به گزارش دیدبان به نقل از رویش، برنامه این هفته ثریا با موضوع بحران آب در حوزه زاینده رود و با حضور مهرزاد احسانی، مدیر کل منابع آب حوزه آبریز مرکز ایران و دبیر کمیته ملی زاینده رود به روی آنتن شبکه اول سیما رفت. این برنامه که به خوبی خشکی مطلق زاینده رود رد اصفهان را به تصویر کشید، گویای مطالب بی طرفانه و علمی در مورد معضل خشکی زاینده رود بود.در این برنامه مستندی صحبت های برخی مسئولین و صاحب نظران استان های اصفهان، چهارمحال و بختیاری و ... پخش شد که حاوی نکات مهمی بود. نابودی کشاورزی اصفهان در اثر کمبود آب، تأثیر آب مورد نیاز صنایع آلاینده موجود در اصفهان، مهاجرت از استان های مجاور و افزایش جمعیت اصفهان و نیاز بیشتر به آب شرب در اصفهان، انتقال آب به یزد و ... از جمله مباحثی بود که در این برنامه بررسی شد.
بر روی زاینده رود بیش از حد توانش بارگذاری کردیم
احسانی در ابتدای برنامه در خصوص مشکلات کلی زاینده رود گفت: دو فاکتور اصلی باعث بروز مشکلات در حوزه زاینده رود شده است که اولین فاکتور به خشکسالی، که کل کشور را شامل می‌شود مربوط است و دومین عامل آن بارگذاری‌های بیش از حد توان حوزه زاینده رود بر روی منابع آب زاینده رود است.
وی در ادامه گفت: چون نکوآباد مقصد تامین آب برای باغات است، در آنجا آب را به گونه‌ای تنظیم می‌کنیم که بعد از برداشت باغات،آب را در رودخانه زاینده رود نداشته باشیم لذا ما آب مورد نیاز باغات چهارمحال و بختیاری و باغات اصفهان را در طول تابستان تامین می‌کنیم.
این کارشناس مسائل آب در خصوص حجم بارش و میزان آب وروی به سد زاینده رود گفت: خشکسالی جزئی از ذات زاینده رود است برای نمونه اسنادی مربوط به صد سال پیش در دست داریم که خشکسالی بسیار شدیدی را نمایش می‌دهد؛ در گزارشات تاریخی آمده است که هر سی تا چهل سال در این منطقه خشکسالی شدیدی رخ داده است.
مسئول حوزه زاینده رود در پاسخ به این سوال که باتوجه به سیکل خشکسالی هایی که در این حوزه رخ می‌دهد، آیا برنامه ریزی های صرت گرفتهبرای مهار این امر مبتنی بر پیش بینی درست بوده است گفت: حکومت صفویه هم به همین فکر افتاد تا بتواند از منابع آب اطراف در زمان خشکسالی به این حوزه کمک کنند که در نهایت در اوایل 1330 به این فکر افتادند که بخشی از آب کارون را به زاینده رود الحاق کنند و در دوره قاجار به این طرح اهتمام ورزیده شد و در سال 1333 تونل کوهرنگ یک افتتاح شد و اینها همگی نشان از آن دارد که از گذشته چنین دغدغه هایی برای مدیرت زاینده رود مطرح بوده است.
در ده سال اخیر بارندگی در زاینده رود به کمترین حد رسیده است
مهندس احسانی با ارائه اسلایدهایی خاطر نشان کرد: اگر ما به آمار دراز مدت نگاهی بیندازیم از سال 1331 تا کنون رفتارهای طبیعی مشابهی را در زاینده رود مشاهده می‌کنیم؛ از سال 1350 تا 1393 را اگر نگاه کنیم می‌بینیم که یک روند تقریبا ثابتی برای فرو رفتن در خشکسالی در این منطقه داریم و اگر از سال 1350 تا 1393 متوسط باران را 1400 میلیمتر در نظر بگیریم ، از سال 1389 تا 1393 متوسط بارندگی در این منطقه زیر 1400 میلیمتر است.
وی در خصوص نسبت آب معادل برف به کل بارش‌ها اظهار داشت: آمار نشان می‌دهد که در سال‌های 1350 حدود 70درصد تامین آب این ناحیه بصورت برف بوده است و نهایتا امروز این منبع تامین آب به 45 درصد رسیده است که از سیر نزولی شدیدی حکایت می‌کند.
روند 20ساله آب ورودی به سد زاینده رود، روندی کاهشی است
این کارشناس مسائل آب در خصوص روند آب ورودی به زاینده رود از سال 1371 تا 1393 خاطر نشان کرد: این روند کلی 20 ساله آب ورودی به سد زاینده رود، روندی کاهشی است؛ دوره خشکسالی زاینده رود در گذشته یک دوره یازده ساله بوده است که ما اکنون هفت سال خشکسالی شبیه آن گذرانده‌ایم.
احسانی در خصوص متوسط ذخیره سد زاینده رود در پایان شهریور ماه از سال 1355 تا 1393، گفت: ذخیره سازی آب در سد زاینده رود در سال‌های 1355 تا 1365 حدود یک میلیارد بوده است اما در سال‌های 1385تا 1393 این میزان به چهارصد میلیون رسیده است؛ در سال‌های 1350 با اینکه خشکسالی داشته‌ایم ذخیره سد در شرایط کاملا مساعدی بوده است اما در خشکسالی کنونی شرایط اینگونه نیست و این امر به دلیل بارگذاری‌های بیش از حدی است که در این منطقه صورت گرفته است.
مدیریت سد زاینده رود نه در دست اصفهان و نه در چهارمحال و بختیاری است
مهندس احسانی در پاسخ به این سوال که نحوه مدیریت سد زاینده رود به دست کدام استان است، اظهار داشت: مدیریت سد نه در اختیار اصفهان و نه در اختیار چهار محال و بختیاری است بلکه مدیریت سد در اختیار وزارت نیرو و بنده است؛ ما در ابتدای هرسال برنامه‌ای را تنظیم می‌کنیم که در آن پیش بینی می‌شود که میزان آب ورودی به زاینده رود به چه میزان است و مصارف هر ماه را هم کاملا مشخص می‌کنیم؛ ما براساس آمار دراز مدت و تحلیل‌های کارشناسان، تقریبا در سال‌های گذشته تحلیل اشتباهی نداشته‌ایم.
وی افزود: مدیریت سد زاینده رود در اختیار هیچ استانی نیست بلکه در ستاد آب کشور و در دفتر مدیریت به هم پیوسته منابع آب فلات مرکزی برنامه ریزی می‌شودو توسط آب منطقه‌ای اصقهان اجرا می‌شود.
امسال آب به سی و سه پل خواهد رسید
وی در ادامه افزود: در بهمن ماه سال گذشته جلسه‌ای با خبرگان صنف کشاورزی استان اصفهان داشته‌ایم که در آن جلسه قول دادیم که ما آب را در سد زاینده رود ذخیره‌سازی خواهیم کرد و حداکثر سیاست انقباضی را اعمال می‌کنیم و امسال خوشحال هستیم که آب شرق اصفهان باز شده است؛ و این مژده را می دهیم که امسال هم سی و سه پل آب خواهد داشت و هم شرق اصفهان کشاورزی خواهند کرد.
مهندس احسانی در خصوص چگونگی نظارت بر روی مصارف غیر مجاز، گفت: در این حوزه چند بازه حساس وجود دارد که یکی از آنها بالادست حوزه زاینده رود، دیگری بازه 112 کیلومتری سد مخزنی تا چم آسمان و دیگری از چم آسمان تا شبکه نکوآباد است؛ ما در این منطقه یک شرکت فرا استانی را به کار گرفته‌ایم و آن را در قسمت میانی که از سد مرکزی تا چم آسمان باشد، متمرکز کرده‌ایم که هدف از این شرکت نظارت بر برداشت‌های غیرمجاز،کنترل مصارف غیرمجاز و اجرای سیاست‌های کلان آب کشور بود.
وی در ادامه افزود: با تحقیقاتی که انجام شد به این نتیجه رسیدیم که 22 میلیون متر مکعب توسط چهار محال و بختیاری برداشت می‌شود و 22 میلیون متر مکعب توسط اصفهان آب برداشت می‌شود؛ اگر بخواهیم صادقانه بگوییم آب برداشتی غیرمجاز از این حوزه عدد بزرگی نیست و از این 44 میلیون متر مکعب ما فقط 3.6برداشت غیر مجاز داشته‌ایم.
چگونه فولاد مبارکه به اصفهان آورده شد؟
احسانی در خصوص مدیریت آمایش صنعتی در این حوزه گفت: این مطلب برای خود من هم سوال است که چرا برخی از صنایع بزرگ از این منطقه سردرآورده‌اند؛ وی در ادامه افزود: یکی از مدیران اجرایی رده بالای کشور می‌گفت که قرار بود در دهه 60 فولاد مبارکه به هرمزگان برود اما چون در آن زمان جنگ بود و فکر می‌کردیم که این صنایع، صنایع مادر است کمیته‌ای تخصصی شکل دادیم و در نهایت اصفهان پیش بینی شد و اتفاقا تنها پارامتری که بعنوان محدود کننده مطرح نبود، آب بود.
مهندی احسانی تصریح کرد: شورای عالی آب بالاترین مرجع تصمیم‌گیری براساس قانون است که رئیس این شورا رئیس جمهور است؛ این شورا از سال 1380 تا سال 1390 هفتجلسه داشته است اما در دولت جدید هشت جلسه برگزار کرده است که در این جلسات دوجلسه صرفا به زاینده رود اختصاص داده شده است لذا زاینده رود مورد توجه خاص مقامات کشوری بوده است.
این کارشناس مسائل آب در خصوص تغییر الگوی کشت گفت: تازمانی که ما در کشاورزی یارانه آب و برق می‌دهیم همه طرح‌ها قابل توجیه است بنابراین این مسائل برمی‌گردد به سیاست‌های تحمیل شده به وزارت نیرو؛ درواقع این یکپارچگی مدیریت نبوده است که کشاورزی ما را ببرد به سمتی که کشت‌های آن استراتژیک‌تر و کم آب تر باشد.
احسانی تصریح کرد: در شرق اصفهان یکی از ماموریت‌هایی که استانداری دارد این است که معیشت مردم را تغییر بدهد و به سمت سایر الگوهای کشاورزی برویم.