دیدبان: زود است که بگوییم "تاریکی و وحشت" از شهرها و خیابانهای سوریه بیرون رفته است. اما هنگامی که مردم سوریه در 13 خرداد 93 به پای صندوق های رای رفتند، بارقه ای از امید در دلهایشان وجود داشت که سال جاری میلادی برایشان خوش یمن و مبارک باشد. انتخاب بشار اسد مفهوم بسیار عمیقی به لحاظ سیاسی برای ملت سوریه دارد. این انتخابات جایگاه بشار اسد را در سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی تثبیت کرد. علی رغم این که آمریکا و غرب با تردید نسبت به سلامت این انتخابات نگاه می کنند، اما این انتخابات در محیطی کاملاً آزاد و دمکراتیک برگزار شد و ناظران بین المللی سلامت این انتخابات را تایید کردند. این یادداشت به بررسی اوضاع فعلی سوریه بعد از شروع دوره جدید ریاست جمهوری بشار اسد از دریچه سیاسی- امنیتی خواهد پرداخت.
سخنرانی تحلیف: ترسیمی از چشم انداز سوریه پس از بحران
محورهای اساسی در سخنرانی روز تحلیف بشاراسد بدین شرح بود:
1. دعوت از همه گروه های مخالف برای مذاکره با دولت سوریه زیر یک سقف: به نظر می رسد که این دعوت خیلی تاثیر و کارایی نخواهد داشت. گروه های تروریستی همچنین به فعالیت خود در سوریه ادامه خواهند داد، لذا دولت سوریه مصمم است که گروه های تروریستی را نابود کند. گروه های مخالف غیرمسلح در خارج هم مایل هستند که دولت سوریه کنار رفته و یک شورای انقلابی تشکیل و قدرت را در دست بگیرد ولی با توجه به انتخابات بشاراسد و قسم وی، امکان بروز چنین تحولی در سوریه وجود ندارد.
2. سرکوب گروه های تروریستی با تاکید بر آزادسازی رقه و حلب: از نظر دولت در واقع بعد از گذشت 40 ماه از بحران سوریه، تنها راه باقی مانده راه نظامی است. راهکار نظامی تنها پاسخگوی مشکلات سوریه خواهد بود، زیرا سوریه همه مسیرها را برای رسیدن به یک راه حل سیاسی طی کرده است.اکنون دولت و نیروهای مسلح سوریه با تشکیلیک جبهه قدرتمند در برابر گروهک های تروریستی، کشور خود را از وجود این گروهک ها پاکسازی می نمایند.
3. انتقاد از ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس خصوصا قطر و عربستان: دولت سوریه در یک فرآیند زمانی کوتاه با کشورهای عرب خلیج فارس رابطه برقرار نخواهد کرد. به هر حال سوریه با توجه به تجربه ای که در سیاست خارجی دارد، سعی خواهد کرد با یارگیری جدید در کشورهای اروپایی(علاوه بر متحدین قدیمی) از انزوای سیاسی خارج شود.
وضعیت مناسب و تضمین شده اقلیت های سوریه
در سوریه ۱۸ طایفه مذهبی پراکنده حضور دارند. مهم ترین این طوایف، مسیحی ها، ارمنی ها، دروزی ها، علوی ها و اسماعیلی ها هستند. چون اقلیت ها حس می کنند نظام سکولار و لائیک بشار اسد بهتر از منافع آن ها حمایت می کند و در حقیقت در کنار نظام سوریه هستند. نگرانی این اقلیت ها این است که نظام بشار اسد سقوط و یک دولت با گرایش های دینی حاکمیت را به دست بگیرد که اقلیت های سوریه را سرکوب خواهد کرد.
ثبات در چینش مهره های قدرت
یکی از ویژگی های سوریه این است که در تغییر مهره های کلان و بالای نظام خیلی با احتیاط عمل می کند و سعی می شود که مهره های مورد اطمینان همچنان در مسئولیت های خودشان باقی بمانند. لذا تغییرات اساسی تا کنون صورت نگرفته و بشار اسد هم زمانی که سوگند ریاست جمهوری را انجام داد، به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
خروج فاروق الشرع معاون اول رئیس جمهور سوریه، نشان می دهد تغییراتی تنها در سطح هرم قدرت صورت گرفته و هنوز تغییرات اساسی صورت نگرفته است. جدا از این، فاروق الشرع ۲۲ سال به عنوان وزیر خارجه و ۸ سال هم معاون رئیس جمهور بوده است، به دلیل بیماری و سکته مغزی قادر به انجام وظایف خود نیست. کنار رفتن ایشان هم اقتضا می کند که یک شخصیت دارای وزنه و جایگاه خاصی در میان اهل سنت جای ایشان را بگیرد.
همانطور که چند روز پیش شاهد بودیم انتخاب وائل الحلقی به عنوان نخست وزیر (مامور تشکیل کابینه)، ولید المعلم به عنوان معاون نخست وزیر (با حفظ سمت در ریاست وزارت خارجه)، فهد جاسم الفریج به عنوان وزیر دفاع این فرضیه را دوباره به اثبات رساند که مولفه های نظام سیاسی سوریه به گونه ای است که تغییرات در لایه های اول قدرت با احتیاطهای بیشتری انجام می شود.
کفه سنگین پیروزی های میدانی بشار اسد
در سایه اعتراف به شکست جامعه جهانی برای کنار زدن بشار اسد از قدرت، وی تلاش های تازه ای را برای تصاحب شهرهای از دست رفته آغاز کرده است و تلاش دارد به پیشروی های خود ادامه دهد.آخرین پیروزی برای بشار اسد و متحدانش مربوط به آزاد سازی شهر استراتژیک «ملیحه» بود.23 مرداد، پس از 135 روز از آغاز عملیات نظامی در شهر ملیحه ارتش سوریه با کمک مجاهدین شیعه (حزب الله،تیپ فاطمیون و مجاهدان عراقی) موفق به تصرف کامل این شهر مهم شد.
شهری که تروریستها در طی دوسال اخیر آنچه توانستند در تبدیل آن به دژی مستحکم و غیر قابل نفوذ به کار گرفته بودند. تحلیلگران نظامی معتقدند همانطور که تصرف شهر مهم و استراتژیک «قصیر» در نزدیکی مرز سوریه با لبنان توسط حزب الله و ارتش سوریه منشا تحولات بنیادین و تغییر شیوه عمل ارتش سوریه از حالت تدافعی به حالت تهاجمی و بازپس گیری مناطق مختلف سوریه از تروریستهای تکفیری شد و همانطور که تصرف شهر مهم «یبرود» در کوههای «القلمون» (مرز سوریه با لبنان) ضربه بسیار سهمگینی به وجهه، توان نظامی و عملیاتی تروریستهای تکفیری در سوریه وارد آورد، تصرف ملیحه نیز سرآغازی برای پایان کار و نابودی کامل تروریستهای منطقه غوطه شرقیه دمشق خواهد بود.
دو روش برجسته در پیروزی های بشار اسد
دو روش تاثیر زیادی در عقب نشینی نیروهای تروریستی از مناطق مورد تصرفشان در استانهای اشغالی سوریه موثر بود که گزارشهای منابع منتفذ، حاکی از آن است که باز هم این روشها در سوریه ادامه پیدا خواهد کرد.
اولین روش محاصره تروریستها در مناطق استقرار، قطع کامل راههای امدادی، عدم اجازه برای ورود آب و مواد غذایی، پشتیبانی نظامی و پزشکی، بمبارانها و گلوله بارانهای سنگین هوایی، وارد کردن حداکثر تلفات انسانی و نظامی به تروریستها و در نهایت توافق برای تسلیم یا تحویل سلاح و خروج باقیمانده تروریستهای تکفیری از منطقه مورد نظر است. این روش به «سناریوی حمص» هم شهرت دارد؛ چرا که این عملیات در شهر حمص اوایل سال جاری خورشیدی با موفقیت به سرانجام رسیده بود.
دومین روش، بمب های بشکه ای است که از بالگردهای ارتش سوریه به سمت مواضع تروریستها انداخته می شود. حتی آمریکایی ها هم در جلسات مذاکراتشان در مورد سوریه، اذعان کرده اند که این روش به لحاظ خراب کردن روحیه مخالفین بشار "موثر(effective)" بوده است.
جمع بندی
دیدبان معتقد است که این انتخابات و انتخاب بشار اسد برای یک دوره ریاست جمهوری ۷ ساله، می تواند سوریه را به سمت ثبات و آرامش هدایت کند و شرایطی را فراهم نماید که گروهک های تروریستی از سرنگونی نظام سوریه نا امید شوند. لذا انتخاب بشار اسد به مفهوم تقویت محور تهران–دمشق- بیروت و شکست مثلث قطر–عربستان–ترکیه در این عرصه خواهد بود.