به گزارش دیدبان به نقل از رجا، دکتر خوشچهره در ابتدای این نشست بیان داشت: یکی از دلایلی که سبب شد به این جلسه بیایم اهمیت این بحث است در روزهایی که توجهی بدان نمیشود. به خصوص در جمع جوانانی که دغدغه این بحث را یافته اند و پیشتازند.
وی افزود: مسئله بانکداری اسلامی از جنبهای شاید تنها نظام بانکی را در بربگیرد، اما از زاویهای کل نظام اقتصادی و بلکه نظام جمهوری اسلامی را در برمیگیرد. یکی از دغدغههایی که همواره در این موضوع مطرح است و مستند ورود خوبی بدان کرده است، تلقی ناکارآمدی اسلام در اداره کشور است. یکی از استدلالهای اصلی این تلقی، مبحث نظام بانکداری اسلامی است.
این استاد دانشگاه این تلقی انحرافی را سبب ایجاد نگرانی مشترکی در همه افراد دغدغهمند انقلاب دانست و گفت: از این جهت تلاش دوستان را واجد اهمیت میدانم. شاید به لحاظ هنری میتوانست قویتر باشد، اما به لحاظ پرداخت به این مسئله مهم واقعا جای تقدیر دارد و امیدوارم این دست مسائل در آینده قویتر دنبال شوند.
خوشچهره انتخاب اساتید و کارشناسان فیلم را مناسب عنوان کرد و بیان داشت: امروز این تلقی انحرافی، سمبلی برای ناکارامد دانستن نظام اقتصادی کشور از بُعد اسلامی شده است. لذا ضرورت تنویر افکار عمومی و متقابلا مراجع زیرربط نظام بانکداری بسیار بالا است. به خصوص ارتباط این بحث با مبحث اقتصاد مقاومتی. در میان دانشگاهیان این ایراد به نظام اقتصادی ما مطرح است. امروز جمهوری اسلامی نتواسنته ماموریت خود را در این زمنیه تمام و کمال انجام دهد. در حال حاضر جهان اسلام در عرصه مقدرات زندگی و به خصوص نظام اجتماعی کم دارد و در دنیا نشان داده که عقب است. البته استکبارستیزی و استقلالطلبی اسلام در دنیا خوب است اما نتوانسته خود را به عنوان نظام پیشرو در بحث عدالت معرفی کند.
وی مشکل اصلی را در عملنکردن به اسلام دانست و گفت: در جواب این افراد که میگویند اسلام نمیتواند پاسخگوی یک نظام جامع باشد، اتفاقا اشکال در عمل به اسلام نیست، بلکه اشکال از عدم عمل به اسلام است. در بحثهای تئوریهای نوین مدیریت به عناصری اشاره میشود که اتفاقا در اسلام است. یک اصل بسیار مهم که در اسلام وجود دارد این ایه شریفه است «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا». یعنی امانت را به اهلش بسپارید. حضرت علی (ع) میفرمایند مسئولیت در حکومت اسلامی امانت است. یعنی باید به اهلش سپرد.
این کارشناس اقتصاد خاطرنشان کرد: «اگر وظیفه درست انجام نشود، مردم رنج میبرند. لذا سلامت نفس در کنار تخصص مهم جلوه میکند. خیلی از مشکلات از این است که دیدگاههای صنفی و جناحی در انتخاب مسئول خود را نشان میدهد و انحراف شروع میشود. بخشی از اختلاسهایی که امروز در بانک اتفاق میافتد، از همین عدم نظارت بر افراد و انتخاب افراد ناسالم است.
خوشچهره با بیان آنکه "ما پس از انقلاب وارث ساختارهای به ارث رسیده شدیم"، گفت: یکی از ساختارها، ساختار سیاسی بود که شاه بود و یک حکومت دستنشانده که هدایش توسط سفارتهای امریکا و انگلیس رخ میداد. این ساختار را جمهوری اسلامی توانست عوض کند. این ساختار امروز متکی بر آرای مردم شکل گرفته است و مردم در تعیین مقدراتشان نقش اساسی دارند.
وی افزود: در یکی دیگر از ساختارها که توانستیم تغییراتی ایجاد کنیم، ساختار دفاعی کشور بود. شکلگیری سپاه، بسیج و... . اگر این دو را کنار بگذاریم، در ساختارهای دیگر محدود میشویم و میبینم در برخی حتی هیچ تغییری رخ نداده است. مثلا در نظام آموزش عالی کشور. عدم تناسب بازار کار با نیازهای نیرویی و مدرکگرایی پیش از این نیز بود، الان نیز هست. چون این اشکالات ساختاری بود. همچنین ساختار نظام اداری ما یک نظام تشریفاتی و پرهزینه بود و امروز نیز همانگونه است.
خوشچهره افزود: ما یک ساختار نظام بانکی را از پیش از انقلاب به ارث بردیم و چون این ساختار را تغییر ندادیم، همچنان مشکل داریم. بحث ظرف و مظروف است. ما ظرف را نگه داشتیم، مظروف را تغییر دادیم. در صورتی که ظرف همواره متناسب با مأموریت است. یعنی ساختار، متناسب با مأموریت، وظایف و اهدافی است یک نظام سیاسی- ارزشی برای خود دارد. حال اگر این نظام سیاسی- ارزشی ساختار را حفظ کرد، اما تنها فعالیت و کاربرد را عوض کرد، مشکل سر جای خود باقیست. پس ارتباط ساختار و برنامه به شدت مهم است. امروز نظام بانکداری اسلامی دچار این انحراف شده است. ظرف همان است اما مظروف را تغییر دادیم بنابراین تأثیر این مظروف را نیز کاهش داده است. آن فردی که نمیفهمد اشکال را از مظروف میگیرد. اما کسی که نگاه استراتژیگ دارد اشکال را از ظرف میداند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به قانون سال 62 بانکداری بدون ربا بیان داشت: بیش از 30 سال از اجرای این قانون میگذرد و ما وقت داشتیم تغییرات بنیادین در این ساختار ایجاد کنیم، اما نکردیم. و امروز که نگاه میکنیم همان نگرشها، عدم مدیریت و ضعف نظام کنترلی همچنان باقی است. امروز همه دولتها با گرایشهای سیاسی متفاوت و کارکردهای اقتصادی خیلی مشابه تا توانستند خود را به نفت وابسته کردند. امروز 70 درصد بودجه کشور به نفت وابسته است. این نفت تبدیل به پول ملی شده و مورد طمع دولتها قرار گرفته است. لذا چون نگاه کلان نداشتند و منافع مقطعی را ارجعیت دادند، خواسته یا ناخواسته به این دام افتادند. این اقتصاد نفتی از دل خود ناکارآمدی و فساد درمیآید.
خوشچهره تأکید کرد: در کشورهای غربی پمپاژ خون به اقتصاد از طریق بازارهای پولی و بازار سرمایه انجام میشود در حالی که در ایران قسمت زیادی از داراییها به جای فعالیتهای سازنده و مولد، صرف دلالی و سوداگری میشود و بدین صورت است که پولی به بخش مولد اقتصاد تزریق نمیشود.
وی افزود: همه اینها یعنی ما نیاز به طراحی ساختار و اصلاح آن داریم. البته این زمانبر و مخاطرهانگیز است. اما اشکال ما این است که این اراده را در این سی سال نکردیم. بخش زیادی از این اتفاق را به خوبی فیلم نمایش داد و نکات خوبی داشت.
خوشچهره نهایتا در پاسخ به این سوال که فکر میکنید "چرا با پخش این مستند در همایش بانکداری مخالفت شده است؟" بیان داشت: من دقیق نمیدانم علت این تصمیم آنها چیست. اما طبیعی است که نگران بودند که این مسائل رسانهای شود. لذا طبیعی است که ابدا دولت و مسئولین اجرایی حوزه بانک اجازه نخواهند داد که چنین محتوایی رسانهای شود.