به گزارش دیدبان به نقل از عیار آنلاین، موقعیت ممتاز جغرافیایی ایران یکی از امتیازات مهم برای اقتصاد کشور است که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است. این ویژگی در بعد زمینی به علت قرار گیری ایران در محل اتصال قاره های آسیا و اروپا موجب شده تا پتانسیل بالایی برای ترانزیت بار از مسیر ایران وجود داشته باشد. مشابه با این وضعیت در حمل و نقل هوایی نیز وجود دارد به نحوی که موقعیت جغرافیایی ایران باعث شده تا امکان عبور تعداد قابل توجهی پرواز از آسمان ایران وجود داشته باشد.
سالانه در حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار هواپیما از فراز کشور عبور می­کنند[۱] و درآمد کشور از محل عوارض فرازپروازی به طور متوسط به ۱۴۰ میلیون دلار می رسد. بنا به اظهار کارشناسان، این تعداد پرواز درصورت رفع موانع، تا ۲ برابر قابل افزایش است.[۲]
فراز پروازی
مسئولیت هدایت هواپیما در آسمان ایران بر عهده­ی اپراتور های مرکز کنترل فضای کشور است. با تصمیم این افراد، مسیرهای پروازی و ارتفاع پرواز در دسترس، به هواپیما­های در حال عبور تخصیص می­یابد. هر چه ارتفاع پروازی بیشتر و مسیر اختصاص داده شده کوتاه تر باشد، هزینه­ی سوخت و استهلاک هواپیما و زمان تلف شده مسافرین در پرواز کمتر خواهد شد و جذابیت عبور از آسمان ایران افزایش پیدا خواهد کرد.
از طرف دیگر، مسئولیت تصمیم گیری در مورد سرمایه­گذاری و توسعه­ی زیرساخت های مخابراتی، تعامل با مراکز کنترل فضای کشور های همسایه، تعریف مسیرهای جدید پروازی، مذاکره با شرکت های هواپیمایی که پتانسیل عبور از آسمان ایران را دارند و مانند آن در اختیار مدیران شرکت فرودگاهها، به ویژه مدیران عملیات هوانوردی شرکت است. این مدیران هستند که به منظور افزایش ظرفیت کشور در پذیرش پرواز های عبوری، باید درآمدها را به سمت سرمایه گذاری در زیرساخت های مخابراتی سوق دهند تا آسمان کشور از ایمنی کافی برای پروازهای عبوری برخوردار شود. یا اینکه در مذاکره با کشورهای همسایه و نهاد های نظامی متولی امنیت آسمان کشور، مسیرهای عبور جدید و کوتاه تر را ایجاد کنند.
در حال حاضر، اگرچه فعالیت­ های فوق، کم و بیش انجام می­ شود، ضروری است برای تسریع در اجرایی شدن این موضوع برای مجریان آن عوامل انگیزشی در نظر گرفته شود.به عبارت دیگر درحال حاضر انگیزه­ ی درونی کافی برای بالفعل کردن ظرفیت­ های بالقوه­ ی جذب پروازهای عبوری در مدیران عملیات هوانوردی و کارکنان مرکز کنترل فضای کشور وجود ندارد.
با توجه به درآمد زا بودن این طرح به منظور رفع این نقیصه و ایجاد انگیزه­ ی درونی در کارکنان و مدیران برای افزایش پرواز های عبوری، پیشنهاد می­ شود دست­کم %۵ از رشد درآمد سالیانه­ی پرواز های عبوری، نسبت به سال قبل، در قالب کارانه به کارمندان مرتبط مرکز کنترل فضای کشور و مدیران عملیات هوانوردی در شرکت فرودگاههای کشور پرداخت شود.
امید می­ رود در اثر اعمال این سیاست، انگیزه درونی متولیان کنترل فضای کشور در راستای افزایش تعداد پرواز های عبوری قرار گیرد و شاهد افزایش درآمد فرازپروازی، چه از ناحیه­ ی توسعه­ ی زیرساخت ها و مسیرهای پروازی کوتاه تر و چه از ناحیه­ ی افزایش کیفیت هدایت در مسیرهای موجود صورت باشیم.
لازم به ذکر است در اسناد بالادستی کشور نیز به این شیوه برای ارتقای بهره وری عملکرد کارکنان دولت توجه شده است که مفاد قانونی آن عبارتند از:
فصل پنجم برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور: اقتصاد
ماده-۶۹
در راستای تحقق اهداف سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، رقابتی نمودن اقتصاد و دستیابی به افزایش سهم ارتقای بهره وری کل عوامل تولید در رشد اقتصادی و برای برنامه ریزی، سیاستگذاری، راهبری، پایش و ارزیابی بهره وری کلیه عوامل تولید (نیروی کار، سرمایه، انرژی و آب و خاک) سازمان ملی بهره وری ایران به صورت موسسه دولتی وابسته به معاونت نسبت به تدوین برنامه جامع بهره وری کشور شامل شاخص های استاندار بهره وری و نظام اجرایی ارتقای بهره وری شامل توزیع نقش ها و مسوولیت ها در کلیه بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعم از بخش دولتی و غیر دولتی لازم الاجرا برای کلیه دستگاه های اجرایی اقدام نموده و به تصویب هیئت وزیران می رساند.
حداکثر ۳ درصد از هر مرحله تخصیص اعتبارات هزینه ای دستگاه در خزانه نگهداری و پرداخت آن به دستگاه منوط به ارایه تایید معاونت مبنی بر رعایت مصوبات موضوع این ماده و دیگر تکالیف قانونی مربوط به بهره وری خواهد بود.
- آیین نامه اجرایی این ماده شامل زمانبندی و تعیین میزان تخصیص در سقف ذکر شده در تبصره فوق الذکر و نحوه پایش شاخص ها و گزارش دستگاه ها توسط هیئت وزیران تصویب می شود.
سند ملی توسعه­ی فرابخشی ارتقای بهره وری (تهیه شده توسط سازمان ملی بهره­وری ایران)
۴-۴- استفاده ی بیشتر از فناوری های نوین، نوآوری و اثربخشی سازمانی در بخش های عمومی و خصوصی
۴-۴-۴- در راستای افزایش کارایی و بهره­وری نیروی کار در دستگاه های اجرایی سازمان مدیریت و برنامه ریزی موظف به اصلاح نظام حقوق و دستمزد در بخش دولتی برای ایجاد شفافیت بیشتر در کل پرداختهای نقدی و غیر نقدی و برقراری رابطه­ی مشخص بین پرداخت و بهره­وری نیروی کار می باشد.
[۱]گزارش ماهنامه آماری شرکت فرودگاههای کشور اسفند ۱۳۸۹، بخش پرواز های عبوری. قابل دسترس از سایت شرکت فرودگاههای کشور. و مصاحبه­های متعدد مهندس رسولی نژاد، معاون عملیات هوانوردی شرکت فرودگاههای کشور با رسانه های مختلف.
[۲]مصاحبه­ی محمود عامری، رییس پژوهشکده حمل و نقل وزارت راه در مورد کاهش پیچ و خم های مسیر های هوایی و اصلاح نقاط ممنوعه­ی پروازی با خبرگزاری ایسنا.