"دیدبان":از چند ماه قبل مسئولان وزارت ارشاد وعده نمایشگاه مد و لباس آبان ۹۱ را داده و گفته بودند که این نمایشگاه نقطه عطفی در مباحث مربوط به حجاب و عرصه پوشش خواهد بود.
بالاخره این نمایشگاه در نهم آبان ماه بازگشایی شد [و نقطه عطف تاریخی آغاز گشت.] نمایشگاه امسال را باید از نمایشگاه‌های خوب کارگروه مد و لباس دانست؛ چون لباس‌هایی که عرضه شده بود به واقع لباس‌های درخور توجهی بود، البته به برخی از لباس‌ها نقدهایی وارد بود که در ادامه مطرح خواهد شد، اما در مجموع این نمایشگاه را باید از نمایشگاه‌های تقریباً قابل قبول دانست.
در این نمایشگاه که در تالار وحدت برگزار شد، یک طبقه به لباس‌های اجتماع و یک طبقه نیز به البسه مجلسی اختصاص داده شده بود؛ بحق می‌توان لباس‌های عرضه شده را لباس‌هایی مناسب دانست؛ چرا که هم پوشش داشتند و هم از نظر بسیاری از بازدیدکنندگان شیک بودند.
البته این نمایشگاه مخصوص مانتو و پوشش سر بود، اما چادرهایی را که در نمایشگاه‌های گذشته، بخصوص نمایشگاه قرآن برگزیده شده بودند نیز در این نمایشگاه بودند.
ورود به فاز اجرایی بدون پرداختن به زیرساخت‌ها
در حالی که خود نمایشگاه جای دفاع را برای مسئولان باز گذاشته است، اما برخی مسائل و نکات وجود دارد که نمایشگاه را در راهی که شروع کرده، ثابت قدم نگه می‌دارد.
اول آنکه این نمایشگاه را باید به عنوان کاری پسینی در نظر بگیریم؛ یعنی لازم است ابتدا در خصوص مسئله مد و لباس فرهنگ سازی صورت گیرد و سپس مدهای متناسب با فرهنگ ارائه شود.
زمانی که در فیلم‌ها و سریال‌ها لباس‌هایی بجز این گونه لباس‌ها ترویج و به نوعی توصیه می‌شود، چگونه می‌توان انتظار داشت استقبال خوبی از سوی مردم جامعه صورت گیرد؟
زمانی که در مجلات مد و لباس، انواع دیگری از البسه معرفی می‌شود، فعالیت‌های این چنینی کم‌بازده به نظر می‌رسند؛ کافی است سری به دکه‌های روزنامه فروشی بزنید و به جلد این گونه مجلات دقت کنید.
از طرف دیگر، فرهنگ پوشش در سطح افراد متمکن را ابزارهایی همچون «شو» می‌سازد، بنابراین به نظر می‌رسد لازم است وزارت ارشاد و مشخصاً کارگروه مد و لباس از ابزارهای این چنینی نیز استفاده کند.
این مسائل را بگذارید کنار بسیاری عوامل فرهنگ ساز دیگر که به نوعی ساختاری فرهنگی ایجاد می‌کنند؛ قاعدتاً خود مسئولان از این امر اطلاع دارند که در یک ساختار فرهنگی نمی‌توان یک جز را تغییر داد؛ چرا که تا کل ساختار فرهنگی یک قوم تغییر نکند، هر چه جزئیات آن را تغییر دهیم، اتفاق قابل توجهی نمی‌افتد، بنابراین نگاه جزئی به فرهنگ از سوی نهادهای کلان فرهنگی اشتباه به نظر می‌رسد.
لازم است مسئولان فرهنگی کشورمان ابتدا ساختارهای این نمایشگاه را ایجاد کنند تا مدل‌هایی این چنینی در بستر آن ساختار فرهنگی در جامعه رواج یابند، البته احتمالاً اگر از این مسئولان بپرسیم، خواهند گفت قصد ما این است که ابتدا این مدل‌های جدید وارد جامعه شوند و سپس در قدم‌های بعدی ذهنیت مردم را به این مدل‌ها سوق دهیم، اما معلوم نیست این طرز تلقی از فرهنگ سازی را از کدام مکتب جامعه‌شناختی احصا کرده‌اند.
عدم فرهنگ سازی در خصوص لباس‌های مجلسی و اجتماع
از دیگر نکاتی که در این نمایشگاه باید مورد توجه قرار می‌گرفت، این بود که لباس‌های مجلسی از لباس‌های اجتماع تفکیک شده بود، اما در جامعه هیچ گونه فرهنگ سازی در این خصوص انجام نشده است؛ یعنی مردم لباس‌های مجلسی را تهیه می‌کنند، ولی آن‌ها را در اجتماع می‌پوشند.
در نشست خبری این نمایشگاه که سه هفته قبل برگزار شد، خبرنگاری به مسئولان حاضر در جلسه گفت: یک بار گشت ارشاد خانمی را گرفت که لباسی از نمایشگاه‌های گذشته مد و لباس به تن داشت! خانم شریعتی، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور بانوان پاسخ داد: احتمالاً لباسی که او در اجتماع به تن کرده بود، لباسی مجلسی بوده است.
اما سوال اینجاست که چه کسی برای تفکیک این دو گونه لباس، فرهنگ سازی کرده است؟ آیا صرفاً الصاق اتیکت مجلسی و اجتماعی موجب می‌شود مردم این لباس‌ها را در جای مخصوص به خود مصرف می‌کنند؟
برخی بازدیدکنندگان در مصاحبه با خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» عنوان می‌کردند که اگر این البسه در بازار عرضه شوند، مردم لباس‌های مجلسی را در اجتماع خواهند پوشید؛ برخی آن قدر بدیهی پاسخ می‌داند که برایشان عجیب بود این البسه صرفاً در مجالس و میهمانی‌ها استفاده شوند.
بنا بر این بدیهی است که انتظار داشته باشیم تا قبل از عرضه لباس‌ها برای عید نوروز ۹۲، فرهنگ سازی مناسب برای این امر صورت گیرد.
چادرهای بی‌عفاف
چادرهایی که در این نمایشگاه وجود داشتند، برگزیدگان نمایشگاه‌های قبل بودند؛ به تعبیری چادر‌ها در حاشیه نمایشگاه برای نمایش عرضه شدند.
اما برخی از این چادر‌ها طبعاً مناسب اجتماع که هیچ، مناسب مجالس و مهمانی‌ها نیز به نظر نمی‌رسیدند؛ به عنوان مثال برخی از آن‌ها آستین‌هایی گشاد دارند که قاعدتاً با بالا رفتن دست، آستین‌ها نیز بالا می‌رود.
یا با نگین دوزی در بخش‌هایی از چادر، توجه مردان را به خود جلب می‌کند؛ چادری نیز وجود داشت که با فاصله‌های پنج سانتی، از زیر کتف ریش ریش می‌شد. این مدل‌ها در بخش حجاب و عفاف نمایشگاه قرآن نیز وجود داشت!
قبلاً در مطلبی که در خصوص این بخش منتشر کرده بودیم، مشکلات این نوع چادر‌ها را بیان کردیم؛ گفته بودیم که هدف حجاب س‌تر، پوشش و عدم توجه مردان به زنان است، اما این چادر‌ها با اضافه کردن آپشن‌های گوناگون، توجه مردان را به خود جلب می‌کنند.
در اینجا نیز همان بحث گذشته مطرح می‌شود؛ فرهنگ سازی در خصوص اینکه این چادر مخصوص مجالس است، امری بدیهی و اولیه به نظر می‌رسد و بعید است این چادر‌ها را گشت ارشاد ببیند و به آن‌ها «گیر» ندهد.
از طرف دیگر قبول داریم که لباس‌های مجالس و میهمانی‌ها باید قدری با لباس‌های اجتماع تفاوت داشته باشد؛ طبعاً از آن میزان سخت گیری که در جامعه وجود دارد، در مهمانی‌ها خبری نیست، اما نباید از برخی حداقل‌ها صرفنظر کنیم؛ چون در مهمانی‌ها نیز افراد نامحرم حضور دارند، یعنی اگر مجلسی زنانه باشد یا نامحرمی در آن حضور نداشته باشد، دیگر سخن از نوع چادر و مانتو وجهی ندارد.
چادرهایی با آستین گشاد یا مانتوهای تنگ در مجالس و مهمانی‌ها نیز در مقابل نامحرم اثر نامطلوب دارد.
مانکن‌هایی با آرایش غلیظ
یکی از نکاتی که در این نمایشگاه، بلکه در تمامی نمایشگاه‌هایی که در خصوص مد و لباس تشکیل می‌شود، آرایش غلیظی است که بر چهره مانکن‌ها دیده می‌شود.
این آرایش غلیظ نشانگر این مسئله است که مسئولان و طراحان، اولاً به جلب توجه و جذابیت این مدل‌ها نظر دارند، ثانیاً به مخاطبان این امر را القا می‌کنند که ما به عنوان نهاد رسمی فرهنگی کشور مجوز می‌دهیم که در سطح جامعه هر گونه و در هر سطحی که می‌خواهید آرایش کنید، هر چند غلیظ باشد.
در نهایت باید بگوییم که قصد ما تخریب نمایشگاه‌های این چنینی نبوده و نیست. گر چه نقدهای بسیاری بر آن وارد می‌دانیم، اما آن را به عنوانی ابزاری جزئی و البته ناقص در جهت نیل به مقصود اسلامی در نظر گرفته‌ایم.
البته مشکل از آنجا ناشی می‌شود که تمام مسیر را به استراحتگاه اول خلاصه کرده‌ایم. از جهتی بین مردم گمان می‌رود مسئولان صرفاً در فکر پر کردن روزمه هستند تا در نهایت بتوانند بگویند کارنامه ما پر است از فعالیت‌های بزرگ فرهنگی؛ به این ترتیب از سطح فعالیت‌های روتین فرا‌تر نمی‌روند و فعالیت‌های عمیق را به خاطر سختی وا می‌نهند.
البته ما در این خصوص قضاوتی نمی‌کنیم، اما خوب است مسئولان برای اقناع افکار عمومی هم که شده، برخی فعالیت‌های عمیق فرهنگی خود را اطلاع رسانی کنند که امر اطلاع رسانی، مطالبه رهبری از هیئت دولت نیز هست.