به گزارش دیدبان به نقل از افکار ، روزه ابعاد گوناگونى دارد، و آثار فراوانى از نظر مادى و معنوى در وجود انسان مى‏ گذارد، که از همه مهمتر «بعد اخلاقى» و فلسفه تربیتى آن است.

از فوائد مهم روزه این است که روح انسان را «تلطیف»، و اراده انسان را «قوى»، و غرائز او را «تعدیل» مى‏ کند.

روزه‏ دار باید در حال روزه با وجود گرسنگى و تشنگى از غذا و آب و همچنین لذت جنسى چشم بپوشد، و عملًا ثابت کند که او همچون حیوان دربند اصطبل و علف نیست، او مى‏ تواند زمام نفس سرکش را به دست گیرد، و بر هوسها و شهوات خود مسلط گردد.

در حقیقت بزرگترین فلسفه روزه همین اثر روحانى و معنوى آن است، انسانى که انواع غذاها و نوشابه ‏ها در اختیار دارد و هر لحظه تشنه و گرسنه شد به سراغ آن مى ‏رود، همانند درختانى است که در پناه دیوارهاى باغ بر لب نهرها مى‏ رویند، این درختان نازپرورده، بسیار کم مقاومت و کم‏ دوامند، اگر چند روزى آب از پاى آنها قطع شود پژمرده مى ‏شوند، و مى‏ خشکند.

اما درختانى که از لابلاى صخره‏ ها در دل کوه ها و بیابانها مى‏ رویند و نوازشگر شاخه‏ هایشان از همان طفولیت، طوفانهاى سخت، و آفتاب سوزان، و سرماى زمستان است، و با انواع محرومیتها دست به گریبانند، محکم و با دوام و پراستقامت و سخت کوش و سخت جانند!.

روزه نیز با روح و جان انسان همین عمل را انجام مى‏ دهد و با محدودیتهاى موقت به او مقاومت و قدرت اراده و توان مبارزه با حوادث سخت مى‏ بخشد، و چون غرائز سرکش را کنترل مى‏ کند بر قلب انسان نور و صفا مى‏ پاشد.

خلاصه روزه انسان را از عالم حیوانیت ترقى داده و به جهان فرشتگان صعود مى‏ دهد، جمله لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (باشد که پرهیزگار شوید) در آیه ۱۸۳ سوره بقره در بیان فلسفه وجوب روزه اشاره به همه این حقایق است.
و نیز حدیث معروف «الصوم جنة من النار؛روزه سپرى است در برابر آتش دوزخ» اشاره به همین موضوع است «۱».

در حدیث دیگرى از على علیه السلام مى‏ خوانیم که از پیامبر صلى الله علیه و آله پرسیدند: چه کنیم که شیطان از ما دور شود؟ فرمود: «روزه روى شیطان را سیاه مى‏ کند، و انفاق در راه خدا پشت او را مى‏ شکند، و دوست داشتن به خاطر خدا، و مواظبت بر عمل صالح دنباله او را قطع مى‏ کند، و استغفار رگ قلب او را مى‏ برد»! «۲»

در نهج البلاغه به هنگامى که امیر مؤمنان على علیه السلام فلسفه عبادات را بیان مى‏ کند به روزه که مى‏ رسد چنین مى‏ فرماید: و الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق: «خداوند روزه را از این جهت تشریع فرموده که روح اخلاص در مردم پرورش یابد»! «۳».

و نیز در حدیث دیگرى از پیامبر صلى الله علیه و آله مى‏ خوانیم: «ان للجنة باباً یدعى الریان لا یدخل فیها الا الصائمون؛بهشت درى دارد به نام «ریان» (سیراب شده) که تنها روزه داران از آن وارد مى‏ شوند.»

مرحوم صدوق در «معانى الاخبار» در شرح این حدیث مى‏ نویسد انتخاب این نام براى این در بهشت به خاطر آن است که بیشترین زحمت روزه‏ دار از ناحیه عطش است، هنگامى که روزه داران از این در وارد مى ‏شوند چنان سیراب مى‏ گردند که بعد از آن هرگز تشنه نخواهند شد .«۴»

 
پی نوشت:
1-بحار الانوار جلد ۹۶ صفحه ۲۵۶. 
2- بحار الانوار جلد ۹۶ صفحه ۲۵۵.
3- نهج البلاغه کلمات قصار شماره ۲۵۲. 
4- بحار الانوار جلد ۹۶ صفحه ۲۵۲.
5-یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ص418تا420.