کهنه کار را که در سال 92 رئیس ستاد انتخاباتی روحانی بود ، برای برنامه ریزی انتخابات مجلس ، بکار بگیرد.
در کنار این گمانه زنی ها ، شاید بتوان طرح تغییر کابینه را قسمتی از طرح کلی کاستن از انتقادات علیه دولت و پاسخگویی مقطعی به مطالبات مردمی دانست. این طرح در حالی صورت می گرفت که دولت در صدد خرید زمان برای دستیابی به توافق بود.
با گذشت مدت کمی از هیایوی رسانه ای و گمانه زنی ها پیرامون تغییرات کابینه، در حالی که همگان منتظر اعلام اخبار تغییرات بودند ، دولت هیچ اقدامی در جهت تغییر در هیات وزیران صورت نداد. گرچه در روزهای پایانی بهار 94، مذاکرات هسته ای و توافق در پی آن، باعث شد تا کمتر به این موضوع پرداخته شود؛ اما همچنان عدم تغییر در کابینه به رغم تبلیغات پیش از آن ، سوال مهمی است که جا دارد به آن پرداخته شود.
در آرزوی مجلس همسو
در همان زمانی که تغییر در کابینه بحث داغی در بین تحلیل گران و رسانه های مختلف بود، در عین اینکه بسیاری از کارشناسان از جناح های مختلف ، تغییر وزرا را باعث تقویت دولت می دانستند؛ برخی بر این باور بودند که با نزدیک شدن انتخابات مجلس، شاید تغییر وزراء به سود دولت نباشد.
برخی اصلاح طلبان در این بین، عقیده داشتند با توجه به وضعیت مجلس کنونی ، رئیس جمهور نمی تواند با آرامش دست به انتخاب بزند. به نظر این عده ، دولت به دنبال معرفی افرادی است که مجلس با انتخاب آنها به عنوان وزیر مخالفت خواهند کرد. البته باید اشاره کرد که مشی دولت در راضی نگه داشتن برخی از اصلاح طلبان در عین عدم همراهی کامل با آنان ، مخصوصا در جریان انتصابات در برخی وزارتخانه ها مانند وزارت علوم، این توقع را برای اصلاح طلبان بوجود آورده است که این عدم تغییر شاید به دلیل وجود مجلس اصولگرا بوده است.
اما برای تحلیل این ماجرا شاید بتوان دو عامل اصلی را دخیل دانست. اول اینکه با دستیابی دولت به توافق هسته ای، توجهات به این امر مهم معطوف شد. در همین حال ، بسیاری از مطالبات مردمی با توجه به تبلیغات دولت مبنی بر اینکه با دستیابی به توافق بسیاری از مشکلات حل خواهد شد، کمی کاهش یافت و مردم منتظر ماندند تا ببینند این توافق می تواند به وعده های دولت جامه عمل بپوشاند یا خیر. در همین راستا ، کمی از حجم انتقادات کاسته شده و دولت نیز کمتر به بحث وزرا پرداخت. عامل دوم را می توان نزدیکی انتخابات مجلس دانست. قطعا دولت به دنبال تشکیل مجلسی است تا با اهداف دولت همسویی بیشتری داشته باشد. در همین راستا، تمام توان دولت برای نیل به این هدف بکار گرفته شده است. برای دستیابی به این هدف، دولت نباید توان خود را صرف رقابت با مجلس بر سر معرفی وزیر کند.
این دو عامل را شاید بتوان جزو عوامل اصلی به حاشیه رفتن تغییر در کابینه دولت دانست.
نتیجه گیری
با گذشت دوسال از عمر دولت یازدهم و رو به پایان بودن این دولت همچنان فقط وعده معیشت بهتر از سوی دولتمردان با توافق هسته ای به مردم داده می شود حال آنکه این وعده پوچ در توافق ژنو نمایان شد. معطل کردن ظرفیت های عظیم کشور و نگاه به خارج از ضعف های بزرگ و نابشخودنی این دولت است. حال با این تفاسیر عملکرد ضعیف بعضی از وزارتخانه ها در عمل به وظایف انتظار جابجایی را در اذهان مردم ایجاد می کند که این خواسته از سمت رئیس جمهور بی پاسخ مانده و مجلس در اولین قدم در پی استیضاح آخوندی وزیر راه و شهرسازی است که کارنامه قوی در خلف وعده دارد. توصیه دیدبان به مجلس نهم به عنوان عصاره ملت این است که در سال آخر فعالیت، به وزرایی همانند آخوندی، زنگنه، نعمت زاده و.... که بر حسب تجربه و توان! برای مدیریت دوران سخت کشور رای اعتماد دادند در حالی که این افراد ناتوانی خود را اثبات نمودند، در فرصت باقی مانده رای عدم اعتماد بدهند.
منابع:
http://puyesh.net/fa/news/36829
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940226000271
http://www.yjc.ir/fa/news/5203204
http://www.fardanews.com/fa/news/416406