دیدبان: رئیس جمهور محترم جناب آقای روحانی در روز چهارشنبه 30 مهر و در طی سفر استانی به استان زنجان،‌ در جمع مردم این استان سخنرانی داشتند که این سخنرانی از منظرهای مختلف قابل نقد است. قبل از ورود به انتقادات یک پیش مقدمه لازم است.

1- مجلس شورای اسلامی کلیات طرح حمایت از آمرین به معروف و ناهیان از منکر و موارد جزئی تر این طرح را در مهرماه امسال تصویب کرد و برای بررسی به شورای نگهبان ارسال کرد اما به یکباره رسانه های اصلاح طلب و رسانه های نزدیک به دولت تمام توان خود را برای تخریب این طرح به کاربسته و برخی از رسانه ها و روزنامه های زنجیره ای تلاش کردند با فضا سازی و جنگ روانی این طرح را تحت فشار افکار عمومی قرار دهند. اقداماتی نظیر مرتبط دانستن حادثه ی اسیدپاشی اصفهان به آمران به معروف و تلاش برای خشن نشان دادن معتقدین به این اصل و هنجار دینی از جمله اهداف این جریان های فکری و سیاسی بوده است. گذشته از فضاسازی جهت دار این رسانه ها و تلاش رسانه های دولتی برای مشوش کردن اذهان افکار عمومی نسبت به فرضیه ی واجب امر به معروف و نهی از منکر، انتقادات دولت به این اقدام مجلس و بیان عدم اجرای آن، رفتاری است که مسلما مورد انتقاد جدی می باشد.

2- اصولا یکی از انتقادات این جریان ها به رئیس جمهور سابق این بود که دولت باید مطیع مجلس باشد و قوانین مصوب مجلس بعد از تأیید شورای نگهبان را برای دولت لازم الاجرا است و دولت نباید در مقابل قانون رسمی کشور گردن فرازی کند. جالب اینکه این مسأله تبدیل به موضوعی مهم برای رئیس جمهور محترم شده و بخش مهمی از سخنان رئیس جمهور درسفر استانی زنجان حول این موضوع و انتقاد تلویحی نسبت به این طرح بوده است.

3- دیدبان معتقد است که به بهانه  تأکید وجود این اصل و فریضه در قانون اساسی نباید از تبدیل شدن این اصل دینی و شرعی به قانون اجرایی و عادی کشور جلوگیری کرد. بدیهی است برای تبدیل شدن این فرضیه به عنوان یک هنجار اجتماعی و همچنین حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، قوانین عادی به تصویب مجلس شورای اسلامی برسند.

4- انتقاد دوم به این بخش از سخنان رئیس جمور است که ایشان،‌ همگانی بودن امر به معروف و نهی از منکر را به معنای آمر به معروف بودن و ناهی از منکر بودن تمام ایرانیان دانسته اند. (اینکه امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه همگانی است بدان معناست که77 میلیون جمعیت کشور آمر به معروف و ناهی از منکر هستند و باید به یاد داشته باشیم که این فریضه الهی یک عمل متقابل نیز محسوب می‌شود). این در حالی است که در جامعه منکرات مهمی وجود دارد که توسط همین افراد جامعه صورت می پذیرد. آقای رئیس جمهور اینکه عملی وظیفه ی همگانی باشد به معنای ملتزم بودن همه ی افراد جامعه به آن وظیفه و عمل کردن به آن نیست. به عنوان مثال اینکه بر نماز بر همه واجب است آیا به معنای نماز خواند تمام افراد جامعه است؟!

5- نقد سوم به سخنان رئیس جمهور این است که نباید امر به معروف و نهی از منکر را با ناامنی مرتبط دانسته شود. دکتر روحانی در بخشی از سخنان خود در زنجان این هشدار را به مجلس داد که طرح مصوب مجلس ممکن است باعث ناامنی در جامعه شود. جدای از بررسی و بحث در مورد چگونگی شکل گیری رابطه ی بین این دو مؤلفه و متغیر. سؤال اصلی این است که آقای رئیس جمهور آیا از بین رفتن گناهان و زمینه های انحراف در جامعه باعث از بین رفتن امنیت می شود یا آلوده شدن جامعه باعث ناامن شدن ذهن و جان جامعه می شود. آقای رئیس جمهور امنیت فقط سلبی نیست بلکه ایجابی هم ست و از آن گذشته تنها ظاهری نیست بلکه امنیت فکری و روحی را هم شامل می شود. البته به گزارش دیدبان این سخن رئیس جمهور توسط رسانه های مغرض و وابسته با حادثه ی اسیدپاشی اصفهان مرتبط دانسته شد و تفسیرهای مغرضانه در مورد فرضیه ی امر به معروف و نهی از منکر رقم خورد.

6- انتقاد چهارم به سخنان رئیس جمهور محترم در زنجان حول این موضوع است که طرح مجلس درصدد حمایت از آمرین به معروف و ناهیان منکر است نه مشخص ساختن مصادیق معروف و منکر، از آن گذشته اگر هم طرح مجلس به مصادیق اشاره کند، این شورای نگهبان است که با مبانی فقهی و قانونی باید این طرح را بررسی و اشکالات آن را بر طرف کند. نه اینکه رئیس جمهور در یک سخنرانی عمومی به نقد طرح مورد نظر بپردازد. از همه مهمتر مصادیقی که رئیس جمهور محترم بر شمردند یا اقتضای قانونی و قضائی برای برطرف ساختن آن وجود دارد و یا اینکه دولت مسئول مستقیم اصلاح آن است. لذا قیاس فرضیه ی امر به معروف و نهی از منکر با این دست از آسیب های اخلاقی و رفتاری اشتباه بوده و باعث نتیجه گیری اشتباه می شود.

7- اساسا از منظر اندیشه ی اسلامی، امر به معروف و نهی از منکر از سایر فرضیه ها و احکام اهمیت بیشتری دارد و آن زنده کردن فریضه هاست. به عبارت دیگر کسی که در تنهایی کار نیکی انجام می دهد و نماز به جای می آورد هر چند به وظیفه ی خود عمل می کند اما باعث فراگیر شدن آن لزوما در جامعه نمی شود بلکه این فریضه ی امر به معروف و نهی از منکر است که باعث اقامه شدن سایر احکام در جامعه می شود یا حداقل جامعه برای شکنندگان حریم های دین نا امن می شود. هر چند لزوما منجر به بر چیده شدن گناه در ابتدای امر در جامعه نمی شود. لذا نباید امر به معروف و نهی از منکر را در ردیف سایر فرائض و احکام واجب دانست.

8- نقد بعدی بر سخنان رئیس جمهور این نکته ی مهم است که برای مسلمان ایرانی هیچگاه سبک زندگی غربی غایت و هدف نیست که یک ایرانی مسلمان در حسرت زندگی غربی باشد. به نظر می رسد طرح سؤالاتی نظیر این مطلب که: " توسعه کشور، بالاترین امر به معروف است و باید کاری کنیم که کشورمان در مسیر توسعه قرار گیرد، چرا باید اینگونه باشد که وقتی یک ایرانی مسلمان به یک کشور صنعتی غربی می‌رود، حسرت زندگی غربی را داشته باشد؟" این طرز تلقی اولا طرح سبک زندگی غربی به عنوان غایت و هدف زندگی برتر است و ثانیا مداخله دادن اموری حاشیه ی و مورد بحث به موضوع امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ی اسلامی است.

9- شاید مهمترین نقد نگارنده به سخنان رئیس جمهور به این بخش از سخنان است که دعوت کوفیان و سپاهیان عمر بن سعد از سوی امام حسین (ع) به حق و حقیقت با مذاکره در عرف سیاسی امروز مقایسه شد. این در حالی است که امام حسین (ع) مظهر مقاومت و ایستادگی بر روی اصول بود نه مظهر سازش. از این رو تلاش حضرت به منظور صحبت با کوفیان و سپاه دشمن تنها برای رستگاری آنان و رهنمون شدن به حق و حقیقت بوده است نه مذاکره و معامله سیاسی. از این رو استفاده از سیره ی عمیق و متعالی حسینی (ع) برای توجیه روند کند مذاکرات هسته ای، از سوی یک رئیس جمهور روحانی که سابقه ی طولانی در خطابه و منبر دارد؛ غیر قابل قبول است.

10-  و نقد آخر اینکه توبه حر و پذیرش توبه ی حر از سوی امام حسین (ع) هر چند قابل الگوگیری در جامعه ی امروزی می باشد اما نباید جای شخصیت ها و ویژگی شخصیت ها جابجا شود. حر هیچ بی احترامی به امام حسین (ع) روا نداشت و وقتی سخنان حضرت در وی اثر کرد، حر با پذیرش اشتباه خود و با توبه در محضر امام حسین (ع) مسیر خود را از یزیدیان جدا کرد و به همگان اعلام کرد که من حسینی هستم، ‌نه یزیدی. لذا توبه ی حر علنی، آشکار و از روی آگاهی بود و با مشخص شدن خطوط از جناح دشمن بود. به این رجز حر بن یزید ریاحی در روز عاشورا دقت کنیم.

انی انا الحر و ماوی الضیف/ اضرب فی اعناقکم بالسیف/ عن خیر من حل بارض الخیف/ اضربکم و لا اری من حیف.

من حر هستم که میزبان میهمان هایم/  شمشیرم را بر شما فرود می آورم/ و از بهترین کسی که ساکن سرزمین بلا شده است حمایت می کنم/  می زنم شما را و باکی ندارم.