دیدبان ؛ با شروع دولت یازدهم و تغییر تیم مذاکره کننده هسته‌ای، یکی از مسائلی که به طور گسترده مورد توجه چهره‌های سیاسی و رسانه‌های اصلاح‌طلب قرار گرفت، شیوه جدید در مذاکرات و رویکردی بود که دولت یازدهم برای این موضوع در سر داشت. آن‌ها با این مسئله به گونه‌ای برخورد کردند کانه سرنوشت همه مشکلات کشور به شکل مذاکره با غربی‌ها بسته است و حالا که با تغییر دولت، قرار است طرحی نو در مذاکرات ارائه شود، پس در آینده دیگر خبری از مشکلات هم نخواهد بود. همین تلقی این رسانه‌ها و سیاسیون اصلاح‌طلب و حامی دولت یازدهم موجب شد تا آن‌ها با بزرگ‌نمایی غیرعادی از نتایج مذاکرات ایران و گروه 1+5، تصویری غیر واقعی به جامعه ارائه دهند. این جریان البته در بزک کردن و تطهیر ناشیانه دشمن و تلاش برای نادیده گرفتن ده‌ها سال جنایت‌های آن‌ها نیز چیزی کم نگذاشتند. نکته قابل توجه اینکه خوشبینی‌های مفرط جریان حامی دولت یازدهم نسبت به مذاکرات و توافق با غرب به قدری بود که با وجود آنکه بعد از توافق ژنو در آذر ماه سال 92، آمریکا به کرات مفاد توافق‌نامه را نقض کرد و ده‌ها بار دیگر ایران را تحریم کرد، و در حالی که انتظار می‌رفت جریان مذکور قدری واقع‌بینانه‌تر با این مسئله برخورد کند؛ اما باز هم شاهد القای تصویری هیجان زده و منجی‌گونه از مذاکرات توسط آن‌ها بودیم. تا جایی که در آستانه پایان مهلت یک ساله توافق‌نامه ژنو و مذاکرات برای توافق نهایی، چهره‌ها و رسانه‌های این طیف به شکلی هیجانی و ذوق زده از پیروزی بزرگ و توافق نهایی سخن گفتند. در ادامه به بررسی تنها گوشه‌ای از اظهارت و رویکرد رسانه‌ای همراهان دولت در قبال مذاکرات هسته‌ای به ویژه در هفته‌های منتهی به سوم آذر 93 اشاره می‌کنیم:
ذوق‌زدگی‌های برخی از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب از توافق نهایی در وین
در آستانه پایان مهلت توافق‌نامه ژنو و در حالی که مذاکرات در مسقط و وین انجام می‌شد، اصلاح‌طلبان از توافق نهایی و به نتیجه رسیدن مذاکرات سخن می‌گفتند. از جمله حسین مرعشی در مصاحبه با روزنامه آرمان در اول آذرماه 93 با دعوت مردم در جشن پیروزی هسته‌ای بعد از پایان مذاکرات وین می‌گوید: «خوشحالم که این افتخار را داریم بعد از کمتر از 15ماه استقرار دولت، یکی از مهم‌ترین ماموریت و قول‌هایی که آقای روحانی به مردم داده بود، درحال تحقق است و ان‌شاا... در هفته‌های آینده خبرهای نهایی باعث خوشحالی مردم شود. من همین جا مردم را برای شرکت در جشن پیروزی رهبری، ملت و رئیس‌جمهور در پرونده هسته‌ای دعوت می‌کنم.»
وی می‌گوید: «همیشه به این فرایند مذاکرات خوشبین بودم. خوشبینی هم ناشی از چند مساله است. اولین مساله به حضور آقای‌روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور بازمی‌گردد یعنی از روزی که آقای روحانی، رئیس‌جمهور شد، احساسم این بود که خداوند زمینه‌ای را فراهم کرده تا این ملت بزرگ و کشور توانا از سد مشکلاتی که ناشی از برخی سیاست‌های غلط دولت قبلی بود، عبور کند و از مشکلات فاصله بگیرد.»
همچنین احمد شیرزاد، نماینده مجلس ششم درباره پیروزی جمهوریخواهان در انتخابات آمریکا و تاثیر آن بر روند مذاکرات هسته‌ای در مصاحبه با آریا می‌گوید: «خوشبختانه پیشرفت در مسیر مذاکرات تا حدی بوده است که فعلا جای نگرانی نیست. اما اگر مذاکرات ادامه پیدا کند و در این دور نتوان به نتیجه گیری قطعی دست پیدا کرد در آن صورت تغییر موازنه قدرت در سنای آمریکا شرایط را سخت تر می کند. امید می رود با توجه به تلاش هایی که تاکنون شکل گرفته در این دور به توافق دست پیدا کنیم.» وی همچنین می‌گوید: «از سال گذشته که دور جدید مذاکرات با روی کار آمدن دولت روحانی آغاز شد شرایط روانی مذاکرات تغییرات محسوسی کرده است؛ اعتماد نسبی افزایش یافته؛ مواضع خصمانه اولیه غرب کاسته شد و حتی در موضع اسرائیل نیز شاهد تغییراتی هستیم و به طور کلی سرسختی گذشته کمتر شده است... در شرایط فعلی امید به حصول توافق زیاد است.»
علاوه بر این صادق زیباکلام در نیمه آبان ماه در گفت وگو با ایسنا می‌گوید: «برگزاری مذاکرات در پایتخت عمان علامت خوبی است و نشان می‌دهد مذاکرات 14 ماهه گذشته درباره مساله هسته‌ای به مراحل مثبت و سرنوشت‌ساز خود رسیده است.» زیباکلام همچنین اواخر آبان ماه در گفت وگو با خبرآنلاین می‌گوید: «من فکر می‌کنم، شانس اینکه مذاکرات به یک نتیجه قطعی برسند و اینکه واقعا تفاهمی بین ما و غرب برسر فعالیت های هسته‌ای به وجود بیاید، خیلی زیاد است.»
محمد هاشمی رفسنجانی، نیز صبح سوم آذر 93 و در حالی که تنها چند ساعت به پایان مذاکرات وین باقی باقی مانده است، در مصاحبه با وب سایت ندای ایرانیان می‌گوید: «مذاکره کنندگان به اندازه ای به امضای توافق جامع نزدیک هستند که نمی توان معیاری برای آن قائل شد. من مطمئن هستم که توافق انجام خواهد شد. ممکن است امروز سوم آذر مذاکرات ادامه پیدا کند، اما اخبار و منابع توافق را برای ما در دسترس به تصویر می کشند. توافق جامع در چند روز آینده و در کوتاه مدت رخ خواهد داد. وی در پاسخ خبرنگار که می‌پرسد: "چرا چنین تحلیلی ارائه می دهید. تقریبا هیچ فعال سیاسی با این اطمینان از توافق سخن نگفته است.؟" می‌گوید: «با توجه به رصدی که انجام دادیم و اخباری که دریافت کردیم. مطمئن هستیم که توافق جامع در دسترس است. به هر حال ایران تصمیم خود را گرفته و دیشب به گوش مقام غربی رساند. از طرفی دیگر اظهار نظر شخصیت های سیاسی نشان می دهد که مذاکرات مسیر توافق را در پیش گرفته است. حتی اگر سه روز یا چند هفته مذاکرات تمدید شود، از شانس توافق در دسترس نمی‌کاهد. من به حصول توافق جامع میان ایران و 1+5 اطمینان کامل دارم. اظهار نظر در مورد تمدید چند ماه مذاکرات بیشتر از هر چیز جنبه احساسی دارد. به هر حال من برنده مذاکرات اخیر را کسانی می‌دانم که بر میز مذاکرات همیشه تاکید داشتند یکی از این افراد محمد جواد ظریف است.»
ذوق‌زدگی غیرعادی رسانه‌ای در آستانه ساعات پایانی مذاکرات وین
در عرصه رسانه‌ای نیز جریان اصلاح‌طلب به طور مکرر از پیروزی نهایی در مذاکرات وین سخن گفت. روزنامه آرمان که به روزنامه خانوادگی هاشمی رفسنجانی معروف است و مواضع اصلاح‌طلبانه و افراطی دارد و از آغاز به کار دولت یازدهم تا کنون مشی حمایت از دولت دارد در شماره سوم آذر ماه 93 خود با انتخاب تیتر "اتفاق بزرگ وین" به عنوان تیتر اول خود می‌نویسد: «تا نباشد چیزکی، مردم نگویند چیزها، و اکنون هنگامه‌ای است که می‌توان گفت بر اساس قرائن و شواهد آنچه که باید می‌شده، بوقوع پیوسته و باید در انتظار آن خبر بزرگ بود... حال چگونه می‌توان منتظر نتیجه بخشی مذاکرات وین نبود؟! اگر تحولی سترگ و روندی مطلوب نداشته‌ایم، چه نیازی به برقراری تماس وزیر خارجه آمریکا با همتایان منطقه‌ای و تلاش برای زدودن نگرانی مضاعف آنان؟ اگر طی چند روز آتی مذاکرات با پیشرفت ملموس و قابل توجه همراه نبوده چه نیازی به دیدار مجدد سعود الفیصل با کری در وین؟ اگر اخبار موثقی به بیرون درز نمی‌یابد و حجتی آشکار برای قضاوت وجود ندارد از طریق برهان خلف و تحرکات منتقدین توافق به راحتی می‌توان اثبات کرد که روندی بازگشت ناپذیر و البته مثبت بر مذاکرات حکمفرما شده است.» این روزنامه در پایان این گونه نتیجه گیری می‌کند: «بدون شک سیر تحولات و شتاب رایزنی‌ها و نوع واکنش‌ها به هیچ روی نمی‌تواند برداشت منفی و غیر سازنده‌ای را نسبت به روند تحولات در اذهان طنین‌انداز کند و به نظر می‌رسد دود سفید از دودکش هتل پاله کوبورگ در شرف خروج است.»
آرمان همچنین در دوم آذرماه 93 با انتخاب تیتر "طومار 11 ساله پیچیده می شود" نوشت: «هر چه به لحظات پایانی مذاکرات نزدیک می‌شویم، اخبار مساعد بیشتر به گوش می‌رسد و امیدواری کفه سنگین‌تری به خود می‌گیرد... بدون شک دو وزیر خارجه بدون پیش زمینه و غیر هدفمند، بطور همزمان و در این شرایط حساس از امیدواری به روزهای آینده و پیشرفت نمی‌گویند و باید منتظر ساعات حساس پیش رو ماند که خبرها در راه است.»
این روزنامه اصلاح طلب در شماره اول آذر 93 می‌نویسد: «با همه این اوصاف آنچه از اظهارنظرهای دیپلمات‌های برجسته و مقامات سیاسی عالیرتبه برمی‌آید، حرکت مذاکرات در مسیر مثبت و رو به جلو است، آن چیزی که توافق در لحظات و ساعت‌های پایانی را محتمل و بسیار نزدیک نشان می‌دهد و همه نگاه‌ها را امیدوارانه تا لحظات پایانی به وین و هتل پاله کوبورگ می‌دوزد... راهی که به نظر می‌رسد نه آمریکا و نه ایران نمی‌خواهند به انقطاع انجامیده و بازهم امیدوارند در لحظات پایانی کار را یکسره کنند.»
روزنامه شرق در نیمه آبان ماه و بعد از آنکه نتیجه انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا مشخص می شود می‌نویسد: «با توجه به اینکه کنگره جدید با اکثریت جمهوریخواه از ماه ژانویه آغاز به کار خواهد کرد، بیش از پیش ۲۴ نوامبر فرصت طلایی ایران و کشورهای ۱+۵ برای توافق نهایی است.» این روزنامه با اتخاذ موضعی منفعالانه و ارعاب گونه می‌نویسد: «رهبران ایران و آمریکا در شرایط جدید به‌خوبی باید درک کنند که در صورت عدم‌توافق در این مهلت با توجه به فضای جدید سیاسی در کنگره کار به مراتب سخت‌تر و شاید در کوتاه‌مدت ناشدنی‌تر باشد که به همین دلیل باید به این تاریخ به‌عنوان آخرین فرصت مطلوب نگاه کنند.»
روزنامه اعتماد نیز با بازنشر یادداشت جمعی از دیپلمات ها در روزنامه گاردین می‌نویسد: «جمعی از دیپلمات‌های ارشد و برجسته جهان ازجمله خاویر سولانا، رییس پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا آناپالاسیو، وزیر امور خارجه پیشین اسپانیا، کارل بیلدت، وزیر امور خارجه پیشین سوئد، اما بونینو، وزیر امور خارجه پیشین ایتالیا، رابرت کوپر دیپلمات پیشین انگلیس و تعدادی دیگر در یادداشتی در روزنامه گاردین اعلام کردند که اکنون زمان دستیابی به توافق هسته‌یی با ایران است.»
همچنین روزنامه آرمان 28 آبان با تیتر "طنین توافق در مذاکرات وین" نوشت: «همه چیز گواه از اتفاقات بزرگ و تحولات شگرف داده و هر لحظه از مذاکرات را آبستن رویدادهای غیر منتظره کرده است... هر چه هست روند تحولات نشان می‌دهد که مذاکرات وین آبستن اتفاقات شگرفی است و باید تنها چند روزی منتظر ماند تا آفتاب توافق هسته‌ای از پشت دروازه‌های وین طلوع کند.»
روزنامه خانوادگی هاشمی رفسنجانی در شماره 26 آبان خود با انتخاب تیتر "گرمای تنور هسته‌ای در آستانه مذاکرات هسته‌ای" سرمست از نهایی شدن توافق، منتقدان را مودر هجمه قرار می‌دهد و می‌نویسد: «آنچه که این روزها از میان تحلیل‌ها و واکنش‌های مختلف می‌توان به خوبی رد و نشان آن را گرفت، نگرانی فزاینده طیفی است که رسیدن به هر گونه توافق در مذاکرات هسته‌ای را خطری بالقوه برای منویات، اغراض و اهداف خود می‌داند و ابایی ندارد که در شرایط خطیر فعلی اوج ناخشنودی و نگرانی خود را پنهان کند. نکته‌ای که نشان می‌دهد بر خلاف ادعاها و پروپاگاندای سیاه برخی طیف‌ها مذاکرات در مسیر مثبتی قرار داشته و موفقیت آن محتمل است.»
ذوق‌زدگی از دیدار روحانی و کامرون
روزنامه‌های اصلاح‌طلب همچنین چند ماه قبل از آذر ماه و زمانی که رئیس جمهور با نخست وزیر انگلیس دیدار کرد با ذوق‌زدگی شدید از این رویداد به پوشش آن پرداختند: "تحول تاریخی دیپلماسی"، "دیدار تاریخی در نیویورک"، "روحانی-کامرون؛ دیدار پس از 36 سال"، "پایان 35 سال رابطه سرد"، "روحانی و کامرون به هم رسیدند"، "پاره‌ای از تاریخ ساخته شد"، "طلسم دیدار مقامات بلندپایه ایران و بریتانیا شکست" و "بهار روابط تهران-لندن" تیترهایی بود که اکثر روزنامه‌های اصلاح‌طلب به عنوان تیتر اول خود در واکنش به دیدار روحانی و کامرون انتخاب کردند. نکته جالب توجه اینکه همین رسانه‌ها پس از اظهارات موهن نخست‌وزیر انگلیس در حامی تروریسم معرفی کردن ایران – که تنها چند ساعت بعد از دیدار با روحانی بیان شد- ترجیح دادند خبر را سانسور و ماجرا را به سکوت برگزار کنند.
مواضع رسانه‌های اصلاح‌طلب ماه‌های ابتدایی مذاکرات
روزنامه‌های اصلاح طلب در ماه‌های ابتدایی مذاکرات در سال 92 نیز با خوشبینی مفرط نسبت به مذاکره با غربی‌ها، با انتخاب تیترهای تهی‌مایه و توخالی تلاش کردند، مذاکره را منجی کشور نشان دهند، از جمله: "شرق: فروپاشی سازمان تحریم آغاز شد"، "آرمان: تا 2 ماه دیگر تحریم‌ها کاملاً برداشته می‌شود"، "اسرار: فشار کری منجر به تعویق تحریم‌ها شد"، "ایران: تحریم‌ها رو به پایان است"، "فرهیختگان: دستاورد دولت روحانی در صدمین روز؛ پایان هزار و یک شب هسته‌ای"، "اعتماد: دستان بن‌بست شکن ظریف- کری"، "ایران: عبور از بحران 10 ساله در 100 روز"، "گسترش صنعت: تحریم‌ها ترک خورد"، "اعتماد: مرگ تحریم‌ها"
سخن پایانی
تلاش برای ارائه تصویری غیرواقعی از مذاکرات هسته‌ای و گره زدن همه مشکلات کشور به مذاکرات که بزک کردن چهره دشمن را نیز در پی داشت، رویکردی است که بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم در دستور کار جدی اصلاح‌طلبان و همراهان دولت قرار گرفته است و روزنامه‌های پرتعداد این جریان به قدری در این مسئله ناشیانه عمل کرده‌اند که به "سفارت‌خانه‌های کاغذی" کشورهای غربی در داخل مشهور شدند. البته به نظر دیدبان عدم نتیجه بخشی مذاکرات وین، بار دیگر غیرحرفه‌ای بودن رسانه‌های اصلاح‌طلب و القائات غیرواقعی چهره‌های سیاسی این جریان را نشان داد.