دیدبان: با مصوبه اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام مبنی بر انتخاب رییس‌کل بانک مرکزی با پیشنهاد رییس‌جمهور، استقلال بانک مرکزی زیر سوال می‌رود.

به گزارش افکارنیوز، بعد از آنکه مجمع تشخیص مصلحت نظام مصوب کرده بود که رییس کل بانک مرکزی بنا به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و پس از تصویب هیات دولت، با تایید و حکم رییس‌جمهور منصوب شود، شیوه نصب رییس کل بانک مرکزی ۲۴ آبان‌ماه مجددا مورد بررسی قرار گرفت و قرارشد تا رییس کل بانک مرکزی ایران به پیشنهاد رییس‌جمهور و پس از بحث و بررسی و در صورت تمایل دفاع رییس کل از خود در هیات دولت، با رای دو سوم اعضای هیات دولت تصویب و با تایید حکم رییس‌جمهور تعیین شود.

این مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال حاضر از نگاه کارشناسان و اقتصاددان، استقلال بانک مرکزی را تامین نخواهد کرد و دست دولت را در استقراض از بانک مرکزی باز می‌کند. در همین رابطه، جمشید پژویان در گفت‌وگو با «افکارنیوز» تاکید کرد: با مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام، استقلال بانک مرکزی تامین نخواهد شد.

وی افزود: دلیل من این است که وقتی رییس‌جمهور، رییس‌کل بانک مرکزی را بتواند عوض کند، یعنی رییس‌کل بانک مرکزی مطیع رییس‌جمهور است.
استاد دانشگاه علامه‌طباطبایی تصریح کرد: بر این اساس، اگر یک زمانی دولت و رییس‌جمهور از بانک مرکزی بخواهند که پول چاپ کند و یا از بانک مرکزی پول بگیرند، رییس‌کل بانک مرکزی چاره‌ای جز انجام این کار ندارد، چون اگر این کار را انجام ندهد، عزل می‌شود.

آسیب‌های عدم استقلال بانک مرکزی
پژویان در ادامه درباره آسیب‌ها و پیامدهای عدم استقلال بانک مرکزی در نظام پولی کشور، عنوان کرد: به طور معمول دولت‌ها کوتاه‌نگر هستند و در جهت این‌که هزینه‌های خود را افزایش دهند، یک نوع رقابتی وجود دارد، بنابراین اگر بتوانند از نظام پولی و بانک‌ها استفاده کنند، خب این کار را می‌کنند.

وی متذکر شد: سال‌ها به صورت دستوری بانک‌ها را وادار می‌کردند که به شرکت‌های دولتی و یا بخش‌های خاص وام دهند. این یعنی از جیب مردم پول بدهند، چون بانک‌ها که خودشان چیزی ندارند و هر چه هست، سپرده‌های مردم است.
استاد دانشگاه علامه‌طبایی یادآور شد: این بدیهی است که این تصمیمات دولت‌ها در جهت کل منافع اقتصاد می‌تواند نباشد، چون کنترل نمی‌شود و هیچ‌کجا نظارتی وجود ندارد.

دنیا به‌گونه دیگری عمل می‌کند
پژویان با بیان این‌که در دنیا به این شکل نیست و بانک‌های مرکزی دارای استقلال هستند، گفت: در بعضی از کشورها بانک‌های مرکزی سهامدار دارند و سهامداران آنها، گاها همین بانک‌های خصوصی هستند، بنابراین سهامداران رییس‌کل بانک مرکزی را تعیین می‌کنند؛ نه دولت و رییس‌جمهور.

وی در پاسخ به این پرسش «افکارنیوز» که با وجود این مصوبه، می‌توانیم بگوییم در آینده برخلاف آنچه را که رییس‌کل بانک مرکزی در روزهای اول فعالیت خود شرط گذاشته بود که بانک مرکزی باید مستقل باشد، بانک مرکزی دیگر قوی و مستقل نخواهد بود؟ اظهار داشت: دقیقا همین‌طور است؛ بانک مرکزی استقلال نخواهد داشت.

رییس سابق شورای رقابت افزود: بانک مرکزی استقلال نخواهد داشت تا توان نظارت و کنترل روی وظایف خود که حفظ ارزش پول است، داشته باشد. به عبارتی، نظارت بر بانک‌های دیگر، کنترل اعتبارات -به خصوص اعتباراتی که به دولت داده می‌شود-، کنترل نقدینگی و جلوگیری از این‌که دولت بخواهد کسری بودجه خود را از آن طریق جبران کند.

دولت منضبط نمی‌شود
پژویان با بیان این‌که در این شرایط دیگر نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که عملکرد دولت منضبط شود، عنوان کرد: البته انضباط دولت به بخش‌های مختلف دیگری هم بستگی دارد، اما در زمینه استقراض از بانک مرکزی، انضباط دولت را زیر سوال می‌برد.

وی در پاسخ به این پرسش که عملکرد سیستم بانک مرکزی دولت یازدهم را چطور ارزیابی می‌کنید؟ خاطرنشان کرد: عملکرد بانک مرکزی با گذشته تفاوت آن‌چنانی نداشته است؛ البته بانک مرکزی به طور کلی منضبط‌تر شده است. برای مثال در کنترل نقدینگی و نظارت بر بانک‌های تجاری.