دیدبان
بررسی تأثیرات داخلی مداخله ترکیه در سوریه

از اشتباه در سوریه تا آشوب در ترکیه

از اشتباه در سوریه تا آشوب در ترکیه

نویسنده: رامین ولیزاده میدانی

دیدبان: سیاستی که به دنبال صفر کردن مشکلات با همسایگان بود، تبدیل به تنش با آنها شده است. تنشی که تأثیرات مخرب زیادی بر سیاست خارجی ترکیه داشته است. علاوه بر مشکلاتی که در عرصه‌ی خارجی و منطقه‌ای ایجاد شده است، تأثیرات داخلی این اشتباه استراتژیک نیز گسترده بوده است. با گذشت چند سال از بحران سوریه، این واقعیتی غیر قابل انکار است که ترکیه در مورد سرنگونی اسد دچار اشتباه محاسبه شده است. ترکیه نباید دچار این خطای استراتژیک میشد؛ اما چیزی که امروز مشاهده میکنیم، تکرار این اشتباه به جای اصلاح آن است. در این نوشتار به بررسی تأثیرات داخلی این خطای بزرگ میپردازیم.

1- سقوط وجهه حزب عدالت و توسعه

حزبی که از سال 2012 یکه تاز ترکیه است، شکست هایی را پیش‌روی خود میبیند. حزب عدالت و توسعه در اجرای طرح خاورمیانه بزرگ مدنظر آمریکا زیاده‌روی کرد. این زیاده‌روی آنجایی آشکار میشود که هرچند واشنگتن به‌دنبال مذاکره با بشار اسد است و آمادگی خود را از انجام این مذاکره ابراز میکند؛ اما ترکیه کماکان بر طبل جنگ میکوبد و بر سرنگونی اسد پافشاری میکند. قصه جایی جالب میشود که اظهارات «جان کری» مبنی بر مذاکره با اسد، از سوی «احمد داود اوغلو» نخس توزیر و «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه محکوم میشود.

این محکومیت در حالی انجام میگیرد که از سوی احزاب و مخالفین دیگر، سیاست ترکیه در قبال سوریه اشتباه خوانده میشود. از جمله‌ی کسانی که سیاست ترکیه را اشتباه میخواند، فرمانده پیشین نیروهای مسلح ترکیه است که در اظهاراتی اعلام کرد که سیاست کشورش در قبال سوریه اشتباه بوده است و ترکیه باید بپذیرد که مردم سوریه در کنار بشار اسد مانده اند. ژنرال ایلکر باشبوغ تاکید کرد که برخلاف مصر، تمام ملت سوریه خواهان براندازی بشار اسد نبودند. ارتش از وی حمایت کرد. مسلمانان سوریه با ترس از آینده سوریه در کنار بشار اسدی ماندند که مسلمان است. این موضوع را باید پذیرفت که ملت سوریه در کنار بشار اسد ماندند. بخش بزرگی از سوریه به بشار اسد وفادار ماند. با مشاهده این تحولات ایالات متحده آمریکا در سیاست خارجی خود در قبال سوریه دست به تغییراتی زد. ای کاش ترکیه نیز در خصوص سیاستهای خود در قبال سوریه تغییراتی انجام میداد. (1)

سیاست ترکیه در قبال سوریه اشتباه است

«صلاح الدین دمیرتاش» رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها نیز با ارزیابی عملیات اخیر ارتش ترکیه در خاک سوریه تأکید کرد که این عملیات نشان داد که سیاست ترکیه در قبال ترکیه از اول اشتباه بوده است.

سیاست ترکیه در قبال سوریه از اول اشتباه بود

احزاب «حرکت ملی» و «جمهوری‌خواه خلق» نیز همواره از سیاست های حزب عدالت و توسعه در قبال سوریه انتقاد کرده‌اند. این احزاب با خطرناک توصیف کردن این اقدام، تأکید کرده‌اند که سیاست‌های سوری اردوغان، ترکیه را در یک مسیر برگشت ناپذیر قرار میدهد که تأثیرات منفی بر منافع ملی ترکیه بر جای خواهد گذاشت.

2- تشدید بحران کردها

از جمعیت هشتاد میلیونی ترکیه، بیست میلیون آن را کردها تشکیل میدهند. اقلیتی بزرگ که از بمب‌های ساعتی ترکیه محسوب میشوند. در این میان، خطاهای جبران ناپذیری که از سوی دولتمردان ترکیه صورت میگیرد، این بحران را تشدید میکند. واکنش غیرانسانی ترکیه در مواجهه با یک گروه از مردم در معرض قتل عام منجر به فوران احساسات میلیونی کردها شد.

بحران کردها، بمب‌های ساعتی

فجایایی که در کوبانی رخ داد، درسهای عبرت انگیزی برای ترک‌ها داشت. آزادسازی کوبانی نشان داد که کردها بازیگرانی هستند که نمیتوان آنها را چه در داخل و چه در عرصه‌ی بین‌المللی نادیده گرفت. نیروهای پ.ک.ک هم اکنون از وجهه‌ی بین‌المللی در برخورد و مبارزه با تروریست‌ها برخوردار شده‌اند؛ نیروهایی که روزگاری از آنها به عنوان تروریست نام برده میشد، حال در مقابل تروریست‌ها شجاعانه ایستاد. از درس‌های دیگری که دفاع کوبانی به‌همراه داشت، عبارت اند از:

1- کردها قادر به دفاع از خود هستند، البته با کمی کمک از سوی دوستانشان.

2- کردها در حال حاضر یک بازیگر سیاسی- نظامی در خاور میانه به حساب میآیند.

3- ترکیه در نهایت باید با کردها آشتی کند. این آشتی پس از آنکه PKK اعلام کرد که در پی ایجاد یک دولت مجزا نیست و مایل به همزیستی با ترک‌ها در یک دولت دموکراتیک کثرت‌گرا است، قابل قبول‌تر شد.

4- پیروزی کردها در کوبانی مانع از نزدیکی بیش از حد داعش به ترکیه، هم مرز شدن با آن و نفوذ آن در افراد از لحاظ فکری متمایل به داعش، در ترکیه شده است که میتوانستند دردسرهای امنیتی به وجود بیاورند.

5- مسدود کردن مسیرهای عبور سلاح و نیرو توسط مقامات ترکیه؛ در حالی که کوبانی تحت محاصرۀ داعش بود، باعث ایجاد نگرش منفی در کشورهای خارجی علیه ترکیه و انزوای بیشتر این کشور از محافل بین‌المللی شد.

6- بدگمانی حکومت ترکیه و حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) نسبت به کردها باعث کاهش تعداد آرای کردها به نفع این حزب در انتخابات آیندۀ ماه ژوئن میشود.

7- کردها اکنون نسبت به صداقت حکومت AKP در مذاکرات صلح بدگمان‌تر هستند. آنها پروسۀ آشتی را ترفندی انتخاباتی میدانند.

8- وجهۀ بین‌المللی PKK به عنوان نیرویی که علیه افراطگرایان مذهبی، که معمولاً تحت عنوان "دشمنان بشریت" از آنها یاد میشود مبارزه میکند، احترامی برای خود کسب کرده است. اینها که قبلاً تروریست به شمار می‌آمدند، اکنون مبارزان راه آزادی قلمداد میشوند.

9- کوبانی و حومه‌اش اینک توسط یگان‌های مدافع خلق (YPG)، و اعضای سوری PKK کنترل میشود. تمسخرآمیز است که دولت ترکیه از شبه نظامیان YPG/PKK درخواست کرده است تا از قبر سلطان سلیمان، پدربزرگ مؤسس امپراطوری عثمانی حفاظت کنند.

رخ دادن این همه تغییر در این مدت زمان اندک خارق العاده است. دفاع و نجات یک شهر ویران، نقش مهمی در سیاست خاورمیانه ایفا کرده است. پروسه‌ای که در آن ترکیه بیشتر یک نظاره‌گر بود تا یک بازیگر فعال. (2)

 حوادث کوبانی عبرت انگیز بود!

3- اعتراضات تجار و طبقه متوسط

رشد اقتصادی شگفتانگیز هشت درصدی جای خود را به رشد 3-2 درصدی داده است. این اتفاق در عین عجیب بودن، پیام روشنی دارد؛ ضرری که عاید ترکیه شد، رقمی بزرگ است. اتفاقات اخیر نشان داد که سران ترک، تاجران خوبی نیستند؛ چرا که پیامدهای تصمیمات خود در قبال سوریه را «سبک- سنگین» نکردهاند. ترکیه از حوادث اخیر چه سودی برد؟ خوب است که دولتمردان ترک این جمله را چندین بار پیش خود تکرار کنند!

تکرار می کنند!

به‌دنبال حوادث اخیر در منطقه و ناامنی در مرز ترکیه و سوریه، تأثیرات مخربی در صنعت توریسم ایجاد شد. به‌جای توریست تروریست‌ها در خیابان‌های ترکیه رشد کرده‌اند. گفتنی است که صنعت توریسم در ترکیه، از بخش‌هایی است که ارزهای کلانی را وارد ترکیه میکند. درآمد 30 میلیارد دلاری ترکیه از این صنعت، مؤید این مطلب است.

توریست‌ها جای خود را به تروریست‌ها داده‌اند

کاهش رشد اقتصادی و حوادث اخیر در سوریه، مورد اعتراض تجار و طبقه متوسط ترکیه قرار گرفت. ناامنی در مرز ترکیه سبب شده است که تاجران ترکیه بهای سنگینی را بپردازند. کسانی که بهدنبال سود اقتصادی خود هستند، از معترضان وضعیت موجود در سوریه هستند. معامله «دو سر باخت» سیاستمداران سکاندار موجب خشم تاجران بیسکان شد.

4- رشد افراطی‌گری

حمایت ترکیه از «داعش» بر کسی پوشیده و پنهان نیست؛ اما احیای رادیکالیسم در منطقه در پی حوادث اخیر، ترکیه را همسایه تروریستها کرده است؛ شاید برخی اوقات نیز خانه آنها. برافروختن آتش در دل خانه همسایه، شعله‌هایی برای افروزنده‌ی آن نیز به ارمغان آورده است. اکنون چاهی که ترکیه حفر کرده است، برای این کشور دردسرساز شده است. انجام عملیات اخیر شاه فرات در خاک سوریه، از علایم این دردسرها است.

چندی پیش، «بولنت آرینچ» معاون نخست‌وزیر ترکیه، اعلام کرده بود که نزدیک به هزار جوان ترک، اخیراً به داعش پیوسته‌اند.

«مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه کشور ترکیه نیز چند ماه پیش در گزارشی رسمی اعلام کرده بود که ۶۰۰ شهروند ترک به داعش پیوسته‌اند که بیش از ۱۰۰ نفر آنها در درگیریها کشته شدهاند.

همچنین بر اساس گزارش روزنامه «حریت» چاپ آنکارا، سرویس اطلاعاتی ترکیه به پلیس و نیروهای امنیتی این کشور درباره اعضای داعش که از کوبانی (عین العرب) خارج و وارد ترکیه شده‌اند، هشدار داده است. در هشدار سرویس اطلاعاتی آمده است: «داعش احتمالاً روی حملات مسلحانه یا بمبگذاری در آنکارا و استانبول علیه مأموریت‌های دیپلماتیک کشورهای حاضر در ائتلاف به رهبری آمریکا در مقابل داعش در حال کار است».
 در گزارش این روزنامه آمده است که نیروهای داعش به دنبال عقب‌نشینی و شکست از نیروهای کرد در عین‌العرب (کوبانی) سوریه در نزدیکی مرز ترکیه،‌ وارد این کشور شده‌اند. در هشدار سوم فوریه سرویس اطلاعات ترکیه تأکید شده است که حدود ۳۰۰۰ عضو داعش از سوریه و عراق در منطقه حضور دارند و قصد عبور از مرز ترکیه و ورود به این کشور بهویژه از استان هاتای، آدانا آنکارا و استانبول هستند. (3)

نتیجه گیری

اشتباه استراتژیک سران ترک در قبال سوریه، آثار زیانباری بر منافع ملی این کشور به همراه داشت. به نظر دیدبان در پی این اشتباه، علاوه بر مشکلاتی که در سیاست خارجی این کشور به ارمغان آمد، مشکلات عدیده‌ای نیز در سیاست داخلی نمایان شد. حال جای دارد اردوغان و تیم او از تأثیرات تصمیم خود در قبال سوریه، یک «سبک- سنگینی» به انجام آورند؛ تا در باتلاق سوریه بیش از این فرو نروند. این تصمیمات نشان داد که چه اندازه این کشور بر صفر کردن مشکلات با همسایگان خود علاقه‌مند است؛ یا اینکه چه‌ قدر در این سیاست موفق بوده است. جای تعجب از این تصمیمات و اقدامات متعارض وجود دارد!

منابع:

(1) http://kurdpress.ir/Fa/NSite/FullStory/News

(2) http://kurdpress.ir/Fa/NSite/FullStory/News

(3) http://farsi.rasthaber.net

مرتبط‌ها

بیشترین سقوط ارزش سهام وال استریت در یک روز

دولت آمریکا به کشتن شهروندان ایرانی افتخار می‌کند

مقابله با کرونا از منظر حکمرانی (1)

آمریکا برای آزادی مزدور اسرائیلی، دست به تهدید و ارعاب زد

افشای نام‌های جدید از شاهزادگان بازداشت‌شده

استیصال رسانه‌ای ائتلاف در یمن