دیدبان: «دل های ما پر از اندوه و پر از غم است به‌خاطر این حادثه‌ی تلخی که در منا اتفاق افتاد و به‌معنای واقعی کلمه عید را عزا کرد. هر سال در موسم حج، مثل این روزهایی که اعمال حج و مناسک حج تمام شده است، کشور در یک شادی عمومی قرار دارد؛ حاجی‌ها برمیگردند، خانواده‌ها خوشحالند؛ پدرانشان، فرزندانشان، همسرانشان می‌آیند؛ خانواده‌ها خوشحالی میکنند که [حاجیانشان] آمدند، حج گزاشتند، موفّق شدند. هر سال این‌جور است؛ اوقات شادی است. امسال این اوقات شادی تبدیل شده به اوقات غم. در بسیاری از استانهای کشور، عدد کشته‌شدگان و جانباختگان بالا است و جنازه‌ها را باید بیاورند؛ دلها واقعاً در این ایام داغدار است. خب انسان نمیتواند لحظه ای خود را از این غم فارغ بداند و دائم در این چندروزه این غم در دلهای ما و دیگران سنگینی می کند.»
این جملات رهبر انقلاب به خوبی عمق درد و غمی که ملت و رهبر انقلاب اسلامی را به خاطر حادثه تالم بار منا به دوش می کشد را نشان می دهد؛ روزهایی که می بایست روزهای شادی امت اسلامی باشد امسال به خاطر مدیریت غلط سعودی ها به روزهای اشک و ماتم و عزا تبدیل شده است؛ مدیریت غلطی که در «جاهلانه» بودن آن تردیدهای جدی وجود دارد و به نظر می رسد این مدیریت غلط «عامدانه» صورت گرفته است.
البته در این نوشتار به دنبال اثبات این مسئله نیستیم که بگوییم بدون تردید تعمدی در اتفاقات حج امسال بوقوع پیوسته است، بلکه تنها قصد داریم به بازخوانی برخی ابعاد این ماجرا و تمرکز بر نقاطی از این اتفاقات امسال بپردازیم که باعث می شود نتوانیم همه چیز را به یک اتفاق طبیعی و یا حتی یک حادثه ناخواسته سوق دهیم.
1. اولین اتفاق ناراحت کننده و غم بار حج امسال، حادثه سقوط جرثقیل بود. حادثه ای که منجر به کشته شدن بیش از ده تن از شهروندان کشورمان از جمله دکتر حاتمی، یکی از نوابع علمی کشورمان گردید. هر چند در ساعات اولیه این رخداد رسانه های سعودی و شبکه رسانه ای وابسته به آنان تبلیغات شدیدی به راه انداختند که طوفان باعث سقوط این جرثقیل شده است، اما بررسی های بعدی و آمارهای آّب و هوای جهانی نشان داد که سرعت باد در آن روز به بیش از 22 کیلومتر نرسیده و این باد نیز به آن اندازه قدرت نداشته که جرثقیل به آن بزرگی را سرنگون کند.
«این گزارش ها که از پایگاه های خبری مرجع مانند weather.org و worldweatheronline.com به دست آمده گواهی است بر نقض ادعاهای رسانه های عربی؛ نکته جالب تر این که به گزارش پایگاه های خبری فعال در زمینه ثبت تغییرات آب و هوایی جهت وزش باد در مکه به سمت شمال غرب بوده که در جهتی غیر از مسیر سقوط جرثقیل (جنوب غرب) می باشد.[1]
2. جدا از ابهامات فراوانی که در حادثه سقوط جرثقیل به چشم می خورد و ابهامات جدی را از همان ابتدا در خصوص حج امسال بوجود آورد، حادثه منا نیز از جنبه های دیگر ابهامات فراوان دارد. یکی از این مسائل عدم اجازه دسترسی به محل حادثه در ساعات اولیه و تا 4 ساعت نخست است؛ به گونه ای که به هیچ کس حتی مسئولین زوار ایرانی نیز اجازه حضور در محل داده نشده است.
3. تخلیه سریع بسیاری از آسیب دیدگان در همان ساعات اولیه (که در بالا ذکر شد) و عدم امکان دسترسی به آنان تا چندین روز که شبهات جدی در خصوص سرنوشت آنان و نحوه آسیب دیدن آنان را وارد می کند. اخبار غیر رسمی حاکی از تخلیه سریع بسیاری از اجساد و آسیب دیدگان به اشکال غیر انسانی از محل حادثه می باشد.
4. عدم اجازه دسترسی به سردخانه های محل نگهداری اجساد؛ هنوز و پس از گذشت چندین روز از زمان حادثه حتی به مسئولین زوار ایرانی نیز اجازه و دسترسی حضور در محل سردخانه ها و شناسایی اجساد داده نشده است. اینکه چه بر سر جنازه ها آمده و ایشان واقعا به چه صورتی جان خود را از دست داده اند، یکی از ابهامات جدی این ماجراست،
5. اخبار غیر رسمی حکایت از دستگیری تمام خبرنگاران حاضر در محل حادثه را دارد که این امر نیز بر ابهامات جدی این حادثه می افزاید.
6. مدت زمان بین وقوع حادثه تلخ منا (ساعت 9 صبح) تا زمان رسیدن نیروهای امداد و نجات (ساعت 13 ظهر) یکی دیگر از نقاط جدی و تاریک این ماجرای غم انگیز است. به نظر می رسد در این مورد نیز تنها یک مدیریت غلط جاهلانه سبب این تاخیر چهار ساعته در این حادثه دلخراش و گسترده نبوده و باید به دنبال دلایل دیگری گشت. چرا می بایست به خاطر امداد رسانی به حجاج آن هم در این گستره وسیع بیش از چهار ساعت زمان طول بکشد؛ بدون تردید بسیاری از جان باختگان این حادثه، به خاطر عدم حضور نیروهای امدادی در صحنه جان خود را از دست داده اند.
7. به نظر می رسد ازدحام ایجاد شده که منجر به وقوع این حادثه تلخ شده یک ازدحام طبیعی ناشی از برخورد دو گروه از زائران (گروهی که در حال بازگشت بوده و گروهی که در حال رفتن بوده) نیست؛ برخی تصاویر منتشره حاکی از وجود نوعی فشار و رعب در میان زائرین می باشد که به نوعی این دو گروه به شدیدترین حالت ممکن به هم برخورد کرده اند که به این نوع برخورد و کشتار منجر شده است. برخوردی که به نظر عادی نمی رسد.
8. تصاویر منتشره از ازدحام و به عبارت صحیح تر - و البته دلخراش تر - تلنبار و پشته های اجساد زائران، نشان از این موضوع دارد که این مدل کشته شدن و تلنبار شدن اجساد نیز نمی تواند از یک ازدحام طبیعی جمعیت به وجود آمده باشد. باز هم تاکید می شود که نمی توان این ازدحام ایجاد شده و به این شکل کشته شدن ها و به این صورت پشته ساختن از کشته ها را یک حادثه طبیعی قلمداد کرد.
9. انتشار خبر دستور شاه عربستان مبنی بر جمع آوری تمام فیلم دوربین های مدار بسته فاجعه منا، بار دیگر بر ابهامات جدی این حادثه غم انگیز افزود. شاه عربستان دستور داده است تا تمامی فیلم های فاجعه منا در مکانی امن نگهداری شود. «این در حالی است که علی الاحمد تحلیلگر جهان عرب پیشتر اعلام کرده بود که اگر سران سعودی می خواهند در این زمینه صادق باشد، تصاویر دوربین های مدار بسته را بدون تدوین در اختیار رسانه ها قرار دهد.»[2]و البته این موارد جدای از قطعی بودن مدیریت بسیار غلط سعودی ها در موضوع رخداد حادثه منا، و چگونگی برخورد با آن، و چگونگی رفتار پس از حادثه غم انگیز منا می باشد.
10. و چندین و چند مورد دیگر از جمله مانع شدن برخی مامورین سعودی از خروج زائران از محل حادثه، در حصار نگه داشتن زوار در برخی جاها و موارد متعدد دیگر که از اشاره به آن ها می گذریم؛ با این حال نقطه قطعی و قدر متیقن ماجرا عملکرد بسیار غلط سعودی ها که در برخی موارد نیز عامدانه بوده، می باشد.
در پایان مناسب است به بیانات رهبر انقلاب در آغاز جلسه خارج فقه ایشان اشاره کنیم که ایشان ضمن بیان این مطلب که عربستان مسئول این اتفاق است، به دولت عربستان توصیه کردند دست از فرافکنی بردارند و عذرخواهی کنند:
«مسئولیّت این حادثه‌ی سنگین و این فاجعه‌ی بزرگ بر دوش حکام عربستان است؛ باید مسئولیتشان را قبول کنند نسبت به این قضیه، اینکه فرافکنی کنند و دائم این [و آن] را متّهم کنند و مدام خودشان از خودشان تعریف کنند کارهایی نیست که به جایی برسد؛ این فعّالیّتهای عقیمی است. بالاخره دنیای اسلام سؤال دارد. بیش از هزار کشته از کشورهای مختلف اسلامی در یک حادثه‌ای، شوخی است؟ از کشور ما هم خدا میداند چند صد کشته! حالا مفقودین هنوز معلوم نیست کجا هستند؛ ممکن است عدّه‌ی بسیاری از اینها [جزو] جانباختگان باشند. چند صد کشته در یک حادثه -حادثه‌ی حج- چیز کوچکی است؟ شوخی است؟ دنیای اسلام باید برای این فکر کند؛ و اوّلین مطلب هم همین است که سعودی‌ها باید بپذیرند مسئولیّت خودشان را، و به لوازم این پذیرشِ مسئولیّت باید عمل بشود. اینکه به جای عذرخواهی از امّت اسلامی و به جای عذرخواهی از خانواده‌ها، شروع کنند مدام همین‌طور حرف زدن به این و آن و متّهم کردن و مانند اینها، راه به جایی نخواهد برد و ملّتها به‌طور جدّی دنبال میکنند؛ این قضیّه فراموش نخواهد شد »
سران سعودی باید بدانند که «این قضیه فراموش نخواهد شد.»