نویسنده: رامین ولیزاده میدانی
دیدبان: بی توجهی به شرایط نامساعد معیشتی و بهداشتی، آوارگان سوری در ترکیه را به مشکلات متعددی از جمله تکدیگری واداشته و تسلط مافیای فروش زنان و قاچاق اعضای بدن، شماری از این آوارگان را به روز سیاه نشانده است. میدان «تقسیم» بزرگترین میدان مرکزی استانبول که به قلب این شهر تاریخی معروف است و همچنین اغلب خیابانهای شهرهای بزرگ ترکیه از جمله آنکارا، غازی آنتپ و ازمیر این روزها مملو از صحنه های دردناک گدایی زنان و کودکان آواره سوری است.(1) در این نوشتار به بررسی اسکان آوارگان سوری، وضعیت معیشتی آنان و امید آنان به برگشت به وطن خود میپردازیم.
1-اسکان آوارگان سوری
بحران سوریه در اسفند ماه سال ۲۰۱۱ و با حمایت کشورهای غربی- عربی و ترکیه شروع شده که در اثر آن تاکنون بیش از ۲۲۰ هزار شهروند سوری کشته شده و بیش از ۱۱ میلیون نفر دیگر هم آواره شدهاند.
در حال حاضر یک میلیون و ۸۰۰ هزار سوریه در ترکیه حضور دارند. بر اساس آخرین گزارشهای کمیسیون امور آوارگان و پناهندگان جنگی سازمان عفو بین الملل تنها ۱۰درصد از آوارگان سوری موجود در ترکیه در کمپهای این کشور حضور دارند و ۹۰ درصد از آنان به عنوان آوارگانی خیابانی در شهرها و حومه شهرهای بزرگ ترکیه در حال گذران زندگی هستند. به گزارش کمیسیونر عالی حقوق بشر سازمان ملل در امور پناهجویان ۷۵ درصد پناهجویان سوری که در ترکیه زندگی میکنند، زن و کودک هستند.
انجمن حقوق بشر و همبستگی با مستضعفان ترکیه موسوم به «مظلوم در» اعلام کرد که شمار کمی از آوارگان سوری که بیشتر آنان را زنان و کودکان تشکیل میدهند، در اردوگاههای مرزی ترکیه اسکان داده شدهاند و اغلب آنان در شهرهای مختلف این کشور به صورت پراکنده زندگی میکنند. (2)
2- شرایط نامساعد معیشتی
زنان و کودکان آواره سوری به دلیل وضعیت بد معیشتی، مجبور هستند برای تأمین مخارج زندگی از مردم گدایی کنند و مردان نیز در کنار آنان نشسته و یا در محل دیگری به دنبال درآمدی برای امرار معاش هستند. برخی از رسانههای ترکیه نیز از شرایط نامساعد معیشتی و بهداشتی پناهجویان سوری در ترکیه به ویژه تسلط مافیای فروش زنان و قاچاق اعضای بدن پناهجویان در این کشور خبر داده اند. فقر، گرسنگی و شرایط نامساعد تغذیه و بهداشت حاکم بر آوارگان سوری در ترکیه که شمار آنان نزدیک به دو میلیون نفر شده است، کار مافیای فروش زنان و اعضای بدن را رونق بخشیده و شماری از پناه جویان سوری در ترکیه اسیر این شبکهها شدهاند.
2-1- قاچاق کلیه
پایگاه خبری «خبر ترک» اخیراً از افزایش قاچاق کلیه در ترکیه خبر داد و نوشت: افزایش گروههای مافیایی و فعالیت آنها سبب شده تا پناهجویان سوری کلیه خود را به کمتر از ۷ هزار دلار بفروشند. این رسانه در ادامه میافزاید: فروش کلیه پناهجویان سوری با پانزده هزار دلار آغاز شده بود که اکنون به کمتر از هفتهزار دلار رسیده است و شمار زیادی از پناهجویان که برای تامین نیازهای خود کلیه خود را فروختهاند، به خاطر نبود شرایط بهداشتی و تغذیه سالم، بهدلیل عفونت یا خونریزی شدید، جان خود را از دست دادهاند. (3)
بازتاب دردهای دختران کم سن و سال سوری در نقاشیهاشان
2-2- ازدواج اجباری
روزنامه ملیت در گزارشی مینویسد: ثروتمندان و پیرمردان عشایر در مناطق نزدیک به مرزهای ترکیه با سوریه، دومین و سومین زن خود را (از میان آوارگان سوری) به قیمت یکهزار دلار و حداکثر دوهزار دلار صاحب میشوند و این در حالی است که عقد آنان نیز ثبت نمیشود. روزنامه رادیکال نیز پیشتر در گزارشی از ارعاب و فروش زنان آواره سوری در اردوگاههای این کشور و ازدواجهای اجباری آنان در قبال مبالغ ناچیز خبر داده بود.
خانم ‘سچیل ارپولاد’ وکیل عضو کانون وکلای شهر باتمان در جنوب شرق ترکیه نیز با تأیید سوء استفاده از دختران و زنان آواره سوری در اردوگاههای آوارگان سوری در ترکیه گفت: آنان در معرض انواع سوء استفادهها و تن دادن به ازدواجهای اجباری قرار گرفتهاند و آسیبپذیرترین اقشار هستند؛ چرا که فقر و بیپناهی زنان آواره سوری، کار را برای مزاحمان آسان میکند. وی گفت: شمار زیادی از زنان و دختران سوری توسط شبکههای غیرقانونی در قبال پول به عنوان زن دوم و سوم به مردان مسن در مناطق مرزی فروخته شدهاند. (4)
2-3- آزار و اذیت جنسی
چندی پیش نیز انجمن حقوق بشر و همبستگی با مستضعفان ترکیه (موسوم به مظلوم در) با انتشار گزارشی از آزار و اذیت جنسی آوارگان زن سوری در اردوگاههای آوارگان در ترکیه خبر داده بود. در این گزارش با اشاره به سوء استفادههای جنسی از پناهندگان زن سوری در اردوگاههای آوارگان در این کشور آمده است: پناهندگان سوری همچنین با مشکلات اسکان و نداشتن دسترسی به خدمات آموزشی، بهداشتی و تغذیه در این اردوگاهها روبهرو هستند. براساس این گزارش آوارگان زن سوری که از خدمات اجتماعی برخوردار نیستند، توسط کارفرمایان مورد سوء استفاده جنسی قرار میگیرند و مجبور به روی آوردن به فحشا میشوند. این انجمن با اشاره به اینکه شمار بسیاری از آوارگان سوری در شهرهای استانبول، آنکارا، ازمیر، غازی انتپ، دیاربکر، شانلی عرفا، کیلیس، مالاتیا، باتمان، حاتای، عثمانیه، وان و بورسا زندگی میکنند، اضافه کرد: آوارگان زن سوری که مورد سوء استفادههای جنسی قرار گرفتهاند، عنوان کردهاند که شماری از زنان و دختران سوری نیز به کشورهای عربی از جمله قطر برده و فروخته شدهاند. در بخش دیگری از این گزارش آمده است که افزایش شمار آوارگان سوری در ترکیه بهویژه آوارگان زنی که همسرانشان کشته شدهاند، معضلات اجتماعی در این کشور ایجاد کرده است.
روزنامه رادیکال در مطلبی با عنوان ‘تجاوز به دختران و زنان آواره سوی و فروش آنان در ترکیه’ به نقل از یک زن سوری آواره نوشت: باندهای تبهکار و برخی از مسؤولان ژاندارمری ترکیه، وی را که بههمراه یک زن آواره سوری دیگر برای امرار معاش به امور نظافت در منازل گماشتند، تهدید و به وی تجاوز کردهاند. وی گفت: یکی از درجهداران ژاندارمری ترکیه با گرفتن کارت شناساییاش، او را تهدید به بازگرداندن به سوریه کرده و پس از تجاوز او را فروخت. (5)
2-4- فروش زنان سوری به اعراب
«فاروق لوغ اوغلو» از نمایندگان حزب مخالف جمهوریخواه خلق در مجلس ترکیه نیز پیشتر گفته بود: دلالهای مستقر در کمپهای آوارگان سوری در ترکیه اقدام به فروش زنان سوری به اعراب میکنند. وی در سخنانی در پارلمان این کشور با انتقاد از نقض حقوق بشر در اردوگاههای پناهجویان در ترکیه گفته بود، زنان و دختران سوری در ازای پول اندکی به کشورهای ثروتمند عرب فروخته میشوند.
به گزارش کمیسیونر عالی حقوق بشر سازمان ملل در امور پناهجویان، ۷۵ درصد پناهجویان سوری که در ترکیه زندگی میکنند، زن و کودک هستند. (6)
3- امید برگشت به وطن
حدود ۹۰ درصد از آوارگان سوری که با هزار امید و برای فرار از ظلم و ستم گروههای تروریستی به ترکیه آمدهاند، در چهار سال گذشته امیدشان برای یک زندگی خوب در این کشور به یأس تبدیل شده و تنها ده درصد که وضعیت مالی خوبی داشتهاند، برای خود سرپناهی پیدا کردهاند.
بر اساس یک نطرسنجی در ترکیه که نتایج آن هفته گذشته منتشر شد، ۹۰ درصد پناهجویان سوری در ترکیه خواهان بازگشت به کشورشان هستند. نتایج نظرسنجی دانشگاه ۷ دسامبر شهر کیلیس ترکیه در نزدیکی مرز سوریه نشان میدهد که ۹۰ درصد از پناهجویان سوری که در اثر ناآرامیهای سوریه به ترکیه پناهنده شدهاند، خواهان بازگشت به کشورشان هستند. «پرفسور مصطفی پاکسوی» رئیس این دانشگاه در تشریح نتایج نظرسنجی یاد شده گفت: این نظرسنجی با گفتگوی رو در رو با ۲ هزار پناهنده سوری انجام شده است. وی افزود: حدود ۵۰ درصد از این پناهجویان خواهان بازگشت فوری و ۴۰ درصد از آنان خواهان بازگشت پس از پایان ناآرامی ها به کشورشان هستند. بر اساس نتایج این نظرسنجی تنها ۱۰ درصد از پناهجویان گفتهاند که قصد دارند در ترکیه اقامت کنند. (7)
نتیجه گیری
دیدبان معتقد است تأثیرات بحران سوریه بر مردمان این سرزمین بسیار دردناک است. مردمانی که با پناه به کشورهای مجاور امید زندگی نسبتاً آرام را داشتند، حال امیدشان ناامید شده است و خواستار برگشتن به سرزمین مادری خود هستند. به نظر دیدبان آوارگان سوری در مقابل بی تفاوتیهای جامعه بین المللی در بدترین وضع ممکن گذران زندگی میکنند؛ در شرایطی که گفتن آن نیز به سختی ممکن است، اما این مردم به واقع در این وضعیت اسفناک قرار گرفتهاند و در سکوت خود فریادها برمیکشند و دیدگانشان منتظر فریادرس است.
منابع:
(1) http://www.baharnews.ir/vdchvznq.23nmmdftt2.html
(2) http://www.irna.ir/fa/News/81577816/
(4) http://www.afghanirca.com/newsIn.php?id=20000
(5) http://www.shahidnews.com/telex-12102.html