دیدبان: رهبر معظم انقلاب در سخنرانی خود در جمع معلمان (94/2/16) به یک نکته مهم اشاره کردند که اهمیت این امر سبب شد ما این بند از سخنان رهبری را جدا از موارد دیگر مطرح کنیم؛ رهبری به صراحت به برخی «غلط های اضافی» دولت امریکا اشاره و با صراحت تاکید کردند، دوره حرف زدن از گزینه نظامی گذشته و اگر امریکا چنین غلطی بکند، ملت ایران او را رها نمی کنند؛ این البته نکته‌ای به مذاکره کنندگان ما هم بود تا در مواقع لازم پاسخ یاوه گویی‌های طرف امریکایی را در مواقع مختلف بدهند:
«همین چندروزه، دو نفر از مقامات رسمی آمریکا تهدید نظامی کردند؛ حالا کار به آن افرادی که مسئولیّت‌های خیلی مهم و حسّاسی ندارند، نداریم. من نمیفهمم مذاکره در زیر شبح تهدید چه معنایی دارد؟ مذاکره کنیم زیر شبح تهدید! مثل اینکه یک شمشیری بالای سر [ما باشد]. ملّت ایران این‌جوری نیست؛ ملّت ایران مذاکره‌ی زیر سایه‌ی تهدید را برنمیتابد. چرا تهدید میکنند؟ چرا غلط زیادی میکنند؟ میگوید اگر چنین نشود، چنان نشود، ممکن است ما حمله‌ی نظامی به ایران بکنیم؛ اوّلاً که غلط میکنید؛ ثانیاً من در زمان رئیس‌جمهور قبلی آمریکا - آن‌وقت هم تهدید میکردند - گفتم دوران بزن‌ودررو تمام شده؛ این‌جور نیست که شما بگویید میزنیم و در میرویم؛ نخیر، پاهایتان گیر خواهد افتاد و ما دنبال میکنیم. این‌جور نیست که ملّت ایران رها کند کسی را که بخواهد به ملّت ایران تعرّضی بکند؛ ما دنبال خواهیم کرد. این معنا را همه توجّه داشته باشند؛ مذاکره‌کنندگان ما هم توجّه داشته باشند»
رهبری به صراحت تاکید کردند که مذاکره کنندگان ما بایستی این مطالب را در نظر داشته باشند که به طرف مقابل اجازه ندهند هر چه خواست تهدید بکند: «امّا این معنا هم قابل قبول نیست که آنها مدام بنشینند تهدید بکنند. چه تهدیدی؟ شما به این مذاکرات کمتر از ما احتیاج ندارید؛ بله، ما دوست داریم تحریمها برداشته بشود امّا اگر تحریم هم برداشته نشود ما میتوانیم از طرق دیگری خودمان را اداره کنیم؛ این ثابت شده.»
انتظار می رود مذاکره کنندگان کشورمان در مواقع لازم چه در مذاکرات و چه در مصاحبه‌های مربوط، پاسخ دندان شکن به این یاوه گویی‌ها بدهند طوری رفتار نکنند که گویی ایران واقعا از تهدید نظامی هراس دارد! رهبری به صراحت عنوان کردند که «بنده با مذاکراتی که در زیر شبح تهدید انجام بگیرد، موافق نیستم» و این باید مد نظر مذاکره کنندگان باشد.
الف: چارچوبی برای آینده
« این معنا را همه توجّه داشته باشند؛ مذاکره‌کنندگان ما هم توجّه داشته باشند؛ خطوط قرمز و خطوط اساسی که گفته شده است، همواره در نظرشان باشد که البتّه لابد هست، ان‌شاءالله مورد نظرشان هست و از این خطوط عبور نخواهند کرد»
خطوط قرمز باید مد نظر مذاکره کنندگان باشد؛ رهبری در سخنان خود در جمع مداحان مواردی را مطرح کردند که می توان به عنوان چارچوبی برای رسیدن به توافق نهایی در نظر گرفت.
«بروند حرف بزنند، مذاکره کنند، به توافق برسند، اشکالی ندارد - البتّه درحالی‌که آن خطوط اصلی را رعایت کرده باشند - لکن به‌هیچ‌وجه تحمیل را قبول نکنند، زور را قبول نکنند، تحقیر را قبول نکنند، تهدید را قبول نکنند.»
1. همه مشکل بر سر جزئیات است؛ طرف مقابل اهل از پشت خنجر زدن است
« همه‌ی مشکل بر سر آن جزئیّاتی است که بنا است بنشینند و یکایکِ آنها را بحث کنند... همه‌ی مشکل بعد از این است. ممکن است طرف مقابل که یک طرفِ لجوج، بدعهد، بدمعامله، اهل دبّه در آوردن، اهل چک‌وچانه کردن، اهل از پشت خنجر زدن و اهل این‌جور کارها و سیاه‌کاری‌ها است، سرِ جزئیّات بخواهد کشور ما را، ملّت ما را، مذاکره‌کنندگان مارا در یک دایره‌ای محصور کند...»
این را بارها رهبر انقلاب فرمودند که اهمیت مذاکرات در نگارش جزئیات است؛ نگارش جزئیاتی که باید مذاکره کنندگان ما تلاش کنند که «غیر قابل تفسیر» باشد؛ بدون تردید غیر قابل تفسیر بودن جزئیات بسیار به سود طرف ایرانی است؛ چه آنکه طرف آمریکایی همچنان که رهبر انقلاب نیز فرمودند «لجوج، بدعهد، بدمعامله، اهل دبّه در آوردن، اهل چک‌وچانه کردن، اهل از پشت خنجر زدن و اهل این‌جور کارها و سیاه‌کاری‌ها است» و قطعا برای ادامه کار نیز از هر خدعه و فریبی بهره خواهد برد.
تفسیرهای رنگارنگ امریکایی‌ها از متون توافق – چه در مورد توافق ژنو و چه در مورد بیانیه مطبوعاتی سوئیس – تایید گفته رهبر انقلاب در این زمینه است؛ از یاد نبرده‌ایم که پس از انتشار فکت شیت امریکایی پس از بیانیه سوئیس، وزیر امور خارجه کشورمان به صراحت عنوان کرد که فکت شیت آنان همراه با دروغ بوده و «غلط زیادی» کرده اند.
پس اهمیت نگارش متن نهایی در جزئیاتی است که رهبر انقلاب در خصوص دخالت خودشان در این مرحله گفتند «در جزئیات دخالت نکرده و نمی‌کنند»:
2. در جزئیات دخالت نمی کنم ....
«بنده در جزئیّات مذاکره دخالتی نکردم، بازهم نمیکنم؛ من مسائل کلان، خطوط اصلی، چهارچوب‌های مهم و خطّ قرمزها را به مسئولین کشور همواره گفته‌ام؛ عمدتاً به رئیس جمهور محترم که ما با ایشان جلسات مرتّب داریم، و موارد معدودی هم به وزیر محترم خارجه؛ خطوط اصلی و کلّی. جزئیّات کار، خصوصیّات کوچک که تأثیری در تأمین آن خطوط کلان ندارد، مورد توجّه نیست؛ اینها در اختیار آنها است، میتوانند بروند کار کنند.»
متاسفانه برخی از موافقان بیانیه سوئیس و همچنین توافق ژنو، و حتی برخی از نزدیکان به تیم مذاکره کشورمان، بارها برای تایید درستی کار خود و بیانیه‌ها و توافقات، به نظارت و دخالت رهبر انقلاب در جزئیات توافق اشاره میکردند؛ این ادعاها حتی تا آنجا پیش رفته بود که بعضا شنیده می شد تمام بندها و جزء به جزء توافقات صورت گرفته با رهبر انقلاب هماهنگ شده و ایشان آن ها را تایید کرده اند.
حال که باز هم زمزمه ها در این خصوص بالا گرفته رهبری به صراحت تاکید کردند « اینکه حالا گفته بشود که جزئیّات این مذاکرات تحت نظر رهبری است، این حرف دقیقی نیست؛ البتّه بنده احساس مسئولیّت میکنم، نسبت به این مسئله به‌هیچ‌وجه بی‌تفاوت نیستم»
متاسفانه از سوی دیگر نیز عده ای از مخالفین به این موضوع استناد می کردند که رهبری اساسا با رسیدن به توافق مخالف است که ایشان اینگونه به این ادعا پاسخ دادند:
3. من صد در صد حمایت می کنم از توافقی که ...
« از مذاکره‌کنندگان هم با همه‌ی وجود حمایت کردم، الان هم حمایت میکنم. از رسیدن به یک توافقی که منافع ملّت ایران را تأمین کند و عزّت ملّت ایران را حفظ کند، صددرصد من حمایت میکنم و استقبال میکنم؛ این را همه بدانند. اگر کسی بگوید که ما مثلاً با توافق یا با رسیدن به یک نقطه مخالفیم، نه، خلاف حق و خلاف واقع گفته است. اگر یک توافقی انجام بگیرد که این توافق توافقی باشد که منافع ملّت را، منافع کشور را تأمین بکند، بنده کاملاً با آن موافقت خواهم کرد.»
رهبر انقلاب به صراحت اشاره دارند که توافقی باید حاصل بشود که منافع ملت و عزت ملت ایران را تامین نماید. در این صورت ایشان حامی توافق و طرفدار رسیدن به توافق هستند. و البته طرف دیگر قضیه نیز صادق است یعنی « توافق نکردن از توافق کردنى که در آن، منافع ملّت پامال بشود، عزّت ملّت از بین برود، ملّت ایران با این عظمت، تحقیر بشود، توافق نکردن شرف دارد بر یک چنین توافق کردنى.»
البته این موضوع نیز همانگونه که در آغاز این بند از کلام رهبری مشخص است، ایشان «با همه وجود» حامی تیم مذاکره کننده هستند؛ از این رو این انتظار نیز از تیم مذاکره کشورمان وجود دارد که « با همه وجود» به دنبال رسیدن به توافقی باشند که منافع و عزت ملت ایران حفظ شود؛ که البته آنان نیز چنین هستند.
4. من دغدغه دارم، از بدعهدی طرف مقابل...
« این آقایانى که مشغول کار هستند، اینها افرادى هستند مورد اعتماد ما، من در مورد آنها هیچ تردیدى ندارم لکن درعین‌حال جدّآ دغدغه دارم؛ این دغدغه ناشى از آن است که طرف مقابل بشدّت اهل فریب و دروغ و نقض‌عهد و حرکت در خلاف جهت صحیح است».
رهبر انقلاب در این سخنرانی چندین بار به اعتماد خود به مذاکره کنندگان کشورمان اشاره کرده و از طرفی نیز مدام بر نیرنگ و حیله گری و فریب و دروغ طرف مقابل تاکید کردند. ایشان به صراحت فرمودند که دغدغه ای از سوی مذاکره کنندگان کشورمان ندارند و اگر دغدغه ای هم دارند –که دارند– ناشی از طرف مقابل و سابقه بد آن طرف است؛ چرا که رهبر انقلاب چندین بار فرمودند که این شناخت روحیات و اخلاق فریبکارانه و دروغ پردازانه طرف مقابل را به «تجربه» به دست آورده اند.
رهبری باز هم بر خوشبین نبودن خود به مذاکره با امریکا اشاره کرده و متذکر شدند «هیچ‌وقت نسبت به مذاکره‌ی با آمریکا خوشبین نبودم. نه از باب یک توهّم بلکه از باب تجربه؛ تجربه کردیم» ولی در عین حال تاکید کردند مذاکره کنندگان کشورمان را برای رسیدن به توافق حمایت می کنند.
تاکید رهبر انقلاب بر دغدغه ایشان از بد عهدی و فریبکاری طرف مقابل باید همواره در خاطر مذاکره کنندگان کشورمان باشد تا مبادا لحظه ای از دشمنی دشمن غافل شوند و به وعده های وی اعتماد کنند. فراموشی فریبکاری و دروغگویی و در یک کلام دشمنی دشمن، سبب می شود که با وی به قدم زدن بپردازیم و ...
5. لغو یکجا و کامل تحریم ها؛ این باید اتفاق بیفتد
« در این جزئیّات مذاکرات ــ که خیلى هم این چند ماه آینده مهم است ــ اتّفاقى که باید بیفتد این است که تحریمها به‌طور کامل و یکجا بایستى لغو بشود. تحریمها بایستى ــ اگر چنانچه حالا خداى متعال مقدّر فرموده بود و توانستند به یک توافقى برسند ــ در همان روز توافق به‌طور کامل لغو بشود؛ این باید اتّفاق بیفتد.»
لغو یکجا و یکباره تحریم ها از جمله خطوط قرمز و شاخصی است که رهبر انقلاب بارها بر آن تاکید کرده و در این سخنرانی خود نیز بار دیگر به آن اشاره کرده و با صراحت تمام فرمودند « این باید اتّفاق بیفتد.»
در همین زمینه رهبر انقلاب به اهمیت لغو یکباره و کامل تمام تحریم ها در روز رسیدن به توافق اشاره کرده و فرمودند اگر این اتفاق رخ ندهد پس اصلا فلسفه مذاکرات چیست؛ این دامی است که ممکن بود به واسطه گذشت زمان از یاد مقامات و مذاکره کننده ما برود؛ از این رو آقا با یادآوری فلسفه اصلی مذاکرات برای طرف ایرانی، به این نکته اشاره کرده و تاکید هم کردند که این اتفاق حتما باید بیفتد. بدون تردید یکی از اصلی ترین کارهایی که طرف ایرانی در مذاکرات باید بدنبال آن باشد – که هست – لغو یکجا و کامل تحریم ها.
6. شیوه نظارتی غیر متعارف؛ به هیچ وجه مورد قبول نیست...
« هیچ شیوه‌ى نظارتى غیر متعارف که جمهورى اسلامى را به یک کشور اختصاصى از لحاظ نظارت تبدیل میکند، به‌هیچ‌وجه مورد قبول نیست»
رهبر انقلاب بازهم جلوی یکی دیگر از زیاده خواهی های طرف مقابل را اینگونه گرفتند و فرمودند اینکه بخواهند شیوه ای خاص کشور ایران برای بازرسی های هسته ای خود ایجاد کنند « به‌هیچ‌وجه مورد قبول نیست»؛ این البته پاسخی به داستان سرایی های طرف های امریکایی نیز بود که گفته بودند به طور ویژه و به گونه ای که تا کنون در مورد هیچ کشوری اعمال نشده است، از تاسیسات هسته ای ایران بازدید خواهند کرد.
7. مسئولین نظامی کشور مأذون نیستند که ...
«به‌هیچ‌وجه اجازه داده نشود که به بهانه‌ى نظارت، اینها به حریم امنیّتى و دفاعى کشور نفوذ کنند؛ مطلقآ. مسئولین نظامى کشور به‌هیچ‌وجه مأذون نیستند که به بهانه‌ى نظارت و به بهانه‌ى بازرسى و مانند این حرفها، بیگانگان را به حریم و حصار امنیّتى و دفاعى کشور راه بدهند»
ایشان به موضوع گزافه گویی های طرف مقابل در خصوص بازرسی از تاسیسات نظامی کشورمان نیز به این شکل پاسخ داده و ضمن اینکه مذاکره کنندگان کشورمان را از تبعات این گونه بازرسی ها آگاه کردند حتی یک گام جلوتر نیز رفتند و به مسئولین نظامی کشور این تذکر و به عبارت بهتر این هشدار را دادند که به هیچ وجه اجازه ندارند بیگانگان را به بهانه بازرسی و ... به حریم دفاعی کشور راه دهند.
یعنی اگر طرف مقابل از توافقات چنین برداشتی را نیز داشت، آنجاست که خود مسئولین نظامی باید وارد عمل شده و مانع از حضور بیگانگان در حریم دفاعی کشور شوند.
8. ادامه تحقیق و توسعه؛ بدون توقف
« توسعه‌ی علمی و فنّی هسته‌ای در ابعاد گوناگون، به‌هیچ‌وجه نبایستی متوقّف بشود»
رهبر انقلاب با بیان صریح خود توهم دیگری را نیز از سر مذاکره کنندگان فریبکاری غربی دور کرده و اهمیت آن را به مذاکره کنندگان کشورمان تذکر دادند؛ ایشان در مورد عدم توقف تحقیق و توسعه‌ی علمی و فنّی هسته‌ای در ابعاد گوناگون، به صراحت باز هم از تعبیر « به هیچ وجه نبایستی متوقف بشود » استفاده کرده و بر اهمیت آن به شکل مضاعف تاکید کردند.
ب. چند توصیه و تذکر فرامذاکراتی
1. مسئولین منتقدان شاخص را دعوت کنند...
« مسئولین یک جمعى از مخالفین را ــ از آن افرادى را که شاخصند ــ دعوت کنند، حرفهاى آنها را بشنوند؛ اى بسا در حرفهاى آنها یک نکته‌اى باشد که این نکته را اگر رعایت کنند، کارشان بهتر پیش برود؛ اگر چنانچه نکته‌اى هم نبود، آنها را قانع کنند».
بدون تردید استفاده از نظر کارشناسان مخصوصا آنان که امروزه در قامت منتقدین عملکرد تیم هسته ای فعلی کشورمان هستند و یا بر توافقات صورت گرفته انتقادات جدی دارند، اگر در فضایی دوستانه و دلسوزانه و با نگاه به منافع ملی صورت گیرد، می تواند منشا خیر و برکات فراوان باشد. ارسال پیام همدلی برای مخالفین و دشمنان، تنها یکی از برکات این امر است؛ پوشاندن و رفع نقاط ضعف و دستیابی به راهکارهای جدید نیز می تواند حاصل این جلسات همدلی با منتقدین باشد. «این میشود یکسان‌سازی دلها و احساسها، و به تبع آن عملها. به نظر من بنشینند، بشنوند، بحث کنند. حالا ممکن است بگویند آقا ما سه ماه بیشتر زمان نداریم؛ خب، حالا سه ماه بشود چهار ماه، آسمان که به زمین نمی‌آید؛ چه اشکالی دارد؟»
2. مذاکرات؛ فقط در موضوع هسته ای
« این مذاکراتى که دارد انجام میگیرد فقط در موضوع هسته‌اى است؛ فقط. ما در هیچ موضوع دیگرى فعلا با آمریکا مذاکره نداریم. هیچ؛ این را همه بدانند؛ نه در مسائل منطقه، نه در مسائل گوناگون داخلی، نه در مسائل بین‌المللی... حالا، این تجربه‌ای خواهد شد؛ اگر طرف مقابل از کج‌تابی‌های معمولی خودش دست برداشت، این یک تجربه‌ای برای ما میشود که خیلی خب، پس میشود در یک موضوع دیگر هم با اینها مذاکره کرد؛»
رهبر انقلاب بر برخی سخنان مبنی بر اینکه در این مذاکرات علاوه بر موضوع هسته ای در مسائل منطقه نیز با ایران مذاکره شده و داد و ستدهایی میان طرفین صورت گرفته، خط بطلان کشیده و به صراحت تمام تاکید کردند که فقط در موضوع هسته ای مذاکره صورت گرفته و نه بیشتر! این البته به معنای حفظ مواضع منطقه ای و بین المللی کشورمان در سایر موارد است، که از جمله آن ادامه حمایت از محور مقاومت و مردم مظلوم کشورهای عراق، سوریه، لبنان، بحرین، یمن و ... می باشد.
3. 1+5 جامعه بین المللی نیستند
« گاهی در تعبیرات آدم می‌شنود ــ من گله هم کردم ــ از بعضی از دوستان که میگویند جامعه‌ی بین‌المللی! جامعه‌ی بین‌المللی را آنها میگویند، جامعه‌ی بین‌المللی‌ای در مقابل ما نیست؛ یک آمریکا و سه کشور اروپایی؛ همین. آنهایی که در این مسئله دارند با ملّت ایران لجبازی و کج‌تابی و بدعهدی و خباثت میکنند، یکی آمریکا است، یکی [هم] سه کشور اروپایی؛ کس دیگری در مقابل ما نیست.»
ایشان گله‌ای از برخی مسئولین کشورمان کرده و فرمودند که باید در انتخاب کلمات دقت شود؛ ایشان طرف حساب ایران در موضوع هسته ای را نه جامعه بین المللی که تنها چهار کشور «یکی امریکا و سه کشور اروپایی» بر شمردند؛ نکته جالب توجه این است که ایشان حتی کشورهای روسیه و چین را نیز طرف مقابل ایران و جزو کشورهایی که دارند با ملت ایران لجبازی و بدعهدی و خباثت می کنند، بر نشمرده اند. البته نباید از یاد برد روابط ایران با این دو کشور در دوران تحریم را که تا حدودی در کنار ایران بودند و از خباثت های آن 4 کشور کمتر برخوردار بودند. رهبری همچنین حضور نمایندگان بیش از 150 کشور در اجلاس عدم تعهد در تهران را نشانه همراهی جامعه بین المللی با مواضع هسته ای کشورمان دانستند.
4. صنعت هسته‌ای برای یک کشور، یک ضرورت است
« مسئولین... بدانند دستاورد کنونی هسته‌ای ما چیز باارزشی است؛ این را بدانند؛ به چشم کم ارزش و چیز سبک به آن نگاه نکنند؛ چیز با ارزشی است. صنعت هسته‌ای برای یک کشور، یک ضرورت است.»
رهبر انقلاب با بر شمردن برخی از فواید صنعت هسته ای برای کشور، آن را یک ضرورت انکار ناپذیر برای کشور توصیف کرده و به مسئولین تذکر دادند که مبادا آن را چیز کم ارزشی تصور کنند؛ نکته قابل توجه این جاست که رهبر انقلاب از این رو این را مطرح می کنند که مبادا در مذاکرات تصور شود که این صنعت هسته ای چندان اهمیتی برای کشور ندارد و باید آن را با هر امتیازی واگذار و تعطیل کرد؛ ایشان به صراحت تاکید بر اهمیت و ضرورت صنعت هسته ای برای کشور کرده و با ذکر یک شاهد مثال تاریخی اهمیت آن را به همگان متذکر شدند:
« اینکه بعضی از روشنفکرنماها قلم بردارند و قلم بزنند که «آقا ما صنعت هسته‌ای را میخواهیم چه‌کار کنیم» این فریب است؛ این شبیه همان حرفی است که زمان قاجارها وقتی نفت کشف شده بود و انگلیسها آمده بودند میخواستند نفت را ببرند، اینجا دولتمرد قاجاری میگفت ما این مادّه‌ی بدبوی عفن را می خواهیم چه‌کار کنیم، بگذارید بردارند ببرند! این شبیه آن است».