دیدبان: دکتر صادق خلیلیان، وزیر سابق کشاورزی، در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۹۳ نامه ای را خطاب به آقای حسن روحانی، به دفتر رییس جمهور ارسال کرد و همان زمان نسخه ای از این نامه را هم به رهبر معظم انقلاب و دکتر محمود احمدی نژاد تقدیم کرد. مشروح این نامه که نسخه‌ای از آن در اختیار « میدان۷۲» قرار گرفته به شرح زیر است:
جناب آقای دکتر حسن روحانی
رئیس‌جمهور محترم
با سلام؛
احتراما، عطف به صحبت‌های جنابعالی در سال جاری و سال گذشته درباره وضعیت خودکفایی محصولات کشاورزی و مواد غذایی و پیرو نامه شماره ۹۱۴۱/۹۲/ ر مورخ ۱۴/۹/۱۳۹۲، بدین‌وسیله توضیحاتی در این زمینه به استحضار رسانده می‌شود:
۱ـ جنابعالی در تاریخ اول اردیبهشت‌ماه سال جاری طی مصاحبه با رسانه‌ها فرمودید: «اتکای کشور به محصولات کشاورزی داخلی در تامین کالری مورد نیاز طی سال‌های ۸۲ و ۸۳ بالای ۸۰ درصد بوده اما در سال‌های اخیر بسیار کاهش یافته و به بالای ۵۰ درصد رسیده است و دولت می‌خواهد این رقم را مجددا به بالای ۸۰ درصد برساند». همچنین جنابعالی در سخنرانی مورخ ۶ آبان‌ماه ۹۲ که از رسانه ملی نیز پخش گردید، فرمودید؛ «دولت در زمانی که مسؤولیت را به عهده گرفت با آمار دهشتناکی مواجه شد» و در ادامه در زمینه تامین نیاز به مواد غذایی تاکید کردید «از صد درصد نیاز کشور، کمتر از ۵۰ درصد از محل تولید داخلی تامین می‌شود و مابقی باید از خارج وارد گردد». در این باره لازم است چند نکته مورد توجه قرار گیرد:
۱-۱- مفهوم فرمایش جنابعالی این است که به همان اندازه که محصولات کشاورزی در داخل تولید می‌شود، باید از خارج نیز وارد شود، که در این صورت مقدار واردات بیش از ۱۰۰ میلیون تن خواهد شد!؟ در پاسخ باید گفت، صرف‌نظر از اینکه بنادر کشور عملا چنین ظرفیتی را ندارند، آمار منتشر شده توسط گمرک نیز چنین مطلبی را تایید نمی‌کند. میانگین سالانه واردات کشور در ۴ سال گذشته نسبت به میزانی که از صحبت شما استنباط می‌گردد حداقل ۸۳ درصد کمتر است.
۱-۲- باید توجه داشت که بخشی از واردات (حداقل ۳۰ درصد آن) به منظور افزایش ذخایر کالاهای اساسی (علاوه بر نیاز جاری کشور) و بنا به تصمیم مسؤولان ذی ربط انجام شده و بخشی نیز جهت فرآوری، تولید و ایجاد ارزش افزوده بیشتر به منظور توسعه صادرات بوده است بنابراین در تجزیه و تحلیل موضوع علاوه بر میزان واردات باید میزان صادرات را هم مورد توجه قرار داد تا بتوان به جمع‌بندی صحیح رسید.
۱-۳- پس از پشت سر گذاشتن خشکسالی کم‌سابقه در سال ۸۷ (که منجر به کاهش شدید تولیدات شد) در ۴ سال اخیر با وجود اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و به‌رغم وضع تحریم‌های کم‌سابقه از سوی دشمنان، تولیدات کشاورزی از رشد خوبی برخوردار بوده و علاوه بر تامین بخش عمده نیاز کشور سالانه به‌طور متوسط ۱/۴ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی و مواد غذایی به خارج از کشور صادر شده است.
۲- جنابعالی در مصاحبه با رسانه‌ها در اول اردیبهشت‌ماه سال جاری فرموده‌اید که برای افزایش تولیدات کشاورزی و رساندن آن به وضع سابق، به اجرای طرح‌های زیربنایی آب و خاک توجه ویژه‌ای خواهید نمود و تسهیلات بانکی با نرخ سود پایین اختصاص خواهید داد. در این زمینه موارد زیر را به استحضار می‌رساند:
۲-۱- در ۸ سال گذشته، طرح‌های زیربنایی آب و خاک (شامل آبیاری تحت فشار، تجهیز و نوسازی اراضی، احداث شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی و انتقال آب با لوله) در سطحی نزدیک به ۶/۱ میلیون هکتار انجام شده که نسبت به عملکرد ۸ ساله دولت‌های قبل از آن (سال‌های ۷۶ تا ۸۳) که حدود ۷۳۰ هزار هکتار بوده افزایشی بیش از ۲/۲ برابر را نشان می‌دهد.
۲-۲- همچنین دولت قبل، در سه سال گذشته حداقل ۹ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی با نرخ سود پایین در اختیار بخش کشاورزی قرار داده است ضمن اینکه توسعه مکانیزاسیون در ۸ سال اخیر نیز نسبت به زمان مشابه قبل از آن در سطح وسیع‌تری انجام شده است.
با توجه به این اقدامات، اولا چگونه ممکن است تولیدات کشاورزی طی ۸ سال اخیر نسبت به سال ۸۳ کمتر شده باشد؟ ثانیا چگونه می‌توان پذیرفت وعده جنابعالی (که البته هنوز اجرایی نشده) سبب افزایش تولیدات خواهد شد اما اقدامات زیربنایی اجرا شده توسط دولت قبل در افزایش تولیدات تاثیرگذار نبوده و ضریب خودکفایی کاهش یافته باشد؟
۳- بررسی میزان ضریب خودکفایی در هر یک از محصولات کشاورزی می‌تواند به تبیین دقیق‌تر موضوع کمک کند. این مطلب از این جهت مهم است که بدانیم اولا کشور در پایان دولت قبل در این زمینه در چه وضعی قرار داشت. ثانیا در چارچوب اجرای اقتصاد مقاومتی، دولت جنابعالی چه برنامه‌ها و اقدامات شفاف و مشخصی جهت ارتقای وضع موجود دارد و ضریب خودکفایی محصولات کشاورزی را به چه میزان افزایش خواهد داد؟ در این راستا موارد زیر را به استحضار می‌رساند:
۳-۱- درباره وضع تولید گوشت مرغ و تخم‌مرغ نه‌تنها نیاز کشور از محل تولید داخل تامین می‌شود بلکه در سال گذشته حداقل ۸۴ هزار تن از این دو محصول به خارج از کشور صادر شده است و در مقابل فقط ۱۵ هزار تن گوشت مرغ وارد شده که با توجه به تولید داخل و مقدار صادرات، این میزان از واردات نیز ضرورت نداشت. معاون وزارت جهاد کشاورزی (منصوب دولت جنابعالی) در تاریخ ۱۶ دی‌ماه ۹۲ اذعان داشت که در زمینه مرغ و تخم‌مرغ تولید فراوان و بیش از حد نیاز است.
۳-۲- در زمینه تولید شیر و انواع محصولات لبنی، نیاز کشور به‌طور کامل از محل تولید داخل تامین می‌شود و میزان صادرات این محصولات در ۸ سال اخیر سیر صعودی به خود گرفته و بر اساس آمار منتشر شده توسط گمرک، میزان صادرات این محصولات در سال گذشته ۳۰۷ هزار تن بوده است.
۳-۳- در زمینه محصولات ماهی و میگو نیز حدود ۹۵ درصد نیاز کشور به‌طور کامل از محل تولید داخل تامین می‌شود. در سال گذشته میزان صادرات ۶۸ هزار تن و مقدار واردات ۳۸ هزار تن بوده است.
۳-۴- در محصولاتی مانند کره، روغن‌نباتی و کنجاله سویا ۸۵ درصد نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود که این وضعیت قبل از سال ۸۴ نیز در همین حدود بوده است.
۳-۵- در زمینه گوشت قرمز بیش از ۹۰ درصد نیاز کشور از محل تولید داخل تامین شده و میزان واردات در سال قبل ۹۰ هزار تن بوده است. وزیر دولت جنابعالی نیز در ۲۹ بهمن ۹۲ اذعان داشت که فقط ۵ درصد گوشت قرمز کشور وارداتی است و مابقی از محل تولید داخل تامین شده است.
۳-۶- در طول ۴ سال اخیر به‌طور میانگین در زمینه برنج حدود ۶۵ الی ۷۰ درصد، شکر حدود ۵۰ درصد و درخصوص گندم نیز به‌طور متوسط نزدیک به ۸۰ درصد نیاز کشور از محل تولید داخلی تامین شده است. لازم به ذکر است که در زمینه تولید گندم، در برخی سال‌ها (مانند سال‌های ۸۹ و ۹۰) نیاز کشور به‌طور نسبی از محل تولید داخل تامین گردیده است.
۳-۷- در محصول جو بیش از ۸۵ درصد، ذرت دانه‌ای حداقل ۴۰ درصد، ذرت علوفه‌ای ۱۰۰ درصد و در سایر انواع علوفه نیز ۱۰۰ درصد نیاز کشور از محل تولید داخل تامین گردیده است. در مجموع، ضریب خودکفایی در زمینه محصولات علوفه‌ای نزدیک به ۸۵ درصد است.
۳-۸- درخصوص سبزی و صیفی‌جات، نیاز کشور به‌طور کامل از محل تولیدات داخلی تامین شده و صادرات سالانه این محصولات بین ۵/۱ تا ۲ میلیون تن بوده است.
۳-۹- در زمینه حبوبات نیز بین ۷۵ تا ۸۰ درصد نیاز کشور از محل تولید داخلی تامین می‌شود.
۳-۱۰- در زمینه تولید انواع میوه و خشکبار، علاوه بر تامین کامل نیاز کشور، سالانه بین ۸۰۰ هزار تن تا یک میلیون تن به خارج از کشور صادر شده است.
۴ـ جنابعالی در گزارشات و سخنرانی‌های متعدد در طول سال گذشته مکررا اعلام داشته‌اید که کشور در سال ۹۲ به واردات ۷ تا ۵/۷ میلیون تن گندم نیاز دارد. اینجانب در جلسه‌ای که با جنابعالی در تاریخ ۳ تیرماه ۹۲ (روز نیمه‌شعبان) داشتم، وقتی این ارقام مطرح شد، گفتم چنین مطلبی صحیح نیست و نیاز وارداتی بسیار کمتر از این میزان است و بخش عمده از محل تولید داخل تامین خواهد شد اما متاسفانه جنابعالی به صحبت اینجانب توجهی نکردید.
در این زمینه چند صحبت رسانه‌ای شما را یادآور می‌شوم:
الف‌ـ جنابعالی در ۲۱ مرداد ماه ۹۲ در جلسه علنی مجلس (روز معرفی دولت جدید) فرمودید: «میزان واردات شخص من را ترساند وقتی دانستم که امسال باید ۵/۷ میلیون تن گندم وارد کنیم».
ب‌ـ آقای جهانگیری معاون اول محترم شما در جلسه بعدازظهر همان روز مجلس، این عدد را افزایش داد و اعلام کرد که امسال با احتساب ذخیره‌سازی نیاز به واردات ۱۰ میلیون تن گندم داریم. البته اینجانب در فردای همان روز به رئیس محترم مجلس طی نامهای اعلام کردم که اعداد ذکرشده صحیح نمی‌باشد.
ج‌ـ جنابعالی در تاریخ ۱۹ شهریور (در اولین مصاحبه با سیمای جمهوری اسلامی و در آستانه شروع مذاکرات هسته‌ای با ۱+۵) فرمودید: «دولت تدبیر و امید دولت راستگویان است و همه واقعیت‌ها را به مردم توضیح می‌دهد» و در ادامه مطالب خود گفتید: «امسال باید ۵/۷ میلیون تن گندم وارد کنیم».
دـ علاوه بر این، جنابعالی در گزارش ۱۰۰ روزه خود به مردم در ۶ آذرماه در رسانه ملی و سپس در سخنرانی روز ۱۶ آذر ۹۲ در دانشگاه نیز بر این اعداد مجددا تاکید کردید.
با اتمام سال ۹۲، گزارش منتشرشده توسط گمرک در فروردین ماه سال جاری نشان داد که میزان واردات گندم در سال گذشته ۴/۳ میلیون تن بود و اگر واردات ۵۰۰ هزار تن سایر انواع گندم را هم به آن اضافه کنیم، باز هم به ۴ میلیون تن نمی‌رسد که از میزان اعلام شده توسط جنابعالی ۳ تا ۵/۳ میلیون تن و از عدد مطرح‌شده توسط معاون اول جنابعالی، ۶ میلیون تن کمتر است؟!
در پایان وظیفه خود می‌دانم این موضوع را متذکر شوم که در صحت گزارشاتی که به جنابعالی داده می‌شود و انعکاس آنها در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها، تامل و بررسی بیشتری فرمایید. همچنین انتظار می‌رود جنابعالی تذکر دهید که از منفی جلوه‌دادن اقدامات مثبت انجام‌شده یا کتمان دستاوردهای موفق دولت قبل، پرهیز شود زیرا چنین اقدام و روشی شایسته نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیست. از خداوند متعال توفیق روزافزون جنابعالی و اعضای محترم هیات دولت را خواهانم.
والسلام علیکم و رحمه‌الله
صادق خلیلیان
وزیر سابق جهاد کشاورزی