دیدبان؛ تسخیرکنندگان حدود چهارصدنفر بودند که هویت تعداد زیادی از آن‌ها به خواست خودشان مشخص نیست. در این مقال ما به شرح حال مختصری از بعضی از آن‌ها که مشهورتر شدند می‌پردازیم. گروه دانشجویان پیرو خط امام از دو قسمت شورای مرکزی و بازو تشکیل می‌شد.
ابراهیم اصغرزاده طراح اصلی تسخیر سفارت امریکا، رضا سیف اللهی، محسن میردامادی، حبیب الله بیطرف و رحیم باطنی شورای مرکزی دانشجویان را تشکیل می دادند. شورای بازو شامل علی اصغر زحمتکش، عباس عبدی، سیدمحمد هاشمی اصفهانی، اکبر رفان، محمدرضا خاتمی، محسن امین زاده، رحمان دادمان، شمس الدین وهابی، وفا تابش، محمد نعیمی پور، حسین شیخ الاسلام و فروز رجایی فر بود.(1)
شهدا
السابقون این گروه شهدا بودند. هنوز گروگان‌های امریکا در ایران بودند که در روز 16 آبان خبر شهادت تعدادی از دانشجویان خط امام منتشر شد. شهید حسین علم‌الهدی اگرچه مستقیماً در تسخیر لانه جاسوسی نقش نداشت اما همکاری مستقیم او با واحد بررسی و انتشار اسناد، سبب شد تا او را نیز دانشجوی پیرو خط امام بخوانند. به همراه حسین علم‌الهدی، محمد فاضل و علی حاتمی از دانشجویان پیرو خط امام بودند که به شهادت رسیدند.
محسن وزوایی از دانشجویان دانشگاه شریف که در لانه مسئولیت اطلاعات- عملیات را برعهده داشت، چند ماه زودتر از آغاز جنگ به سپاه پاسداران پیوست. با تیپ 10 سیدالشهدا وارد عملیات بیت‌المقدس (فتح خرمشهر) شد و در این عملیات بود که در22 اردیبهشت هنگام هدایت نیروهایش چند کیلومتر مانده به خرمشهر به شهادت رسید.
عباس ورامینی نیز یکی دیگر از دانشجویان خط امام بود که مسئولیت آموزش نظامی دانشجویان را برعهده داشت. ورامینی همانند تعدادی دیگر از دانشجویان در سال 58 با یکی از دختران دانشجوی پیرو خط امام ازدواج کرد و خطبه عقد او را امام خمینی (ره) قرائت کرد. ورامینی سرانجام در 28 آبان 62 در ارتفاعات کانی‌مانگا و در عملیات والفجر 4 به شهادت رسید.
حسین سیف، علی صبوری، علی‌رضا هادی‌پور، حسین شوریده، غلامحسین بسطامی فرمانده سپاه سوسنگرد درابتدای جنگ، عبدالرحمن یا علی مدد، حسین بهادری، فضل‌الله عابدینی، حمید صفایی و جلال شرفی نیز از دیگر شهدای تسخیرکننده سفارت امریکا در تهران هستند.(2)
سرداران
محمدعلی جعفری
محمد علی جعفری یا عزیز جعفری در دانشکده معماری دانشگاه تهران تحصیل کرد و به سپاه پیوست و بزودی با فراگیری فنون رزمی، اولین گردان زرهی سپاه را ایجاد کرد. فرماندهی تیپ عاشورا، قرارگاه قدس و قرارگاه نجف در دوران جنگ و فرماندهی نیروی زمینی سپاه به مدت 13 سال و 5 سال فرماندهی قرارگاه ثارالله تهران از جمله مسئولیت‌های عزیز جعفری بود. وی در زمستان 86 با حکم فرماندهی کل قوا، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد.(3)
رضا سیف الهی
او از دانشجویان رشته فیزیک دانشگاه صنعتی شریف بود که در شورای مرکزی دانشجویان پیرو خط امام عضویت داشت. سیف الهی بعدها مسئول اطلاعات سپاه شد و با ادغام شهربانی، کمیته و ژاندارمری و تشکیل نیروی انتظامی اولین فرمانده آن شد. وی مدتی فرماندهی حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی را بر عهده داشت. او در کنار تحصیلات دانشگاهی تحصیلات حوزوی را نیز پی گرفت و با گذشت بیش از سی سال از اشغال لانه می‌گوید: با تسخیر لانه جاسوسی ثابت شد که خط سازشی با آمریکا و جود ندارد.(4)
وزرا و مدیران ارشد
سید عزت الله ضرغامی
دانشجوی مهندسی عمران دانشگاه صنعتی امیرکبیر و یکی از اعضای دانشجویان پیرو خط امام بود. ضرغامی بعد از تسخیر لانه به سپاه رفت، پس از اتمام جنگ معاون سینمایی وزارت ارشاد شد و در سال 1383 به ریاست صدا و سیما منصوب شد و در حال حاضر عضو حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی و فضای مجازی است.
هنگامی که از او پرسیده می‌شود آیا حس پشیمانی و یا حتی فکر اینکه می‌شد به گونه ای دیگر عمل کرد در درونتان پیدا می‌شود، پاسخ می دهد: هرگز نه تنها پشیمان نیستم بلکه همیشه آن را جزو افتخارات بزرگ زندگی سیاسی خود می‌دانم.(5)
حسین دهقان
از دانشجویان تسخیر کننده لانه جاسوسی بودند چهره هایی که به وزارت رسیدند. معروفترین این چهره ها حسین دهقان است. او ابتدا به سپاه پیوست. وی جانشین وزارت دفاع در دولت های هفتم و هشتم و معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران در دولت های هشتم و نهم و مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی بود. حسین دهقان هم اکنون وزیر دفاع دولت روحانی است.(6)
حبیب الله بیطرف
وی فوق لیسانس راه و ساختمان از دانشگاه تهران دارد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از فعالان حرکتهای سیاسی دانشجویان مسلمان دانشگاه ها و از موسسان انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود، پس از انقلاب فعالیت اجرایی خود را در سال ۱۳۵۸ با مشارکت در راه اندازی جهاد سازندگی و سپس به عنوان عضو رسمی سپاه ادامه داد و سه سال استاندار یزد بود. او در دو دولت خاتمی وزیر نیرو شد.(7)
رحمان دادمان
او هم در بین دانشجویان پیرو خط امام کسی است که به وزارت رسید. دادمان هم پس از حادثه تسخیر لانه جاسوسی وارد سپاه شد و بعدها به عنوان اولین مدیرعامل شرکت شیلات جمهوری اسلامی منصوب شد. او در سال ۷۹ به عنوان وزیر راه و ترابری انتخاب شد اما کمتر ۶ ماه بعد و در اردیبهشت سال ۸۰ در سانحه سقوط هواپیما جان خود را از دست.(8)
معصومه ابتکار
معصومه ابتکار یا "خواهر مری" گروگان‌ها، رشته دانشگاهی‌اش را عوض کرد و علوم آزمایشگاهی و ایمنی‌شناسی خواند و زمانی هم سردبیر کیهان انگلیسی شد و هم در دولت اصلاحات و هم در دولت یازدهم، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و معاون رئیس جمهور در این زمینه شد. او به دلیل تسلط به زبان انگلیسی مسئولیت ارتباط با رسانه‌های خارجی را بر عهده داشت. وی نیز در حال حاضر اعلام کرده است که از کارش پشیمان نیست.(9)
دیپلمات‌ها
حمید ابوطالبی
او دارای مدرک دکترای جامعه شناسی تاریخی از دانشگاه لرون فرانسه است. ابوطالبی سفارت جمهوری اسلامی ایران در کشورهایی نظیر ایتالیا، بلژیک، استرالیا و اتحادیه اروپا و مدیر کل سیاسی وزارت امور خارجه را در کارنامه خود دارد او هم اکنون معاونت سیاسی دفتر رئیس جمهور را بر عهده دارد.
اسم او از وقتی بر سر زبان‌ها افتاد که از طرف حسن روحانی به نمایندگی ایران در سازمان ملل منصوب شد. ولی از آن‌جایی که مقر آن در نیویورک قرار دارد، آمریکا به اتهام دست داشتن در جریان تسخیر سفارتش در ایران به او ویزا نداد. در حالی که خودش دخالت مستقیم در آن جریان را انکار می‌کند.
ابوطالبی می‌گوید آن موقع اصلا تهران نبوده و در اهواز به سر می‌برده و فقط به درخواست شهید دادمان چند دفعه‌ای برای بچه‌های تسخیرکننده کار ترجمه انجام داده است. یکبار زمانی که نماینده ویژه پاپ رهبر مسیحیان به تهران می‌آید و یکبار هم ترجمه در زمان آزادی کارکنان زن و سیاه پوستان در کنفرانس مطبوعاتی.(10)
حسین شیخ الاسلام
شاید انتصاب حسین شیخ‌الاسلام، یکی از سخنگویان دانشجویان پیرو خط امام، به معاونت سیاسی وزارت خارجه، اولین انتصاب یکی از دانشجویان به سمتی ارشد در دولت بود. شیخ‌الاسلام 16 سال در این معاونت باقی ماند. او سپس سفیر ایران در سوریه شد و پس از نمایندگی در دور هفتم مجلس، معاون خاورمیانه و قائم مقام وزیر امور خارجه شد. او هم اکنون مشاور امور بین الملل علی لاریجانی است.
شیخ‌الاسلام در باره همقطاران خود در تسخیر لانه جاسوسی می‌گوید: متاسفانه در حال حاضر برخی از دوستان تمایلی ندارند نامشان به عنوان افرادی که در ماجرای سفارت آمریکا مشارکت داشتند، برده شود. علی‌الخصوص آنانی که کار خارجی می‌کنند و به خاطر مشکلاتی که ممکن است برایشان به وجود آید ترجیح می‌دهند، ناشناس بمانند. اما من به صورت علنی فعالیت می‌کردم و خدا را هم شاکرم که در یک حادثه تاریخ‌سازی حضور داشتم.(11)
هنرمندان
کمال تبریزی
برخلاف سایر دانشجویان پیرو خط امام، کمال تبریزی وارد عرصه هنر شد و از عرصه سیاست فاصله گرفت. کمال تبریزی فارغ التحصیل رشته‌ی سینما و تلویزیون از دانشگاه هنر است. او تا به حال در رشته‌های تدوین، تهیه و تولید، صحنه و لباس، فیلم‌برداری، فیلمنامه و کارگردانی فعالیت کرده است. لیلی با من است، همیشه پای یک زن در میان است و مارمولک از معروفترین ساخته های اوست.(12)
قیصر امین‌پور
او نیز از تسخیرکنندگانی بود که بعدا شاعر شد، قیصر از دانشجویان مؤثر در تسخیر سفارت آمریکا بود که در تهیه شعارها و اشعار و نیز اجرای برنامه‌ها، صدور برخی از بیانه‌های دانشجویی پیرو خط امام فعال بود. قیصر امین پور در سال ۸۶ به دیدار معبودش شتافت مرام استکبار ستیزی در شعرهایش باقی ماند.(13)
سیاستمداران
ابراهیم اصغرزاده
از او به عنوان طراح اصلی تسخیر سفارت آمریکا نام می‌برند، ابتدا فرمانده سپاه قزوین شد و بعد به مجلس رفت. اصغرزاده زمانی به شورای شهر راه یافت. در آخرین انتخابات شورای شهر حتی حاضر نشد نامش را در لیست اصلاح‌طلبان بگذارد و مستقل وارد شد که البته موفق به ورود نشد.(14)
او درباره عذرخواهی کردن از آمریکا برای تسخیر لانه می‌گوید: اگر منافع ملی کشورم حکم کند حاضرم بابت گروگان‌گیری عذرخواهی کنم(15)
محمدرضا خاتمی
او از دانشجویان تسخیرکننده و برادر سیدمحمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران است. وی از نمایندگان متحصن مجلس ششم و دبیر کل حزب منحله مشارکت بود.
عباس عبدی
عباس عبدی هم یکی از مشهورترین چهره های حاضر در ماجرای تسخیر لانه جاسوسی بود که به روزنامه نگاری و کارهای پژوهشی روی آورد. یکی از پرسروصداترین ماجراهای او سفری بود که رد سال 78 به پاریس داشت و با باری روزن آخرین وابسته فرهنگی سفارت آمریکا در تهران دیدار کرد در آن زمان روزنامه لوموند از این واقعه به عنوان آشتی گروگان و گروگانگیر یاد کرد.
برخی از این دیدار به عنوان پشیمانی عبدی از تسخیر کردن لانه جاسوسی یاد کردند البته خودش بعدها اعلام کرد که عذرخواهی نکرده است.
نتیجه گیری
حال که سال‌ها از آن رویداد سرنوشت ساز که تودهنی بزرگی به آمریکا بود و هیمنه پوشالی آن را در نزد افکار عمومی فرو ویخت، می‌گذرد هر کدام از دانشجویان به سبب شهرتی که از پی آن کار بدست آوردند به یک عرصه برای خدمت به انقلاب وارد شدند؛ البته بماند که بعضی از آن‌ها اظهار پشیمانی کردند.
منابع
- http://www.magiran.com/npview.asp?ID=3054679
- http://alef.ir/vdcgqu9xuak9t74.rpra.html?247817
- http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=219899
- http://snn.ir/detail/News/155338/256
- http://snn.ir/detail/News/155338/256
- http://etedalpres.ir/5322/%DB%B1%DB%B3
- http://revolution.shirazu.ac.ir/?p=13117
- http://etedalpres.ir/5322/%DB%B1%DB%B3
- http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=219899
- etedalpres.ir/4729
- http://namehnews.ir/fa/news/125773
- http://etedalpres.ir/5322
- http://revolution.shirazu.ac.ir/?p=13932
- http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=219899
- http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930123000109