به گزارش دیدبان به نقل از ایران هسته ای، محمد صدری، ایران هسته ای- برخی اطلاعات که به تازگی منتشر شده نشان می دهد در زمان باقی مانده تا ۳۰ تیر (زمان انقضای توافق ژنو) مذاکرات ایران و ۱+۵ بیش از هر چیز بر موضوع «توان گریز هسته ای ایران» (Break out) متمرکز خواهد بود.
به گفته کارشناسان، دولت امریکا افزایش زمان Break out تا حدود یک سال را معیار ظرفیت غنی سازی قابل پذیرش برای ایران می داند در حالی که ایران عقیده دارد «نیاز عملی ایران» تنها معیاری است که در این زمینه می توان پذیرفت.
مشکل اصلی در واقع اینجاست که خروجی فرمول های ناشی از این دو معیار –یعنی Break out و نیاز عملی ایران- فاصله ای پر نشدنی با هم دارد.
بر اساس فرمول Break out، یعنی اگر قرار باشد برنامه غنی سازی ایران به قدری محدود شود که غنی سازی اورانیوم لازم برای یک سلاح (۲۵ کیلو اورانیوم ۲۳۵) حدود یک سال طول بکشد، ایران نمی تواند بیش از ۴۰۰۰ ماشین نسل اول در اختیار داشته باشد.
ضمن اینکه برای قابل شناسایی شدن هرگونه گریز، باید نظارت هایی فراتر از پروتکل الحاقی بر برنامه هسته ای ایران اعمال شود.
اما بر اساس فرمولی که اساس آن «نیاز عملی ایران» باشد، ایران می تواند تمام ظرفیت فعلی غنی سازی خود را حفظ کند و صرفا بر شفافیت آن بیفزاید.
برخی کارشناسان عقیده دارند یکی از اصلی ترین خطاهای تیم مذاکره کننده ایرانی در توافق ژنو این بود که پذیرفت Break out یک نگرانی واقعی است و باید از طریق محدود سازی برنامه غنی سازی ایران برطرف شود.
این در حالی است که حتی فردی مانند گری سیمو مشاور سابق اوباما در امور خلع سلاح که در تیم این کشور در ۱+۵ هم حضور داشت، عقیده دارد موضوع فرار هسته ای را نباید جدی گرفت چرا که اگر قرار باشد چنین اتفاقی بیفتد، هرگز در یک تاسیسات آشکار رخ نخواهد داد.
موسسه علوم و امنیت بین المللی که درباره برنامه هسته ای ایران به سازمان سیا و دولت ایران مشاوره می دهد اینگونه محاسبه کرده است که با حفظ ظرفیت فعلی غنی سازی، زمان گریز هسته ای ایران حداکثر ۱/۵ ماه است.
اما یک وب سایت ایرانی اخیرا این محاسبه را زیر سوال برده و در مقاله ای استدلال کرده است این زمان حدود ۳ سال است.
کارشناسان در تهران به «ایران هسته ای» می گویند این بحث می تواند مذاکرات را به شکست بکشاند چرا که امریکا عملا با مبنا قرار دادن مفهوم Break out قصد دارد حق غنی سازی صنعتی را از ایران سلب کند در حالی که معاهده ان پی تی چنین چیزی را به رسمیت نمی شناسد.
علاوه بر این، کارشناسان امنیتی می گویند در حالی که ایران مطالعات انفجاری و فیزیک هسته ای لازم برای ساخت سلاح هسته ای را انجام نداده، صرف تولید مواد غنی شده لازم نمی تواند مبنایی برای محاسبه زمان Break out باشد.
یک کارشناس عالی رتبه در این باره به «ایران هسته ای» گفت: «امریکایی ها می دانند اسنادد PMD جعلی است و اسراییل آنها را ساخته است. حتی اگر ایران ۲۵ کیلو اورانیوم یا ۸ کیلو پلوتونیوم هم در اختیار داشته باشد باز دانش لازم برای ساخت سلاح هسته ای واقعی در ایران وجود ندارد چرا که ایران هرگز به دنبال کسب آن نرفته است. فقط داشتن مواد کافی نیست، شما باید یک کلاهک بسازید و این کلاهک را تا اندازه ای که قابل نصب روی یک موشک باشد کوچک کنید. ایران چنین دانشی ندارد و در نتیجه نمی تواند به سرعت مواد را تبدیل به سلاح کند».
کارشناسان می گویند امریکا این موضوع را عمدا نادیده می گیرد والا به سادگی روشن خواهد شد که زمان Break out بسیار بیش از چیزی است که امریکا آن را محاسبه کرده است.
در نهایت، به نظر می رسد تیم ایرانی باید با نقد جدی این مفهوم در مذاکرات، اجازه تحمیل آن به مذاکرات را ندهد.