دیدبان
روش سنتی و قدیمی نظامی که در سوریه به کار گرفته شد

بررسی نقش حفر تونل در بحران سوریه

بررسی نقش حفر تونل در بحران سوریه

نویسنده: مصطفی حکمیتان

دیدبان: سوریه در عرصه میدانی شاهد روش های قدیمی و جدید در صحنه مبارزه است. از جمله روش های سنتی و قدیمی نظامی که هم با وسایل پیشرفته و تکنولوژی جدید و هم با وسایل و تجهیزات قدیمی قابل استفاده است، حفر تونل می باشد.  دکتر سلیم الحربا از مسئولان بلندپایه ارتش سوریه معتقد است: در هیچ جای دنیا به غیر از سوریه شبکه عظیم تونل زیر زمینی با شعبه های فراوان نمی توان مشاهده کرد. این پدیده از حمص در سال 2013 آغاز شد و از آن زمان ارتش سوریه 500 تونل را کشف کرده است اما تعداد تونل های حفر شده چندین برابر این تعداد است.

برخی از کارشناسان نظامی نبردهای سوریه و به خصوص نبردهای جوبر را به دو بخش تقسیم می کنند: نخست جنگ نرم که بر روی زمین در جریان است و هر طرفی قناصه در اختیار دارد و در ساختمان ها مستقر هستند و درگیری ها با حملات طرفین و استفاده نظام سوریه از جنگنده ها همراه است. و دیگری جنگ زیر زمینی که در آن چندین نظامی سوری در کنار یک دستگاه رایانه نشسته و به رصد و پردازش فعالیت های زیرزمینی مسلحین می پردازد. 

حفر تونل ماه ها به طول می انجامد. دفتر رسانه های نیروهای موسوم به انقلاب سوریه وابسته به ائتلاف ملی مخالفان در گزارشی با عنوان جنگ تونل ها شرح داد: گروه های مسلح ماه ها برای حفر تونل زمان صرف می کنند تا به نقطه مورد نظر برسند. آن‌ها از  ابزار ابتدایی استفاده می کنند و با مشکل کمبود اکسیژن کنار می آیند. تونل ها یکی از عناصر مهم نبردهای کنونی در سوریه محسوب می شود هر چند ارتش سوریه به ندرت از چنین ابزاری استفاده می کند اما گروه های مسلح بارها از آن استفاده کرده اند. تونل ها از جنبه دفاعی و ارسال کمک برای گروه های مسلح اهمیت بسیاری دارند. القصیر، دوما، عدرا، جوبر و حمص تنها چند مورد از کاربرد ابزار تونل از سوی افراد مسلح است. با توجه به کاربرد مکرر این شیوه از سوی افراد مسلح، ارتش سوریه هم اخیرا به سراغ استفاده از تونل ها رفته است. استفاده از تاکتیک حفر تونل بیشتر مورد استفاده معارضه است تا ارتش سوریه، ولی ارتش سوریه هم در مواقعی از این تاکتیک استفاده می کند. ارتش با حفر تونل هایی، به تونل های حفر شده از سوی تروریست های مسلح دسترسی پیدا می کند و سپس آنها را منفجر می سازد. در برخی از موارد معارضه تونل های خود را به فاضلاب های شهری متصل می کنند تا از این طریق شبکه تونل های خود را گسترش دهند. 

ناظران معتقدند جنگ تونل‌ها بعد از تکنیک وصل کردن خانه‌ها به یکدیگر از طریق ایجاد درگاه در آنها و بستن شمار زیادی از خیابان‌ها در مناطق مختلف از طریق مستقر کردن تک تیراندازان مسئله‌ای بسیار پیچیده در صحنه عمل به شمار می‌رود.

موارد استفاده معارضه سوریه از تونل ها

به گفته سرهنگ عبدو، افسر ارتش سوریه، تونل‌ها در زیر هر خانه و ساختمانی پیدا می‌شوند. من وارد یک خانه شدم و در پایان آن خود را در اتاق پذیرایی خانه دیگری یافتم. بسیاری از تک‌تیراندازهای تروریست‌ها از این تونل‌ها جهت هدف قرار دادن طرفداران نظام سوریه استفاده می‌کنند. اما می توان مهم ترین علل استفاده معارضه سوریه از تونل ها را در موارد زیر بیان کرد:

 انجام عملیات نظامی و حمل و نقل مهمات و تجهیزات سبک: حفر تونل برای رسیدن به ساختمان ها برای انفجار آن از جمله ساختمان های اداری و نظامی و امنیتی و غیره که مرتبط با دولت و ارتش سوریه می باشد در دستور کار معارضه قرار دارد.

 حفر تونل برای رسیدن به پشت خطوط دفاعی ارتش و نفوذ به شهر از پشت سر ارتش سوریه: گرچه این هدف معارضه در حفر تونل را می توان هدف اصلی آنها اشاره کرد ولی تا به حال موفقیت چندانی در این مورد نداشته اند.

 حمل و انتقال مواد غذایی: گرچه تروریستها از تونل استفاده های مختلفی می کنند ولی یکی از مهم ترین اهداف آنها جابجایی مواد غذایی و مواد مورد نیاز آنهاست.

 کمک به تروریستهایی که توسط ارتش سوریه، در آنجا محاصره شده اند: ارتش سوریه بارها برخی از مسلحین را از جهات مختلف تحت محاصره قرار داده است. در این بین دیگر تروریستها برای کمک به تروریستهای تحت محاصره ارتش، به حفر تونل برای کمک به آنها اقدام می کنند.

 شنود و نفوذ و برنامه ریزی عملیاتی: برخی از تونل هایی که معارضه حفر می کند مجهز به اتاق فرماندهی عملیات است.

 قاچاق سلاح و سوخت و افراد مسلح: یکی از مسئولان مرکز مرزبانی استان الانبار گفت: طول برخی از تونل‌ها به بیش از 300 متر می‌رسد و از منطقه "القائم" در استان الانبار و تا "البوکمال" در اراضی سوریه کشیده شده است. به گفته وی این تونل‌ها برای قاچاق افراد مسلح، سلاح و سوخت به داخل سوریه و بالعکس مورد استفاده قرار می‌گرفتند و ساختار صحرایی منطقه به تروریست‌ها در حفر تونل کمک شایانی کرده است.

در برخی مناطق مانند دوما و حمص تروریستها با مجبور کردن افرادی که آنها ربوده اند به حفر تونل، اهداف شیطانی خود را دنبال می کنند. تونل ها یکی از دلایل مهم تاخیر در پیشروی های ارتش در برخی از عملیاتهای نظامی بوده است. علاوه بر اینکه حفر تونل ها نیاز به کار سنگین فیزیکی دارد.

موارد استفاده ارتش سوریه از تونل ها

در مقابل ارتش سوریه چند نوع تونل را طراحی و حفر می کند و از حفر آنها این اهداف را دنبال می کند:

 ارسال کمک برای نیروهای مستقر در داخل برخی محله ها

 حفظ ارتباط و هماهنگی با سایر نیروهای خودی

 برای رسیدن به تونل هایی که تروریست های مسلح آن را حفر کرده اند و بمب گذاری و انفجار تونلهای معارضه

 مقابله با تک تیراندازها: برای مقابله با تک تیراندازها ارتش سوریه تونل های تنگ و باریکی میان ساختمان ها احداث کرده است و در آن چراغهایی قرار داده است. برای مثال در یک ساختمان هشت طبقه دو حفره وجود دراد که به تونل ختم می شود. تونل ها معمولا کانال های مختلفی دارند.

 امداد رسانی: علاوه بر تونل های ساده، تونل های چند طبقه نیز مورد استفاده ارتش قرار می گیرد که موارد استفاده آنها مختلف می باشد. ماهر از نظامیان سوری درباره تونلهای چند طبقه مورد استفاده ارتش سوریه می گوید: طبقه اول به امداد رسانی اختصاص دارد، دیگری برای ارتباط میان مراکز، سومی برای خارج کردن زخمی شدگان. طبقه آخر که عمق آن در برخی موارد به دوازده متر می رسد بمب گذاری شده است و در صورتی که دشمن نفوذ کند ما مواد منفجره ای که در آن قرار داده ایم را منفجر می کنیم.

شناسایی تونل ها توسط ارتش سوریه

ارتش سوریه زمانی که به این نتیجه برسد که محل کندن تونل از سوی دشمن قطعی شده است، شروع به حفر تونل به سوی هدف می کند. ارتش سوریه در این حالت یا گروه های مسلح را در مقابل خود می بیند و درگیری مستقیم رخ می دهد یا مانع از حفر تونل از سوی آنها می شود و از تونل کنده شده از سوی گروه های مسلح به نفع خود استفاده می کند. ارتش سوریه از حدود یک سال پیش دستگاه های حسگری را دریافت کرده است که هرگونه تحرک در زیر خاک را رصد می کند، اما تعداد آنها برای پوشش دادن همه مناطق کافی نیست.

عمق برخی از تونل هایی که ارتش سوریه آن ها را منفجر می کند به ده ها متر می رسد و ارتفاع برخی از آنها به 50 سانتی متر می رسد که چون در آن تونل ها با کمبود اکسیژن مواجه هستند، گاهی اوقات هفته ها برنامه ریزی و فعالیت می کند تا بتواند آن تونل را منفجر کند. برای نمونه ارتش سوریه یک تونلی به عمق 50 متر را کنده است تا بتواند با نفوذ به منطقه نزدیک تونل معارضه، عملیات انفجار خود را انجام دهد. پس از منفجر کردن تونل ها نیز ارتش سوریه عملیات دیگری را شروع می کند تا آن تعداد از تروریستهایی که در اطراف تونل مستقر بوده اند را مورد هدف قرار دهد.

ترکی حسن از کارشناسان نظامی سوریه در این باره می گوید: این تجربه اکنون از طریق برخی تجهیزات از جمله تجهیزات حفاری کوچک به سوریه منتقل شده است و در حفاری‌ها همچنین از افرادی استفاده می‌شود که ربوده شده‌اند. ارتش با دو شیوه با این تونل‌ها برخورد می‌کند یا به طور مستقیم به آنها یورش برده و آنها را منهدم می‌کند یا اینکه اقدام به بمب‌گذاری و منفجر کردن آنها بین یک منطقه با منطقه دیگر می‌کند.

در اواخر شهریور 93 نیروهای ارتش سوریه موفق به کشف یک تونل زیر زمینی به طول ۵۰۰ متر وعمق ۱۱ متر در شهر عدرا العمالیة در ریف دمشق شدند، این تونل از اداره آب در منطقه "جزیره ۱۱" تا "کازیه الباز" امتداد یافته است و مجهز به سیستم روشنایی و تهویه می باشد و عناصر مسلح در اقدامات تروریستی خود علیه مردم از آن استفاده می کردند.

مناطقی که بیشترین استفاده از حفر تونل ها را دارد

بارزترین جنگ تونل ها در منطقه داریا در جنوب غربی دمشق و محله های جوبر، القابون و برزه در شرق دمشق و القصیر در ریف حمص  بوده و همچنان ادامه دارد. به طور کلی مهم ترین مناطقی که از این تاکتیتک استفاده می شود عبارتند از:

 اطراف دمشق: تونل های حفر شده در زیر زمین در دهانه ورودی دمشق جنگی از نوع دیگر میان نیروهای نظام سوریه و گروه های مسلح به وجود آورده است که در آن از انواع سلاح های کلاسیک و تکنیک های گوناگون شامل شنود، مکر و نفوذ استفاده می شود. منطقه جوبر در شرق دمشق شاهد درگیری های زیادی میان ارتش سوریه و گروه های مسلح است و هر یک بر بخش هایی از آن مسلط شده اند. این محور استراتژیک در نزدیک میدان العباسیین است و ورود گروه های مسلح به این میدان تهدید جدی برای پایتخت سوریه به شمار می رود. گروه های مسلح تونل های زیادی در جوبر حفر کرده اند و تعداد زیادی از آنها به مناطق دیگر متصل می شود. به تعبیر دیگر می توان گفت ارتش سوریه دو خط قرمز دارد؛ نخست میدان عباسیان در نزدیکی پایتخت و دیگر برج مجتمع هشت مارس در جوبر که ساختمانی بلند است که قسمت شرقی دمشق در صورتی که این برج سقوط کند در تیر رس گروه های مسلح قرار می گیرد.

 دیر الزور : گاهی اوقات انفجار ساختمان توسط ارتش سوریه هدف اصلی نیست بلکه انفجار ساختمان برای یک هدف دیگر یعنی انفجار و از بین بردن تونل های مسلحین صورت می گیرد که شبکه المیادین نمونه آن را به تصویر کشیده است. نرم بودن خاک دیر الزور و مناسب بودن خاک آن برای مصارف کشاورزی کار حفر تونل ها را برای مسلحین و تروریستهای سوریه آسان کرده است.

داعش علاوه بر سوریه، در عراق نیز از تاکتیک حفر تونل استفاده می کند. به ویژه پس از آنکه احتمال حمله ائتلاف به اصطلاح جهانی به رهبری امریکا شکل گرفته است؛ بدین نحو که منابع امنیتی عراق گزارش داده اند که گروه دولت اسلامی عراق و شام ملقب به داعش، به حفر تعداد زیادی تونل بزرگ زیر زمینی مخفیانه در دو شهر تکریت و الموصل دست زده اند. بر اساس این گزارش، این عملیات به منظور آمادگی بیشتر یرای مقابله با حملات احتمالی ائتلاف بین المللی علیه پایگاه های گروه تروریستی دولت اسلامی در عراق و شام صورت می پذیرد. گزارشات حاکی از آن است که این گروه به شکل مستقیم شروع به حفر تونل به وسیله جنگ افزارهای سنگین نظامی نموده و از صخره ها به عنوان سنگر فرماندهان نظامی در مناطق تحت نفوذ و سیطره خود استفاده می کند. 

نتیجه گیری

در تونل های زیرزمینی و زیرخاکی سوریه، شیوه دیگری از جنگ برقرار است که باید از آن، تعبیر جنگی کاملا اطلاعاتی کرد؛ اطلاعات ارتش و دستگاه های وابسته به آن، در 24 ساعت شبانه روز، برای شناسایی مناطقی که افراد مسلح، تونل های خود را حفر می کنند، در سعی و تلاش اند. افراد مسلح نه تنها در ریف دمشق بلکه در بسیاری از مناطق سوریه که صحنه نبردهای سنگین با ارتش است، اقدام به حفر تونل کرده اند. افراد مسلح هم برای ارسال کمک و هم برای حفظ خود از آتش توپخانه یا حملات هوایی ارتش به این تونل ها پناه می برند. این تونلها گاهی به طول بیش از 200 متر در زیر مناطق جنگی احداث شده و مجهز به هواکش و روشنایی و دستگاههای ارتباطی مدرن و اتاق های عملیات نظامی و دوربین های نظارتی است.

نیروهای ارتش سوریه پس از کشف این تونل‌ها آن‌ها را بمب‌گذاری می‌کنند و زمانی که افراد مسلح به تونل‌ها باز می‌گردند آنها را منفجر می‌کنند. بعد از عملیات انفجار تونل‌ها، معمولا درگیری‌های شدیدی بین ارتش و تروریست‌ها روی می‌دهد و نیروهای ارتش سوریه باقیمانده افراد مسلح را که در ساختمان‌های اطراف تونل‌ها حضور دارند را هدف قرار می‌دهند. جنگ تونل‌ها از خطرناک‌ترین و حساس‌ترین بخش‌های جنگ در برخی از مناطق از جمله دیرالزور به شمار می‌رود.

مرتبط‌ها

بیشترین سقوط ارزش سهام وال استریت در یک روز

دولت آمریکا به کشتن شهروندان ایرانی افتخار می‌کند

مقابله با کرونا از منظر حکمرانی (1)

آمریکا برای آزادی مزدور اسرائیلی، دست به تهدید و ارعاب زد

افشای نام‌های جدید از شاهزادگان بازداشت‌شده

استیصال رسانه‌ای ائتلاف در یمن