نویسنده: رامین ولیزاده میدانی
دیدبان: «با این مذاکرات و با متنی که تهیّه شده است، در هر صورت سیاست ما در مقابل دولت مستکبر آمریکا هیچ تغییری نخواهد کرد. همان‌طور که بارها تکرار کردیم، ما با آمریکا در مورد مسائل گوناگون جهانی و منطقه ای مذاکره ای نداریم؛ در مورد مسائل دوجانبه مذاکره ای نداریم» این جملات بخشی از صحبت های رهبرانقلاب درشفاف سازی ابهاماتی بود که بعد از جمع بندی مذاکرات وین در ذهن بخشی از ملت ایران و حامیان انقلاب اسلامی در سراسر جهان شکل گرفته بود. همزمانی تقریبی بازگشایی سفارتخانه آمریکا در کوبا و بالعکس با جمع بندی مذاکرات وین، توهماتی را در ذهن عده ای از روشنفکران داخلی همچون "مقاومت به پایان خواهد رسید و سرانجامی شبیه کوبا برای ایران در پیش است" ایجاد کرده بود که در نوشتار ذیل به بررسی این موضوع خوهیم پرداخت:
الف) تحولات کوبا
1- بازگشائی سفارت کوبا در آمریکا
با اعتبار رسمی توافقی که با امضای آن در سال گذشته سال ها خصومت میان دو کشور پایان یافت اکنون پرچم کوبا در سفارت این کشور در آمریکا افراشته شده است. با وجود این چرخش تاریخی، هر دو طرف به وجود مشکلات طولانی در روابط اعتراف کرده اند.
کوبا سفارتخانه خود را در آمریکا پس از گذشت ۵۴ سال قطع روابط دیپلماتیک بازگشائی کرده است
البته یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفته است که هنوز هم "مسائلی هست که ما در باره آن ها اختلاف نظر داریم". محدودیت برای آمریکایی هایی که می خواهند به کوبا سفر کنند بر جای خود باقی خواهد بود، همان گونه که تحریم های گسترده آمریکا که فعالیت های تجاری برای شرکت های آمریکایی در کوبا را منع می کند هنوز اعتبار خواهند داشت. کوبا تحریم های آمریکارا محاصره اقتصادی می نامد و می گوید آن ها برای اقتصادش مضر هستند. رائول کاسترو، رئیس جمهوری کوبا از باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا خواسته است تحریم هارا لغو کند و آن ها را مانع اصلی برای عادی شدن روابط دو کشور خوانده است. قرار است کنگره آمریکا در این باره رای بدهد. دو رئیس جمهور در ماه دسامبر سال گذشته احیای روابط دیپلماتیک میان دو کشوررا اعلام کردند.
2- بازگشایی سفارت آمریکا در هاوانا
جمعه ۱۴ اوت سفارتخانه آمریکا در جریان مراسمی با حضور مقامات دو کشور از جمله جان کری، وزیر خارجه آمریکا پس از گذشت بیش از نیم قرن در هاوانا، پایتخت کوبا گشایش یافت.
بازگشایی سفارت آمریکا در کوبا بعد از نیم قرن
بعد از بیش از نیم قرن، آمریکا سفارتخانه اش را در کوبا باز کرد. در این مراسم سه تفنگدار دریایی سابق آمریکا که در سال ۱۹۶۱ میلادی برای آخرین بار پرچم این کشور بر فراز ساختمان سفارتخانه را پایین کشیده بودند، کری را همراهی کردند. جان کری وزیر خارجه آمریکا که در این مراسم شرکت کرده بود، گفت کسی نباید از برقراری رابطه آمریکا و کوبا بترسد و وقت آن رسیده که دو ملت نشان دهند که خیر همدیگر را می خواهند. جان کری در سخنانی بازگشایی سفارت آمریکا در کوبا را "لحظه‌ای حقیقتا تاریخی" توصیف کرد.
باراک اوباما و رائول کاسترو، روسای جمهور آمریکا و کوبا اواخر سال گذشته میلادی توافق کردند که روابط دیپلماتیک دو کشور را از سر بگیرند.
3- تشکیل کمیته مشترک کوبا و آمریکا برای عادی سازی کامل روابط
آمریکا و کوبا از ایجاد کمیته مشترکی خبر داده اند که هدف آن فعالیت در زمینه عادی سازی کامل روابط بین دو کشور است. برونو رودریگرز، وزیر خارجه کوبا گفته است هنوز در زمینه مسائلی همچون دموکراسی و حقوق بشر تفاوت های عمیقی بین دو کشور وجود دارد. وزیر خارجه آمریکا هم گفته که کوبا باید اجازه دهد که رهبران این کشور با رای مردم انتخاب شوند.
کری گفت که کنگره آمریکا تحریم تجاری علیه کوبا را در صورتی لغو می کند که کوبا اقداماتی در مورد مسائلی که کنگره نسبت به آن حساس است، انجام دهد. از زمان اعلام این توافق، آمریکا بعضی محدودیت های سفر و تجارت علیه کوبا را برداشته اما بسیاری از تحریم های این کشور هنوز لغو نشده است.
4- انتقاد فیدل کاسترو از سیاست های واشنگتن
فیدل کاسترو رهبر پیشین کوبا با انتشار نامه ای سرگشاده و بدون اشاره به بازگشایی سفارت آمریکا در هاوانا بار دیگر سیاست های واشنگتن را به باد انتقاد گرفت. آقای کاسترو در این نامه که به مناسبت تولد ۸۹ سالگی‌اش نوشته، از سیاست خارجی و اقتصادی آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون انتقاد کرده و گفته است که واشنگتن میلیون ها دلار به هاوانا بدهکار است.
فیدل کاسترو
به گفته آقای کاسترو، آمریکا برای تحریم های تجاری که از سال ۱۹۶۰ علیه کوبا برقرار کرد باید به این کشور پول بدهد. مقام های کوبا که تحریم های تجاری را "محاصره" می نامند می گویند اقتصاد این کشور به شدت آسیب دیده است. ماه قبل سفارت کوبا در واشنگتن با حضور وزیر خارجه این کشور بازگشایی شد.
فیدل کاسترو از زمان وقوع انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۹ تا ۲۰۰۶ رهبری این کشور را به عهده داشت و از آن هنگام به سبب ضعف سلامتی مسئولیت های خود را به برادرش رائول واگذار کرده است. در دسامبر ۲۰۱۴ رائول کاسترو و باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا اعلام کردند که روابط دو کشور پس از سال ها قطع رابطه از سر گرفته می شود.
فیدل کاسترو یک ماه بعد در واکنش به این رخداد تاریخی، به شکل تلویحی با نوشتن نامه ای از آن حمایت کرد: "من نه به سیاست آمریکا اعتماد دارم و نه با آن ها حرفی زده ام. اما این به معنای این نیست که با حل مسالمت آمیز مشکلات مخالف باشم."
ب) تغییر ماهوی
1- اختلاف 180 درجه ای
رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها تاکید کرده اند که سیاست های آمریکا در منطقه با سیاست های جمهوری اسلامی ۱۸۰ درجه اختلاف دارد.
به دنبال توافق اولیه جمهوری اسلامی ایران با گروه 1+5 نیز ایشان اشاره فرمودند: «با این مذاکرات و با متنی که تهیّه شده است، در هر صورت سیاست ما در مقابل دولت مستکبر آمریکا هیچ تغییری نخواهد کرد. همان‌طور که بارها تکرار کردیم، ما با آمریکا در مورد مسائل گوناگون جهانی و منطقه ای مذاکره ای نداریم؛ در مورد مسائل دوجانبه مذاکره ای نداریم؛ گاهی در موارد استثنائی مثل این مورد هسته‌ای، بر اساس مصلحت، مذاکره کرده ایم؛ این مورد هم فقط نبوده است، قبل از این هم مواردی بوده است که من در سخنرانی های عمومی قبلی به آن ها اشاره کرده ام. سیاست های آمریکا در منطقه با سیاست های جمهوری اسلامی ۱۸۰ درجه اختلاف دارد. آمریکایی ها حزب الله و مقاومت لبنان را - که فداکارترین نیروهای دفاع ملّی در یک کشورند- متّهم به تروریسم می کنند، از این بی انصافی بالاتر نمی شود. آن وقت در مقابل، دولت تروریست صهیونیستیِ کودک‌کُش را مورد حمایت خودشان قرار می دهند، با یک چنین سیاستی چگونه می شود معامله کرد، چگونه میشود مذاکره کرد، چگونه می شود به توافق رسید؟ حالا موارد دیگر هم هست که من تفصیلش را می گذارم برای جای دیگر». (1)
2- رجزخوانی های آمریکا
مقام معظم رهبری همچنان به رجزخوانی های مسئولین آمریکایی بعد از توافق اولیه نیز اشاره فرمودند: «در این چند روزی که از پایان این مذاکرات گذشته است، حضرات مسئولین آمریکایی - دولت‌‌مردانشان، دولت‌زنانشان- مشغول رجزخوانی اند، هر کدام با زبانی رجزی می خوانند. البتّه ما ایرادی به این کار آن ها نداریم؛ مشکلات داخلیِ آن ها، آن ها را ناچار می کند که این رجزخوانی ها را بکنند که بله، ما ایران را سر میز مذاکره کشاندیم، ما ایران را تسلیم کردیم، ما مانع از سلاح هسته‌ای ایران شدیم، ما فلان امتیاز را گرفتیم و از این قبیل! خب، حقیقت قضیّه چیز دیگری است. می گویند ما جلوی سلاح هسته ای ایران را گرفتیم؛ سلاح هسته‌ای ایران، ربطی به گفتوگوی با آمریکا و غیر آمریکا ندارد؛ خود آن ها هم می دانند؛ گاهی هم اهمّیّت فتوای حرمت سلاح اتمی را بر زبان آورده اند؛ ما بر اساس حکم قرآن و شریعت اسلامی، تولید سلاح هسته‌ای و نگهداری آن و به کار بردن آن را حرام می دانیم و به آن اقدام نمی کنیم؛ این هیچ ربطی به آن ها ندارد، به این مذاکرات هم ربطی ندارد. آنها خودشان می دانند که این واقعیّت است – می دانند که آن چه مانع جمهوری اسلامی در زمینه‌ی تولید سلاح هسته‌ای است، تهدید و توپ و تشر آن ها نیست؛ یک مانع شرعی است؛ اهمّیّت این فتوا را می دانند- درعین‌حال باز می گویند که ما بودیم [که نگذاشتیم]؛ به ملّت خودشان راست نمی گویند، حقیقت را نمی گویند. آن ها درباره‌ی مسائل گوناگون دیگر، می گویند ما درباره‌ی صنعت هسته ای این جور کردیم، این جور گفتیم، ایران را تسلیم کردیم؛ تسلیم ایران را مگر به خواب ببینند. پنج رئیس جمهور دیگر آمریکا از اوّل انقلاب تا امروز، در این آرزو که جمهوری اسلامی را تسلیم کنند یا مُردند یا در تاریخ گم شدند، شما هم مثل آن ها؛ شما هم این آرزو را هرگز به دست نخواهید آورد که ایران اسلامی را تسلیم کنید. (2)
3- اعتراف آمریکایی ها به اشتباهات گذشته
رئیس جمهور آمریکا به اشتباهات گذشته آمریکا اعتراف کرده است. وی اعتراف کرده است که در بیست و هشتم مرداد و در کمک به صدّام حسین، آمریکایی ها در ایران خطا کرده اند.
مقام معظم رهبری در این باره اشاره کردند که رئیس جمهور آمریکا مشتی از خروار را گفت امّا ده ها مورد را نگفت؛ ۲۵ سال حکومت ظالمانه و جائرانه پهلوی دوّم را نگفت؛ شکنجه ها، غارت ها، کشتارها، جنایت ها، فاجعه آفرینی ها، از بین بردن عزّت ملّت ایران، لگدکوب کردن منافع داخلی و خارجی ملّت ایران را که به وسیله‌ی آمریکا انجام گرفت نگفت، تسلّط صهیونیست ها را نگفت، نابود کردن مسافرین هواپیمای مسافربری را به وسیله‌ی شلیک موشک از دریا نگفت و بسیاری از مسائل دیگر. رهبر معظم انقلاب همچنان فرمودند که می خواهند به رئیس جمهور آمریکا جمله ای را ناصحانه بگویند که امروز آن ها بعد از گذشت سال های طولانی از بیست و هشتم مرداد یا از جنگ هشت ساله و دفاع جمهوری اسلامی، اعتراف می کنند که اشتباه کردند اما الان هم دارند اشتباه می کنند، الان هم در جاهای مختلف این منطقه و به خصوص نسبت به جمهوری اسلامی و ملّت ایران مشغول اشتباه هستند؛ چند سال دیگر یک کس دیگری می آید و همین اشتباه کنونی را به رخ خواهد کشید، همچنان که امروز اشتباه گذشتگان شان به رخ کشیده می شود.
فرجام سخن
کوبا سفارتخانه خود را در آمریکا پس از گذشت ۵۴ سال قطع روابط دیپلماتیک بازگشائی کرده است. شاید برخی به اشتباه گمان کنند که این جا نیز کوبا است. منتقدین کوبا بعد از عادی سازی روابط با آمریکا به تحریم های تجاری که از سال ۱۹۶۰ علیه این کشور برقرار بوده و میلیون ها دلاری که آمریکا به هاوانا بدهکار است، اشاره می کنند؛ این که اقتصاد این کشور به سبب این تحریم ها به شدت آسیب دیده است. به نظر دیدبان سی و هفت سال تحریم جمهوری اسلامی و تحریم های به اصطلاح فلج کننده در چندسال اخیر -به قول مقامات آمریکایی- نه تنها نتوانست ملت ایران را از پای درآورد که همراه با پیشرفت های چشمگیر ایران در بسیاری از زمینه ها و عمیق شدن نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه و پیروزی سیاست های جمهوری اسلامی بوده است. به عنوان نکته آخر می توان گفت که اختلاف جمهوری اسلامی ایران با آمریکا فراتر از این حرف ها است؛ اختلافاتی که برگرفته از تفاوت ماهوی جمهوری اسلامی و آمریکای مستکبر است.
ارجاعات:
1. http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30331
2. http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30331