دیدبان: به قدرت میتوان گفت، آنچه در 8 سال دفاع مقدس، در کنار دفاع از کشور و بیرون راندن دشمن از خاک میهن اهمیت داشت، انجام یک سری فعالیت‌‌های مهندسی برای ایجاد شرایط لازم جهت پیروزی در عملیات‌ها بود. در این دوران، یگان‌های مهندسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توانستند با کارهایی مثال‌زدنی نظیر ایجاد جاده هور العظیم به طول ده‌ها کیلومتر، احداث پل شناور خیبر به طول 14 کیلومتر، احداث دو پل عظیم بر روی رودخانه اروند رود به طول 900 متر و ...، توانایی خود را به منصه ظهور برسانند. همین امر سبب شد تا مجموعه فعالیت‌های این یگان‌ها، پس از پایان جنگ تحمیلی ادامه یابد؛ با دستوری که از سوی فرماندهی کل قوا در سال 1368 ابلاغ گردید، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مأمور به مشارکت در بازسازی و سازندگی کشور شد و به این صورت قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تأسیس گردید. مأموریت قرارگاه سازندگی که به قُرب نیز شهرت دارد، در سال 1384 گسترش یافت و این گستردگی به سبب ابلاغ فرماندهی کل قوا در سال1384مبنی بر همکاری بیش از پیش با دولت در کار سازندگی بود. همچنین اصل 147 قانون اساسی، به دولت این اجازه را می‌داد تا از توان نیروهای مسلح در زمینه های مختلف استفاده کند.

به این صورت، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء به یکی از قطب‌های سازندگی کشور پس از دوران دفاع مقدس تبدیل گردید، به گونه‌ای که این قرارگاه در طول 25 سال گذشته، بالغ بر2 هزار پروژه ملی و استانی را در جهت آبادانی و عمران کشور افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار داده است. این تلاش 25‌ساله، حاوی درس‌ها و نکات قابل توجهی است که قصد داریم در این یادداشت به آن‌ها بپردازیم:

توجه به بازسازی و سازندگی کشور پس از جنگ

انقلاب اسلامی ایران هنوز طفل نوپایی بود که با توطئه جهانی علیه خود مواجه شد. گشوده شدن آتش جنگ علیه ایران در سال 1359، در حالی صورت گرفت که کشور از محرومیت و عدم آبادانی رنج می‌برد و حال، خرابی‌های ناشی از جنگ نیز کشور را بیش از پیش در معرض محرومیت قرار می‌داد. در این شرایط، ورود قرارگاه سازندگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که اعضای آن، سابقه درخشانی در دوران دفاع مقدس داشتند، می‌توانست هم در بازسازی خرابی‌های ناشی از جنگ مفید باشد و هم در سازندگی کشور مثمر ثمر واقع شود.

ایجاد شغل برای نیروهای انقلابی متخصص در عرصه‌های کلان سازندگی کشور

قرارگاه سازندگی با این استدلال که همانگونه که در فعالیت‌های رزمی، سپاه به عنوان تجلی‌گاه معنویت شناخته می‌شد، در عرصه فعالیت‌های سازندگی نیز باید تجلی‌گر معنویتی در تراز انقلاب اسلامی باشند. به همین سبب، قرارگاه سازندگی در طول این سال‌ها تلاش کرده است تا با استفاده از نیروهای انقلابی و دغدغه‌مند که البته متخصص نیز هستند، فضایی مساعد برای ورود این نیروها در عرصه‌های کلان سازندگی و عمرانی کشور ایجاد نماید. علاوه بر این، نفس چنین کاری، دغدغه‌مندان انقلاب را به سوی کسب تخصص تشویق خواهد کرد.

ایجاد شغلی که از طریق فعالیت‌های قرارگاه صورت پذیرفته است به این صورت است که از 135 هزار نفر نیروی آن، درصد بسیار کمی رسمی بوده و بالغ بر 95درصد نیروها، پیمانکار و نیروهای مردمی هستند. همچنین، این نکته حائز اهمیت است که از میان نیروهای 5 هزار پیمانکار که جمعیتی بالغ بر 135 هزار هستند، نزدیک به 35 هزار نفر مهندس، فوق لیسانس و دکتر می‌باشند.

توجه به داخل جانشین اتکاء به خارج

امروزه قرار سازندگی خاتم الانبیاء، فعالیت‌های متنوع و پیچیده‌ای را انجام می‌دهد که تا سالیانی پیش، تنها به دست خارجی‌ها انجام می‌شد و کمتر کسی باور می‌کرد که روزی فرا خواهد رسید که این امور به دست متخصصین داخلی صورت پذیرد. این فعالیت بسیار مهم که در مناطق مختلف کشور در حال رخ دادن است، به نوعی، عرصه را بر شرکت‌های خارجی که روزگاری خود را عامل بسیاری از طرح‌ها در ایران می‌دانستند، تنگ کرده است. البته، نگاه قرارگاه به انجام پروژه‌ها، استفاده حداکثری از بخش خصوصی در داخل و نیروهای بومی است. در واقع، قرارگاه خاتم الانبیاء، امروز به عنوان یک مجری کلانی محسوب می‌شود که با تجربه و شناخت کامل به کار فنی و نیروی انسانی مورد نیاز آن، شرایط را برای اجرای هر چه بهتر آن به وجود می‌آورد. بنابراین، این قرارگاه به هیچ وجه به عنوان رقیب بخش خصوصی محسوب نمی‌شود.

تجربه در کنار کار باکیفیت و ارزان

تجربه 25 ساله قرارگاه سازندگی، این مجموعه را در شمار مجرب‌ترین گرو‌ه‌ها در انجام پروژه‌های سازندگی و عمرانی معرفی کرده است. پروژه‌هایی نظیر طرح توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی، ساخت خط لوله ۲۷۰ کیلومتری شرکت ملی گاز ایران، انتقال آب دریای خزر به استان سمنان، پروژه حرم تا حرم که از شهر مقدس قم تا شهر مقدس مشهد است و مسافتی حدود 910 کیلومتر دارد، خط 7 متروی تهران و متروی شهرهای مشهد، تبریز، شیراز و قم، خط انتقال گاز عسلویه به ایرانشهر، مجتمع پتروشیمی کاویان ، طرح توسعه بندر شهید رجایی ، بندر شهید بهشتی، ایجاد راه آهن ترانزیت شمال به جنوب کشور که اخیرا با حضور روسای جمهور ایران و ترکمنستان و قزاقستان به بهره برداری رسید، تعریض جاده هراز با 11 کیلومتر تونل، ساخت سد کرخه و سد گتوند که بلندترین سد خاکی با حجم 5.5 میلیارد متر مکعب و طول دریاچه بیش از 80 کیلومتر است، انتقال آب به خوزستان و قم، تنها بخشی از پروژه‌هایی است که به دست با کفایت متخصصان بومی و به مدیریت قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء به اجرا درآمده است.

این حجم از تجربه، در کنار کار باکیفیت و ارزان قیمت، قرارگاه را به عنوان یکی از گزینه‌های دائمی سرمایه‌گذاران دولتی و غیردولتی برای اجرای پروژه‌های خود به حساب آورده است.

اجرای کارهای زمین‌مانده و تجربه‌نشده

مقام معظم رهبری در بیانی، نسبت به مشارکت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در طرح‌های سازندگی و عمرانی، چنین فرموده‌‌اند:

«مسئولیت پذیری سپاه پاسداران در طرح‌های سازندگی کشور نشان دهنده عظمت روح، تعهد پذیری، شجاعت و خطرپذیری در میدان های بزرگ تجربه نشده و عزم و همت انقلاب اسلامی است.»

بی‌شک، یکی از ویژگی‌های اصلی قرارگاه که آن را از مجموعه‌های دیگر متمایز می‌سازد، دست گذاشتن بر انجام کارهایی است که دیگران از انجام آن ناتوانند. از آنجایی‌که این مجموعه با هدف آبادانی ایران اسلامی تأسیس شده است، تا کنون سعی نموده تا بیشتر، کارهای زمین‌مانده و تجربه نشده را انجام دهد و همین امر، نقطه مثبتی در فعالیت‌های قرارگاه است.

حضور در مناطق محروم، ناامن و دور افتاده

یکی از دغدغه‌های نظام اسلامی در سازندگی کشور این است که مبادا تمام توجهات مادی و معنوی صرف مرکز حکومت و شهرهای بزرگ شود و مناطق حاشیه‌ای و دورافتاده، از نعمت سازندگی و امنیت دور بمانند.

این دغدغه جدی، قرارگاه خاتم را به این تصمیم رساند که در کنار طرح‌های بزرگ ملی، استان‌ها را نیز می‌بایست مدّ نظر داشت و در استان‌ها نیز اولویتی به مناطق محروم و دورافتاده داد. ساخت مسکن روستایی علاوه بر آبرسانی و ساخت مسجد و بیمارستان در روستاها، بخشی از اقدامات قرارگاه در این مناطق می‌باشد.

جمع‌بندی

به عقیده دیدبان، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء را می‌توان به عنوان موتور محرک سازندگی کشور دانست. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی کشور که تحریم‌های ظالمانه بر جمهوری اسلامی ایران اعمال شده و قدرتمندان جهان در صدد به زانو درآوردن انقلاب شکوهمند اسلامی هستند، خودکفایی جمهوری اسلامی ایران در بخش‌‌های گوناگون سازندگی، آن هم با مشارکت نهادی همچون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که خار چشم دشمنان نظام است، نوید آینده‌ای درخشان با عنایات الهی و به دست متخصصان و فرزندان ایران اسلامی می‌دهد. به بیان دیگر، این فعالیت‌ها، مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی را هموار خواهد کرد و ساختار کشور را به سوی تحریم ناپذیری سوق خواهد داد. با این حال، ثمره تلاش‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، می‌بایست متفاوت از هر نوع دیگری باشد و علاوه بر ابعاد عمرانی پروژه‌ها، باید به جنبه‌های معنوی و فرهنگی آن توجه جدی گردد. در واقع، با تهیه اقتضائات و پیوست فرهنگی هر یک از پروژه‌های اجرا شده و یا در حال اجرا، می‌توان گامی در جهت ارتقای سطح معنویت در سطح جامعه برداشت.